انگل کرمک در کودکان، باعث نوعی بیماری گوارشی می‌شود. همانطور که می‌دانید، انگل‌ها موجوداتی هستند که منابع غذایی مشترک با ما دارند و با دریافت منابع غذایی ما باعث آسیب به بدن ما می‌شوند. انگل کرمک در کودکان نیز با همین مکانیسم باعث آسیب به دستگاه گوارش کودک می‌شود.
به‌طور کلی سه نوع کرم داریم. کرم لوله‌ای، کرم برگی و کرم نواری. نام علمی کرمهای لوله‌ای نماتود، کرمهای برگی سکل ترماتود و کرمهای نواری سستود است.
کدام نوع کرم عامل انگل کرمک در کودکان است؟
انگل کرمک در کودکان، انتروبیازیس ورمیکولاریس نام دارد. این کرم، نوعی نماتود یا کرم لوله‌ای است.
کرمک به‌صورت تکه‌هایی شبیه نخ دندان و نوارهای سفیدرنگ شش میلی‌متری در اطراف مقعد یا اطراف مدفوع کودک قابل مشاهده هستند.
چه افرادی بیشتر در معرض انگل کرمک در کودکان هستند؟
انگل کرمک در کودکان، تمام مناطق جهان را درگیر می‌کند و در میان کودکان به‌کرات دیده می‌شود. انگل کرمک در کودکان سنین دبستان بیشتر دیده می‌شود و با بزرگتر شدن کودک، احتمال ابتلا به کرمک نیز کمتر می‌شود. این انگل، افراد را در هر سطح اقتصادی و هر طبقه اجتماعی درگیر می‌کند. اصلی‌ترین میزبانان انگل کرمک، کودکان هستند.
افرادی که در مناطق متراکم زندگی می‌کنند، بیشتر مستعد انگل کرمک در کودکان هستند. زندگی در محیط‌های شلوغ، مراکز نگهداری کودک غیر بهداشتی، می‌تواند کودک را به‌سرعت به کرمک مبتلا کند.
علائم و شکایات کودک در زمان ابتلا به کرمک چیست؟
مهم‌ترین علامتی که ما را نسبت به انگل کرمک در کودکان مشکوک می‌کند، خارش مقعد است. در واقع اصلی‌ترین علامت کرمک، خارش مقعد است. انگل کرمک، شب‌ها از مقعد خارج می‌شود و در اطراف مقعد کودک تخم‌ریزی می‌کند. این تخم‌ریزی شبانه باعث احساس خارش شدید در کودک می‌شود. کودکان کوچکتر که توانایی بیان مشکل خود را ندارند ممکن است شب‌ها دچار بی‌قراری شوند که این بی‌قراری علامتی از خارش شدید مقعد است. قرمزی و التهاب مقعد، علامتی از خاراندن کودک است.
البته قرمزی و التهاب مقعد می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که از جمله آن التهاب به‌دلیل تحریک پوستی و آلرژی، اگزما، عفونت است. عفونت ناحیه مقعد با قرمزی همراه با تورم و گاهی ترشحات همراه است. اگر شب‌ها با یک چراغ‌قوه با دقت پوشک و اطراف مقعد کودکتان را بررسی کنید، به راحتی می‌توانید انگل کرمک را ببینید.
انگل کرمک در کودکان چگونه وارد بدن می‌شود و تکثیر می‌شود؟
راه اصلی ورود کرمک، دهان است. تخم‌های این انگل باعث ایجاد بیماری می‌شوند. به هر طریقی تخم‌ها می‌توانند وارد دهان کودک شوند و بیماری ایجاد کنند. تخم‌های انگل کرمک، می‌توانند روی سطوح باشند و با لمس سطوح توسط کودک به دهان کودک منتقل شوند. همچنین غذای آلوده به تخم کرمک در صورتیکه توسط کودک بلیعیده شود موجب ابتلای کودک می‌شود. تخم‌هایی که توسط کودک بلیعده می‌شود، وارد دستگاه گوارش کودک می‌شود و در روده تخم‌ها باز می‌شود.
کرمک خارج شده از تخم‌ها در روده زندگی می‌کند، انگل ماده، شب‌ها نزدیک مقعد می‌آید و در اطراف مقعد تخم‌ریزی می‌کند. کودک با خاراندن ناحیه اطراف مقعد، باعث چسبیدن تخم انگل به دستش شده و با بردن دست سمت دهان خود، مجددا عفونت وارد بدنش می‌شود. به این صورت عفونت از شخصی به شخص دیگر و از کودک به خودش منتقل می‌شود.
تشخیص انگل کرمک در کودکان چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص کرمک، معمولا به کمک یک چسب انجام می‌شود. چسب پوستی اسکاچ، شب هنگام خواب روی مقعد چسبانده می‌شود و صبح از مقعد جدا می‌شود. سپس این چسب تحویل آزمایشگاه می‌گردد. در آزمایشگاه به کمک میکروسکوپ و روش‌های زنگ‌آمیزی مخصوص، انگل کرمک تشخیص داده می‌شود.
درمان کرمک چیست؟
معمولا انگل کرمک در کودکان می‌تواند علائم آزاردهنده‌ای ایجاد کند. خارش‌های شدید، بی‌خوابی کودک، عدم وزن‌گیری مناسب کودک، همگی دلایلی برای درمان سریع انگل کرمک در کودکان است. گاهی به‌صورت خودبخود در عفونت‌های خفیف، انگل بهبود می‌یابد اما اغلب برای بهبودی، درمان مناسب لازم است.
داروی درمان کرمک، دارو مبندازول است. قرص‌های صد میلی‌گرمی مبندازول در داروخانه‌ها به‌راحتی یافت می‌شود. یک دوز قرص مبندازول جویدنی، باعث از بین رفتن انگل کرمک می‌شود. تمام افرادی که با کودک زندگی می‌کنند نیز باید دارو را مصرف کنند. بعد از دو هفته، یک دوز دیگر از قرص مبندازول جویدنی مصرف شود. با دو عدد قرص مبندازول درمان کامل انجام می‌شود.
برای کودکان بالای دوسال، از همین قرص جهت درمان استفاده می‌شود. اگر کودک قادر به جویدن دارو نباشد می‌توان از مخلوط پودر دارو با آب استفاده کرد. برای کودکان زیر دوسال، به جای قرص مبندازول از شربت پیرانتل پاموات استفاده می‌شود. این شربت نیز در دو دوز با فاصله دو هفته تجویز می‌شود.
سایر کرم‌هایی که بیماری گوارشی ایجاد می‌کنند چه فرقی با کرمک دارند؟
بجز کرمک، یک سری انگل‌های دیگری نیز وجود دارند که درگیری گوارشی ایجاد می‌کنند. سایر انگل‌های گوارشی شامل موارد زیر هستند:
۱. کرم قلاب دار
عفونت با کرم قلابدار در کودکان به‌خصوص خردسالان زیر ده سال شایع‌تر است. لاروهای این کرم در آب مناطق گرم و مرطوب زندگی می‌کنند. انگل کرم قلابدار از طریق پوست وارد بدن می‌شود. با ورود لاروها از راه پوست به بدن کودک، لاروها به سمت ریه کودک حرکت می‌کنند و وارد ریه می‌شوند. تا اینجا به‌جز خارش شدید محل ورود لارو هیچ علامت دیگری در کودک مشاهده نمی‌شود. محل ورود لارو معمولا پاها و لای انگشتان کودک، درست جایی که کودک پایش را در آب محل زندگی این کرم‌ها قرار می‌دهد است. خارش گاهی به‌حدی شدید است که باعث زخم و تاول در محل ورود لاروها می‌شود.
بعد از ورود به ریه، لاروها از نای بالا می‌آیند و به سمت دستگاه گوارش و روده حرکت می‌کنند. محل اصلی تخم گذاری و زندگی کرم قلابدار روده است. در روده، لاروها بالغ می‌شوند به کرم تبدیل می‌شوند و به دیواره روده می‌چسبند و خون می‌مکند. با مکیدن خون،کرم قلابدار رشد می‌کند. در این مرحله علائم دل درد، بی‌اشتهایی، سوهاضمه، احساس پر بودن معده و اسهال مشاهده می‌شود.
درمان عفونت با کرم قلابدار نیز همان داروهای ضد انگل آلبندازول، مبندازول ،پیرانتل پاموات است. درمان به‌صورت تک دوز و بعد از دو هفته تکرار درمان انجام می‌شود. با رعایت صحیح بهداشت این انگل به سادگی ریشه‌کن می‌شود.
۲. کرم آسکاریس
کرم آسکاریس از طریق خوردن تخم کرم به بدن انسان وارد می‌شود. تخم کرم آسکاریس، مدت بسیار طولانی می‌تواند در خاک زنده بماند. پس آلودگی غذا یا دست به خاکی که حاوی تخم کرم آسکاریس باشد باعث عفونت با این انگل می‌شود. با ورود تخم‌ها به روده گاهی لارو حاصل به سمت ریه می‌رود. ورود لارو آسکاریس به ریه می‌تواند باعث ایجاد سرفه و خلط خونی هم بشود.
وجود لارو بالغ کرم آسکاریس در روده باعث دل‌درد شدید و نفخ می‌شود. کنترل این انگل به کمک رعایت بهداشت است. تخم‌های انگل توسط مدفوع انسان دفع می‌شود و درصورت آلودگی خاک با مدفوع انسان این انگل طولانی مدت در خاک باقی می‌ماند.
۳. لارو مهاجر احشایی
لارو مهاجر احشایی، باخوردن تخم کرم نواری حاصل از حیوانات ایجاد می‌شود. بیشتر ازهمه، تخم کرم نواری سگ باعث ایجاد لارو مهاجر می‌شود اما این انگل می‌تواند در حیواناتی مانند گربه و راکون نیز وجود داشته باشد. در کودکانی که تمایل زیادی به خوردن خاک دارند و در محل زندگی آنها حیوان خانگی سگ و گربه نگهداری می‌شود، مشاهده این انگل شایع‌تر است. این انگل در دستگاه گوارش بدن سگ و گربه زندگی می‌کند و تخم ریزی می‌کند.
تخم‌ها دفع می‌شود و تخم دفع شده توسط کودک خردسال خورده می‌شود. تخم خورده شده توسط کودک در روده به لارو تبدیل می‌شود و این لارو می‌تواند به هر قسمتی از بدن کودک حتی چشم مهاجرت کند و آلودگی ایجاد کند. لارو می‌تواند به قلب، مغز، کبد و ریه مهاجرت کند. بسته به اینکه لارو این کرم به کدام قسمت از بدن مهاجرت کند علائم حاصل از آن متفاوت است.
درصورت مهاجرت به ریه، باعث سرفه و خس‌خس سینه می‌شود. در صورت مهاجرت لارو به مغز می‌تواند باعث ایجاد تشنج بشود. لارو مهاجر چشمی باعث کاهش بینایی، لوچی، و حتی کوری می‌شود.
کاهش خطر عفونت با از بین بردن لارو کرم در سگ و گربه‌ها انجام می‌شود. همچنین درمان به کمک دو داروی روتین آلبندازول و مبندازول است.
۴. شیستومیازیس
این انگل‌ها در واقع انگل خون انسانند. شکل قابل انتقال این انگل‌ها در حلزون‌های موجود در آب ایجاد می‌شود. این انگل‌ها توسط حلزون در آب دفع می‌شوند از طریق پوست وارد بدن می‌شوند در بدن بالغ می‌شوند. هر گونه شیستوزوما به محل خاصی از بدن مهاجرت می‌کند. سپس انگل‌ها تخم‌ریزی می‌کنند و تخم آنها از طریق ادرار یا مدفوع دفع می‌شود. با رعایت بهداشت، کنترل حلزون‌ها و درمان افراد آلوده، احتمال تعداد آلودگی کمتر می‌شود.
۵. کرم اکینوکوکوس
کرم اکینوکوکوس، همان بیماری کیست هیداتید را ایجاد می‌کند که احتمالا نام آن را شنیده‌اید. گوشت گاو و گوسفند آلوده به کرم نواری توسط سگ خورده می‌شود. این کرم‌ها سگ را آلوده می‌کنند و در بدن سگ تخم‌گذاری می‌کنند. تخم کرم توسط مدفوع سگ دفع می‌شود. انسان با خوردن این تخم، آلوده به بیماری می‌شود. در روده انسان تخم تبدیل به لارو می‌شود و لارو وارد دیواره روده و خون می‌شود و به احشای مختلف مثل کبد می‌رود و در آنجا کیست‌هایی به‌نام کیست هیداتید ایجاد می‌کند.
بسته به اینکه کیست کجای بدن انسان باشد علائم مخالفی ایجاد می‌کند برای مثال کیست هیداتید در ریه باعث سرفه، تنگی نفس و خلط خونی می‌شود. کیست‌های بسیار بزرگ را با جراحی برمی‌دارند و کیست‌های خیلی کوچک با آلبندازول درمان می‌شوند.
۶. کرم نوروسیستی سرکوز
این عفونت، توسط کرم نواری خوک ایجاد می‌شود و از جمله شایع‌ترین مواردیست که یک کرم باعث عفونت سیستم مغزی می‌شود. اما در ایران به دلیل اینکه نگهداری خوک روتین نمی‌باشد این انگل کمتر در ایران دیده می‌شود.
پس همانطور که دیدید انگل‌ها معمولا از بدن انسان تغذیه می‌کنند و به ما آسیب می‌زنند. ورود آنها ارتباط زیادی با رعایت بهداشت دارد و ریشه‌کن شدن آن نیز با رعایت دقیق بهداشت و مصرف به موقع دارو انجام می‌شود.
