در این مطلب به بررسی بهترین درمان چربی خون بالا میپردازیم. یکی از مشکلات بزرگ جوامع امروز، اضافهوزن و چاقی است. مهمترین فاکتوری که در افراد چاق در آزمایشها، غیرطبیعی دیده میشود چربی بالای موجود در خون است.
قبل از بررسی درمان چربی خون بالا در مورد چربی در بدن صحبت میکنیم.
بیشتر بخوانید: علائم رفلاکس معده + درمان
چرخه چربی در بدن
چربیها توسط غذاهای مختلف وارد بدن و وارد معده میشوند. در معده توسط عروق چربیها جذب خون میشوند و در خون گردش پیدا میکنند. بخشی از چربیها به سمت کبد میرود و در کبد انباشته میشود. این تجمع چربیها در کبد میتواند باعث ایجاد کبد چرب بشود.
بخش دیگری از چربیها در دیواره عروق رسوب پیدا میکنند. این رسوب چربیها در دیواره عروق عامل تنگ شدن عروق و کاهش جریان خون است. هنگامی که جریان خون به دلیل رسوب چربی در دیواره عروق کم بشود، فشارخون افزایش مییابد. این افزایش فشارخون پاسخ بدن به کاهش خون بافتهای مهم و حیاتی بدن است.
در واقع بدن میخواهد با افزایش جبرانی فشارخون، خونرسانی به آن بافتی که دچار کاهش فشارخون شده است را افزایش دهد.
افزایش چربی خون میتواند باعث رسوب چربیها در عروق شود. این رسوب چربیها در عروق باعث تنگ شدن رگ مربوطه میشود. تنگی عروق باعث کاهش خونرسانی به بافتها میشود. در صورت کاهش خونرسانی به بافتها، بدن در واکنش به این کاهش خونرسانی فاکتورهایی ترشح میکند که باعث افزایش فشارخون میشوند. این افزایش فشارخون جبرانی خونرسانی بافت را بهبود میبخشد.
پس افزایش چربی خون میتواند به طور جبرانی باعث افزایش فشارخون شود. بهطورکلی فشارخون، دیابت و افزایش چربی خون و چاقی در پی یکدیگر ایجاد میشوند و میتوانند کیفیت زندگی فرد را بهمرورزمان کمتر کرده و عوارض خطرناکی به وجود آورند.
کاهش افزایش چربی بدن باعث رسوبهای بیشتری در عروق میشود. انباشتهشدن رسوبات چربی در عروق میتواند باعث بستهشدن کامل رگ و قطع جریان خون درون رگ شود. در این حالت خونرسانی به بافت مربوطه بهشدت کم میشود. بسته به اینکه بافت مربوطه در کدام قسمت از بدن باشد علائم مختلفی ایجاد میشود.
اگر یکی از عروق قلب با پلاک چربی دچار انسداد شود و هیچ رگ کمکی برای خونرسانی به عضله مربوطه وجود نداشته باشد، عدم خونرسانی به قلب باعث کاهش فعالیت قلب میشود. این کاهش فعالیت قلب باعث میشود خونی که وارد قلب میشود بهخوبی به بیرون پمپ نشود و پمپ ضعیف قلب باعث تجمع خون در قلب میشود. این تجمع خون و کشیدگی دیواره قلب باعث احساس درد شدید قلب میشود.
اگر خون قلب بهخوبی پمپ نشود، خونرسانی به ریه دچار مشکل میشود و شخص دچار تنگی نفس میشود. این درد قلب و تنگی نفس از اولین علائم سکته قلبی هستند. پس نتیجه میگیریم پشت سکته قلبی و مشکلات زیادی که بعد از آن به وجود میآید چربی بالای خون و عدم رعایت درست رژیم غذایی است.
ممکن است این انسداد عروقی در عروق تغذیهکننده مغز اتفاق بیفتد. در این صورت آن بخشی از عضلات بدن که توسط آن بخش مغز پیغامرسانی میشود دچار کاهش فعالیت و کاهش حس میشود. به همین دلیل یک سمت بدن در سکته مغزی بیحس و بیحرکت میشود.
چه مواردی باعث افزایش چربی خون میشود؟
۱. ژنتیک
یکی از مهمترین دلایلی که ریسک افزایش چربی خون را میدهد، استعداد ژنتیکی فرد است. بعضی افراد به طور ارثی و ژنتیکی مستعد افزایش چربی خون هستند. اگر شما هم در بستگان نزدیکتان بیماران چربی خون را دارید، مخصوصاً افرادی که در سن جوانی مبتلا به چربی خون شدهاند، حتماً از نظر چربی خون بررسی شوید و در کنار مراعات رژیم غذایی ورزش کنید؛ زیرا افرادی که مستعد ژنتیکی چربی بالای خون هستند در سن پایینتر و در وزن پایینتر ممکن است به چربی خون مبتلا شوند. حتی اگر در میان اقوام درجه یک خود چربی خون بالا وجود دارد و این بیماری در ژنتیک شما وجود دارد نگران نباشید؛ درمان چربی خون بالا باز هم ممکن است.
۲. تغذیه نامناسب
اصلیترین فاکتور افزایش چربی خون تغذیه نامناسب است. استفاده از روغن جامد و چربی ترانس در رژیم غذایی فرد را مستعد ابتلا به چربی خون میکند. مواد غذایی سرخکردنی، غذاهای چرب، فستفود همگی برای بدن ضرر بالایی دارند. سعی کنید غذاهای خود را به کمک تابههای رژیمی سرخ کنید. روغن کمی روی غذا بریزید و بیشتر از مواد غذایی آبپز و سالم استفاده کنید. برای درمان چربی خون بالا باید تغذیه مناسب و سالمی داشته باشید.
۳. عدم تحرک کافی
با پیشرفت تکنولوژی، سبک زندگی افراد تغییر کرده است. امروزه تعداد زیادی از افراد جامعه شغلی دارند که دائماً پشت میز مینشینند و تحرک بالایی ندارند. ابزار بازی خردسالان نیز تغییر کرده است. کودکان ما دائماً مقابل تلویزیون مینشینند و ساعتها مشغول بازیهای کامپیوتری و بازی با گوشی همراه خود هستند. این بیتحرکی که مشکل بزرگ جوامع امروزی است، علت بیماریهای مختلف و افزایش چربی خون است. بیتحرکی و ورزشنکردن باعث تجمع مواد چربی در قسمتهای مختلف بدن مخصوصاً شکم و پهلو میشود و این عامل ریسک بیماریهای قلبی عروقی را نیز بالا میبرد. برای درمان چربی خون بالا باید تحرک بیشتری داشته باشید و پیادهروی و ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
تشخیص چربی خون بالا
راه اصلی تشخیص چربی خون آزمایش خون است. به کمک آزمایش خون میتوان اندازه دقیق کمی چربی خون را دانست. آزمایش چربی خون شامل اجزای زیر است:
۱. کلسترول
کلسترول خون باید زیر ۲۰۰ باشد. افزایش کلسترول با اضافهوزن و چاقی در ارتباط است و افزایش بالای آن فرد را مستعد کبد چرب و بیماریهای قلبی عروقی میکند.
۲. تریگلیسرید
تریگلیسرید حاصل مازاد کالری بدن است. دریافت اضافه کالری باعث افزایش تریگلیسرید میشود و این ماده در بافتهای چربی بدن ذخیره میشود.
تریگلیسرید در خون و بافت چربی وجود دارند. عامل نقلوانتقالات چربی در خون تریگلیسرید است. به کمک رژیم غذایی کمکالری و کمچربی میتوان جلوی افزایش تریگلیسرید را گرفت.
LDL
بهصورت عامیانه نام دیگر ال دی ال چربی بد است. وقتی میگوییم چربی بد خون بالاست یعنی ال دی ال. ال دی ال همان گروه از چربیهای خون است که باعث مشکلات قلبی میشود و میزان اضافهاش در عروق انباشته میشود.
HDL
اچ دی ال بهصورت عامیانه همان چربی خوب است. اچ دی ال آن دسته از چربی خون است که باعث نقلوانتقالات چربی در بدن میشود. اچ دی ال چربیهای خون را جمع کرده و از خون کم میکند. این چربیها توسط اچ دی ال به کبد باز میگردند. پس اچ دی ال چربی خون را کاهش میدهد و باید بالا باشد. کاهش اچ دی ال علامت خوبی نیست.
درمان چربی خون بالا چیست؟
داروهای مختلفی برای درمان چربی خون بالا وجود دارند. داروهای کاهنده چربی خون با مکانیسمهای مختلف چربی را کاهش میدهند.
اما قبل از مصرف هر گونه دارویی باید به اصلاح رژیم غذایی و ورزش توجه بسیار کنیم.
همچنین مصرف الکل باعث افزایش چربی میشود پس در افرادی که چربی خون بالایی دارند و برای درمان چربی خون بالا مصرف الکل ممنوع است.
داروهای کاهنده چربی چربی خون برای درمان چربی خون بالا
رزین
رزینها در روده، با اتصال به صفرا که کمک به جذب چربی میکند، مانع جذب کلسترول میشوند و در درمان چربی خون بالا مؤثر هستند. رزینها باعث کاهش LDL میشوند. سه مورد از داروهای رزین شامل داروی کلستیرامین، کلستیپول و کلسولام است. به دلیل اثری که در جذب چربیها دارند میتوانند عوارض آزاردهندهای هم داشته باشند؛ مانند یبوست، نفخ و اختلال جذب بعضی داروها که مکانیسم جذبشان به کمک اسید صفرا و مانند چربیها است. گاهی رزین میتواند باعث ایجاد طعم بد دهان شود.
استاتینها یا مهارکننده HMG کوانزیم آردوکتاز
حتماً اسم داروهای استاتین را بهعنوان درمان چربی خون بالا شنیدهاید. خیلی از ما هم از این داروها استفاده میکنیم. داروهای استاتین جزو بهترین دسته دارویی کاهنده چربی خوناند و در بیماران قلبی عروقی طول عمر را افزایش میدهند و ریسک خطرات قلبی در آینده را کاهش میدهند. عوارض کمی دارند. از جمله عوارض آنها درد و التهاب ماهیچه است که بسیار نادر است و در صورت مشاهده عوارض با مشورت پزشک میتوانید دوز دارو را تنظیم یا موقت دارو را قطع کنید.
امگا ۳ یا روغن ماهی
امگا ۳ نقش مهمی در درمان چربی خون بالا میتواند داشته باشد. یکی از درمانهای تریگلسرید بسیار بالا حتی بالای ۵۰۰ امگا ۳ است. از امگا ۳ در دوز پایین بهعنوان مکمل غذایی نیز استفاده میشود.
امگا ۳ عوارض چندانی ندارد و در حد ناراحتی معده یا ضایعات پوستی در برخی افراد مشاهده شده است.
فیبراتها
نمونه این داروها کلوفیبرات یا آترومید اس ،گمفیبروزیل یا لوپید و فنوفیبرات یا آنتارا لوفیبرا و تریگلاید است. این داروها به طور موثری تریگلیسرید را کاهش میدهند و در درمان چربی خون بالا مؤثر هستند و HDL را بالا میبرند؛ اما به دلیل عوارض زیادی که دارند در افرادی که مشکلات کلیوی و کبدی دارند یا مشکل کیسه صفرا دارند منع منصرف دارد. از جمله عوارض شایع آن سردرد و سرگیجه و مشکلات گوارشی است.
نیاسین یا اسید نیکوتینیک
نیاسین که با نام B3نیز شناخته میشود باعث افزایش HDL و کاهش کلسترول، تریگلسرید و LDL میشود و باعث درمان چربی خون بالا میشوند. اگر داروی نیاسین را همراه با استاتین مصرف کنید میتواند به میزان مؤثری HDLرا افزایش دهد. نیاسین با نامهای نیاکور نیاسپان و اسلو نیاسین تجویز میشود و در دیابت و زخم معده منع مصرف دارد. عوارض جانبی نیاسین بسیار زیاد است از جمله عوارض جانبی آن خارش، زخم معده، افزایش آنزیمهای کبدی، مشکلات گوارشی و گرگرفتگی است که به دلیل عوارض جانبی زیادی که دارد داروی ارجح ما برای چربی خون نیست.
به یاد داشته باشید تمام این داروها فقط درمان کمکی چربی خون هستند و اصلیترین درمان چربی خون بالا، رعایت رژیم غذایی بدون روغن و ورزش است.