فشارخون نرمال بهتر است زیر ۱۲۰ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه باشد.
بیشتر بخوانید: علائم سکته قلبی که باید بدانید
فشارخون چیست؟
در بدن ما خون درون رگ‌ها جریان دارد و مواد غذایی را به بخش‌ها و اندام‌های مختلف می‌رساند و مواد زائد را از ارگان‌های بدن می‌گیرد. در واقع خون وظیفه اکسیژن‌رسانی و تغذیه همه قسمت‌های بدن را به عهده دارد. بافتی که خون‌رسانی خوبی دارد ترمیم بهتر و سریع‌تری دارد و بافتی که خون‌رسانی ضعیفی دارد؛ مانند غضروف، ترمیم آرام‌تر و غیرمؤثرتری دارد. خون، باعث گرم‌کردن بدن نیز می‌شود. تمام این اعمال هنگامی انجام می‌شود که خون‌رسانی با سرعت و فشار مؤثری انجام شود. در واقع به فشاری که خون داخل عروق به دیواره رگ‌ها وارد می‌کنند فشارخون گفته می‌شود.
افزایش یا کاهش فشارخون چگونه رخ می‌دهد؟
اگر فشارخون نرمال نبوده و پایین باشد به معنی کاهش جریان خون درون رگ‌ها و یا انبساط دیواره رگ‌ها است. فشارخون پایین با دو راه جبران می‌شود. یا باید خون درون رگ‌ها حجم بیشتری پیدا کند یا باید دیواره رگ‌ها منقبض شود تا فشار بالا بیاید.
وقتی می‌گوییم فشارخون نرمال نیست و بالاست می‌تواند به دو دلیل این اتفاق افتاده باشد. یا جریان خون موجود در رگ‌ها بیشتر از میزان نرمال است یا دیواره رگ‌ها انقباض پیدا کرده‌اند و تنگ‌تر شده‌اند.
جریان خون درون رگ‌ها به کمک میزان پمپ مؤثر قلب و مایعات بدن تنظیم می‌شود. اگر قلب به‌درستی خون را پمپ نکند میزان خون درون رگ کاهش می‌یابد. اگر مایعات بدن کمتر شود به دلایل مختلف از جمله کاهش دریافت مایعات و یا خونریزی باعث کاهش حجم خون شود، این موضوع باعث افت فشارخون می‌شود.
افزایش حجم خون معمولاً رخ نمی‌دهد و معمولاً دلیل اصلی افزایش فشارخون، انقباض عروق است. انقباض و انبساط عروق به کمک هورمون‌هایی که در بدن تولید می‌شود انجام می‌شود. این هورمون‌ها با تغییر قطر دیواره عروق فشارخون را تنظیم می‌کنند. هورمون‌های دیگری نیز وجود دارند که با تغییر دفع ادرار و میزان مایعات دفعی از طریق ادرار فشارخون را تنظیم می‌کنند.
برای مثال اگر فشارخون نرمال نبوده و کاهش پیدا کند، مایع کمتری از کلیه دفع می‌شود و این به حفظ آب بدن کمک می‌کند و اگر فشارخون نرمال نبوده و بالا برود مایع بیشتری از کلیه دفع می‌شود. به کمک این هورمون‌ها بدن همواره سعی می‌کند فشارخون را در سطح طبیعی حفظ کند. حال به هر دلیلی ترشح این هورمون‌ها کم‌وزیاد شود فشارخون بیشتر می‌شود.
علت فشارخون می‌تواند برخی بیماری‌ها باشد. بعضی مشکلات قلبی خود را با افزایش فشارخون نشان می‌دهند. ژنتیک نقش مؤثری در افزایش فشارخون دارد. کسانی که در خانواده‌شان افرادی فشارخونی دارند بیشتر از سایر افراد مستعد فشارخون هستند.
چگونه فشارخون را اندازه می‌گیریم؟
برای سنجش فشارخون نرمال، فشارخون را به کمک دستگاه‌های مختلف سنجش فشارخون که در بازار موجودند اندازه می‌گیریم. دقیق‌ترین آنها دستگاه فشارسنج جیوه‌ای هستند. بعد از آن دستگاه فشارسنج عقربه‌ای و بعد از آن دستگاه دیجیتالی. کار با دستگاه دیجیتالی فشارسنج راحت‌تر است؛ اما دقیق نیستند.
برای سنجش میزان فشارخون، دستگاه فشارسنج یک کاف دارد که به دور بازو و بالاتر از آرنج بسته می‌شود. این کاف باد می‌شود تا جایی که جریان خون سرخرگ به پایین بازو قطع شود. سپس باد کاف به‌آرامی خالی می‌شود. عددی که در آن جریان خون سرخرگ مجدداً برقرار می‌شود نشان‌دهنده فشارخون است. ما در حقیقت ابتدا جریان خون رگ را قطع می‌کنیم سپس عددی که در آن جریان خون باز می‌گردد را فشارخون می‌نامیم.
ما دو نوع فشارخون داریم. فشارخون سیستولی و فشارخون دیاستولی. فشارخونی که هنگام انقباض قلب در رگ‌ها وجود دارد بیشترین میزان فشارخون است و به آن فشارخون سیستولی می‌گوییم. به انقباض قلب سیستول می‌گوییم. فشارخونی که در هنگام استراحت قلب در رگ‌ها وجود دارد و در واقع کمترین فشاری که در رگ وجود دارد فشارخون دیاستولی نام دارد. به استراحت قلب دیاستول می‌گوییم.
برای گرفتن فشارخون با دستگاه عقربه‌ای، ابتدا نبض را می‌گیریم و کاف را دور بازو می‌بندیم. سپس کاف را باد می‌کنیم تا جایی که نبض قطع شود. بعد از آن ۲۰ میلی‌متر جیوه بیشتر کاف را باد می‌کنیم. سپس به‌آرامی باد را خالی می‌کنیم. اولین جایی از عقربه فشارسنج که صدای بازگشت خون درون رگ شنیده شد فشار سیستولی است و جایی که این صدا بسیار کم و نزدیک به قطع‌شدن بود فشار دیاستولی خون است.
در چه شرایطی باید فشارخون اندازه‌گیری شود؟
گاهی عدد فشارخون نرمال نیست و به‌اشتباه بالا گزارش می‌شود و مهم‌ترین علت آن شرایط نادرست اندازه‌گیری فشارخون است. استرس و اضطراب، پیاده‌روی و ورزش می‌تواند فشارخون را موقت بالا ببرد؛ بنابراین قبل از آنکه فشارخونتان را اندازه‌گیری کنید مطمئن شوید که استراحت کافی داشته‌اید، از پله بالا نرفته‌اید و نفس‌نفس نمی‌زنید. اگر شرایط شما مناسب نیست ابتدا یک ربع بنشینید و سپس فشارخونتان را اندازه بگیرید.
فشارخون را در حالت نشسته با آرامش به صورتی که دستی که قرار است فشار اندازه‌گیری شود در سطح قلب باشد اندازه بگیرید. بهتر است دست را روی دسته صندلی و بالا بگیرید تا در سطح قلب قرار گیرد و فشارخون را درست نشان دهد.
کاف فشارسنجی که دور بازو پیچیده می‌شود باید سایز مناسبی داشته باشد. اگر لاغر یا چاق هستید ممکن است کاف فشارسنج مناسب نباشد و فشار شما را اشتباه نشان دهد؛ بنابراین مطمئن شوید سایز کاف فشارسنج درست باشد. طول کاف فشارسنج باید به اندازه ۸۰ درصد دور بازو باشد و عرض آن باید به اندازه ۴۰ درصد محیط بازو باشد.
بعضی از افراد هنگامی‌که فشارشان توسط پزشک یا مراقب سلامت اندازه‌گیری می‌شود استرس می‌گیرند و این موضوع باعث بالاتر نشان‌دادن فشارخونشان است؛ بنابراین سعی کنید فشارتان را یک‌بار هم در منزل در شرایط استراحت و آرامش اندازه بگیرید.
به بالا نشان‌دادن فشارخون در حضور پزشک white coat syndrome یا سندروم روپوش سفید گفته می‌شود. کسانی که این سندروم را دارند نسبت به افراد عادی جامعه بیشتر در معرض فشارخون هستند و باید برای پیشگیری از فشارخون رژیم غذایی و ورزش را جدی بگیرند.
فشارخون نرمال چقدر است؟
بهتر است فشارخون زیر ۱۲۰ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه باشد. اگر فشارخون نرمال نبوده و بالای این عدد بود فرد مستعد فشارخون است. فشارخون بین ۱۲۰ روی ۸۰ تا ۱۴۰ روی ۹۰، مستعد فشارخون یا پره هیپر تنشن نامیده می‌شود. کسی که مستعد فشارخون باشد باید توصیه لازم جهت کنترل فشارخون را بداند.
رژیم غذایی مناسب را باید رعایت کرده و نمک کمتری بخورد. نمک یکی از فاکتورهای اصلی فشارخون است. نمک موجود در پنیر هم حتی می‌تواند باعث فشارخون شود. پس اگر فشارخون بالایی دارد باید پنیر کم‌نمک یا بدون نمک تهیه کنید. بی‌تحرکی و ورزش‌نکردن هم می‌تواند باعث چاقی شود. چاقی، به دنبال خود فشارخون بالا و دیابت را می‌آورد. پس اگر اضافه‌وزن دارید بهتر است ورزش و رعایت رژیم غذایی را شروع کنید تا فشارخون نرمال داشته و فشارخونتان بالا نرود.
اگر فشارخون بالای ۱۴۰ روی ۹۰ برود به این معناست که فشار بالا نیازمند مصرف دارو دارید. اگر دو بار فشارخون در دو زمان مختلف بالای ۱۴۰ روی ۹۰ باشد به معنی نیاز به مصرف دارو تجویز شده توسط پزشک است.
اگر فشارخون یک‌مرتبه بالای ۱۶۰ روی ۹۰ باشد هم نشانگر فشارخون بالاست و نیاز به مصرف دارو دارد.
علائم فشارخون بالا چیست؟
اگر فشارخون نرمال نبوده و به میزان زیادی بالا برود و فرد نداند که فشارخون بالا دارد و درمانی هم نگیرد این موضوع می‌تواند باعث بروز علائم زیادی شود.
از جمله علائم افزایش فشارخون سردرد مخصوصاً در قسمت پشت سر است. این افزایش فشارخون می‌تواند باعث پارگی عروق و سکته خونریزی دهنده مغزی شود. گاهی خونریزی از بینی می‌تواند راهی برای هشدار بدن به ما باشد. فشارخون بالا می‌تواند کشنده و خطرناک باشد. توصیه می‌کنیم آن را جدی بگیرید و درصورتی‌که برای شما دارویی تجویز شده آن را به‌موقع و دقیق مصرف کنید تا از عوارض آن در امان بمانید.
