در این مطلب به معرفی ویژگی‌های افراد خوددوست و خجول می‌پردازیم. سپس راهکارهایی برای کاهش خجولی‌گری را بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: چرا زود عصبانی می‌شویم؟ + راه‌حل
ویژگی‌های افراد خوددوست
- خودشان را ابراز می‌کنند.
- به خودشان و دیگران احترام می‌گذارند.
- حقوق انسانی خودشان را می‌دانند و از حقوق خود دفاع می‌کنند.
- خیلی راحت به دیگران نه می‌گویند.
- خیلی راحت می‌توانند خواسته خود را درخواست کنند و از درخواست‌کردن نمی‌ترسند.
- از نه شنیدن نمی‌ترسند.
- با خودشان رفتار مهربانانه‌ای دارند.
- خودشان را به دلیل گذشته سرزنش نمی‌کنند؛ بلکه از تجربیات خود استفاده می‌کنند.
- خیلی راحت خودشان را ابراز می‌کنند.
افراد خجول
افراد خجول کسانی هستند که خوددوستی لازم را ندارند و برعکس ویژگی‌های افراد خوددوست است.
ویژگی‌های افراد خجول
- خیلی وقت‌ها از موقعیت‌ها فرار می‌کنند.
- نمی‌توانند خودشان را ابراز کنند.
- در نه گفتن مشکل دارند.
- از دیگران زیاد درخواست نمی‌کنند زیرا می‌ترسند نه بشنوند.
- هر کاری که دیگران از آنها بخواهند انجام می‌دهند.
- خودشان را ارزشمند نمی‌دانند.
- به حقوق انسانی خود آگاه نیستند.
- برای جلوگیری از به‌وجودآمدن تعارض و مشکل با دیگران هر کاری می‌کنند، به دیگران باج می‌دهند، کوتاه می‌آیند و از حقوق خودشان می‌گذرند.
- خیلی وقت‌ها نقاب می‌زنند. نقاب اینکه من دوست خیلی مهربانی هستم، هیچ‌وقت نباید به دیگران نه بگویم. همیشه هر چیزی که دوستانم می‌خواهند باید قبول کنم.
- همیشه دیگران را در اولویت قرار می‌دهند.
خشم پنهان افراد خجول
افراد خجول از خود و اطرافیان خود خشمگین هستند. زیرا خیلی از مواقع کارهایی را انجام داده‌اند که دوست نداشته‌اند انجام دهند؛ ولی انجام دادند. به همین دلیل از خود عصبانی و ناراحت می‌شوند و این خشم رابطه خودشان با خودشان را بد می‌کند و در نتیجه خوددوستی را کاهش می‌دهد. از ویژگی‌های افراد خوددوست این است که با خودشان و دیگران در صلح هستند.
هر چقدر ما رفتار خجولی‌گری بیشتری داشته باشیم، خوددوستی ما کاهش پیدا می‌کند و رابطه‌مان با خودمان بدتر می‌شود؛ زیرا از خودمان خشمگین می‌شویم و هی مدام خودمان را به دلیل کارهایی که انجام دادیم سرزنش می‌کنیم. هرچقدر خوددوستی ما افزایش پیدا کند، احساس ارزشمندبودن ما نیز افزایش پیدا می‌کند و رفتارهای خجولی‌گری را انجام نمی‌دهیم؛ زیرا دیگر یک انسان خجالتی نیستیم. ما خودمان و دیگران را محترم می‌شماریم. وقتی خودمان و دیگران را محترم بدانیم کارهایی که دوست داریم را انجام می‌دهیم. از حقوق خودمان دفاع می‌کنیم.
افراد خوددوست چگونه خجولی‌گری خود را کاهش داده‌اند؟
همان‌طور که در بالا گفته شد، اولین ویژگی افراد خجول این است که از موقعیت‌ها فرار می‌کنند.
۱. از موقعیت‌ها فرار نکنید
برای اینکه خوددوست باشیم اگر یک موقعیتی پیش می‌آید نباید از آن فرار کنیم. چرا ما از موقعیت‌های مختلف فرار می‌کنیم؟ چون مهارت‌های لازم و موردنیاز را نداریم. تا زمانی که از موقعیت‌ها فرار کنیم هیچ‌وقت مهارت لازم را کسب نمی‌کنیم.
چون این مهارت‌ها را کسب نمی‌کنیم به خودمان احساس بدی پیدا می‌کنیم. خودمان را سرزنش می‌کنیم که چرا مهارت خوبی نداریم.
ولی اگر از موقعیت فرار نکنیم و به دل موقعیت بریم حتی اگر مهارت لازم را نداشته باشیم، یاد می‌گیریم و چون یاد می‌گیریم مهارت ما افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه احساس ارزشمندی نیز افزایش پیدا می‌کند و کمتر خودمان را سرزنش می‌کنیم.
از اشتباه‌کردن نترسید. ما آدم‌ها اشتباه می‌کنیم و یاد می‌گیریم. خودتان را به دلیل اشتباهاتتان سرزنش نکنید. از ویژگی‌های افراد خوددوست این است که خودشان را سرزنش نمی‌کنند.
۲. نه گفتن را یاد بگیرید
دومین ویژگی افراد خجول این است که نه گفتن را بلد نیستند. اگر ما نتوانیم نه بگوییم دائماً از خود و اطرافیان خشمگین می‌شویم و همین باعث می‌شود که ما نتوانیم با خودمان رابطه خوبی داشته باشیم. از دیگر ویژگی‌های افراد خوددوست این است که راحت نه می‌گویند.
در ذهن ما باید به‌اصطلاح یک مسیر عصبی نه گفتن شکل بگیرد که باعث می‌شود خیلی راحت نه بگوییم. باید تمرین کنید. از افرادی شروع کنید که با آنها راحت‌تر هستید، حتی اگر می‌توانید به خواسته آنها بله بگویید یک نه کوچک در موقعیت‌های جزئی می‌تواند اعتمادبه‌نفس شما را افزایش دهد. مثلاً دوستتان پیشنهاد می‌دهد که پنجشنبه به کافه بروید؛ شما جمعه را پیشنهاد دهید. کم‌کم متوجه می‌شوید که نه گفتن به درخواستی که با آن راحت نیستید آن‌قدرها نیز مشکل نیست.
زمانی که ما به دیگران راحت‌تر نه بگوییم، نه شنیدن نیز برای ما راحت‌تر می‌شود. ما نیز خیلی وقت‌ها می‌خواستیم به اطرافیان کمک کنیم؛ ولی چون وقت نداشتیم و یا به یک سری دلایل نمی‌توانستیم به آنها کمک کنیم، انجام ندادیم. زمانی که ما نیز از دیگران درخواستی می‌کنیم آنها هم بر اساس شرایطی که داشتند که به ما جواب منفی دادند، آن افراد به خود ما نه نگفتند، بلکه به درخواست ما نه گفتند و هنوز ما را دوست دارند.
راه‌حل عملی یادگیری نه گفتن
یکی از راه‌های راحت نه گفتن و عادت به نه شنیدن این است که زیاد درخواست کنیم. سعی کنید درخواست‌هایی از دیگران داشته باشید که جواب نه بشنوید.
شاید این به نظر شما عجیب باشد؛ ولی یک اسکناس پنجاه هزارتومانی را به چند مغازه ببرید و از آنها بخواهید این پول را برای شما خرد کنند. ممکن است اغلب آنها به شما جواب منفی دهند؛ زیرا پول خرد ندارند یا به پول خرد خود احتیاج دارند. این‌گونه متوجه می‌شوید نه شنیدن پایان دنیا نیست.
۳. بدانید قرار نیست هر کاری از شما می‌خواهند را انجام دهید.
بعضی از کارها را نمی‌توانید انجام دهید و برخی از کارها را نیز دلتان نمی‌خواهد انجام دهید.
۴. شما حق دارید که به خواسته دیگران نه بگویید.
با نه گفتن متوجه می‌شوید اغلب افراد از شما ناراحت نمی‌شوند و تعدادی که از نه گفتن شما ناراحت می‌شوند؛ این مشکل خودشان است، باید یاد بگیرند به شما احترام بگذارند. همان‌طور که خودشان حق دارند به شما نه بگویند.
۵. سعی کنید که خودتان را محترم و ارزشمند بدانید.
شما ارزشمند هستید. مهم هستید. همین که خدا خواسته و شما به این کره خاکی قدم گذاشتید و زندگی می‌کنید به این معنی است که شما مهم و ارزشمند هستید. از ویژگی‌های افراد خوددوست ارزشمند دانستن خودشان است.
۶. حقوق انسانی خودتان را شناسایی کنید و بدانید که چه حقوقی دارید و در برابر دیگران چه مسئولیت‌هایی دارید.
از ویژگی‌های افراد خوددوست آگاه بودن به حقوق خود است. اگر حقوق انسانی خودتان را بدانید خیلی راحت‌تر می‌توانید زندگی کنید. بعضی از حقوق ما موارد زیر است:
- ما حق داریم به‌عنوان یک انسان مورداحترام قرار بگیریم و ما هم وظیفه داریم که به دیگران احترام بگذاریم. اگر می‌خواهید به دیگران نه بگویید باید محترمانه باشد.
- ما حق داریم نیازهای خود را در اولویت قرار دهیم. ولی نباید به بهانه برآوردن نیازهای خود برای دیگران ایجاد مزاحمت بکنم. در مقابل وظیفه دارم که قبول کنم دیگران هم نیازهای خود را در اولویت قرار دهند.
- ما حق داریم احساسات، علایق، افکار و عقاید مخصوص به خودمان را داشته باشیم و ابراز کنیم. در مقابل ما وظیفه داریم که اجازه دهیم دیگران احساسات، علایق، افکار و عقاید خود را ابراز کنند.
- ما حق داریم به‌عنوان یک انسان تجربه کنیم و مسئولیت تجربه خود یعنی تبعات آن را بپذیریم. در مقابل باید اجازه دهیم که دیگران هم تجربه کنند؛ ولی باید مسئولیت کار خود را بپذیرند.
- ما حق داریم بدون توضیح به دیگران انتخاب‌های خودمان را داشته باشیم. البته اگر انتخاب ما به فردی مربوط باشد؛ مثلاً به همسر یا پدر و مادر، باید به آنها توضیح دهیم. اما به دیگرانی که تصمیم ما به آنها هیچ ارتباطی ندارد نباید توضیح دهیم.
- ما حق داریم خودمان باشیم بدون تأیید دیگران. من حق دارم نیاز به تأیید دیگران نداشته باشم. هر کاری که درست می‌دانم را انجام دهم و در مقابل اجازه دهم که دیگران هم خودشان باشند. دیگران هم حق دارند خودشان باشند بدون تأیید ما.
- ما حق داریم اگر کسی از ما درخواستی کرد، به او بله و یا نه بگوییم. همان‌طور که دیگران حق دارند به ما نه بگویند.
- ما حق داریم از هر انسانی درخواست کنیم. همان‌طور که دیگران حق دارند از ما درخواست کنند. اگر یک نفر به ما چیزی را تعارف کرد، حق داریم بپذیریم یا نه بگوییم. پس حواستان باشد به دیگران الکی تعارف نزنید؛ چون آن طرف حق دارد بله یا نه بگوید.
۷. سعی کنید برای جلب محبت دیگران الکی باج ندهید.
برای جلب محبت دیگران نیازی نیست به آنها باج دهید و آنها را راضی نگه دارید. جلب محبت دیگران برای افراد خوددوست مهم نیست. از ویژگی‌های افراد خوددوست این است که هدف‌شان از انجام کارها جلب رضایت دیگران نیست.
۸. سعی کنید احساسات خود را ابراز کنید و از ابرازکردن احساساتتان پشیمان نشوید.
اگر نسبت به کار خاصی هرگونه احساسی دارید آن را ابراز کنید.
۹. سعی کنید خودتان و مهارت‌هایتان را ابراز کنید.
اگر از اینکه در کاری توانایی خاصی دارید سعی کنید در محل کار یا دانشگاه آن را ابراز کنید.
۱۰. دیگران را همیشه در اولویت قرار ندهید.
از ویژگی‌های افراد خوددوست اولویت قراردادن خودشان است. خواسته‌های خود شما در اولویت است. اگر دیگران را در اولویت قرار دهید باید از خودتان بگذرید و این باعث می‌شود به خودتان احساس بدی پیدا کنید.
سخن پایانی
این نکات را در زندگی به کار بگیرید تا بتوانید رفتار خجولی‌گری را کنار بگذارید و خودتان را بیشتر دوست داشته باشید. افراد خوددوست بسیار خوشحال‌تر و سالم‌تر زندگی می‌کنند. با تمرین و آگاهی می‌توانید ویژگی‌های افراد خوددوست را به دست بیاورید.
