گرفتگی صدا علامتی است که به علت شرایط متفاوتی ایجاد می‌شود و بسته به علتی که دارد درمان‌های متفاوتی برای آن وجود دارد. یکی از علل شایع گرفتگی صدا استفاده بیش از حد از صدا، دادزدن و جیغ‌زدن است که با استراحت حنجره و رعایت‌کردن بهتر می‌شود.
یکی از علل مهم دیگر گرفتگی صدا، ویروس‌ها و بیماری‌هایی هستند که با درگیری و التهاب حنجره منجر به گرفتگی صدا می‌شوند. در نهایت گرفتگی صدای بدون علتی که مزمن بشود و یا با برآمدگی‌ها و توده گردن همراه باشد علامت بدی است و می‌تواند نشان‌دهنده تومور و بدخیمی حنجره باشد. برای شناسایی علت گرفتگی صدا ابتدا باید ساختار حنجره را به‌خوبی بشناسید.
بیشتر بخوانید: عفونت قارچ کاندیدا چیست | علائم و درمان
علل گرفتگی صدا
به‌طورکلی علل گرفتگی صدا به شش علت اصلی تقسیم می‌شود:
- عفونت‌هایی که منجر به گرفتگی صدا می‌شود.
- آسیب فیزیکی به حنجره شامل ضربه‌خوردن و یا استفاده بیش‌ازحد از صدا
- بدخیمی و سرطانی که موجب آسیب حنجره می‌شود.
- فلج شدن عصب حنجره‌ای (این فلج در برخی سرطان‌ها، گواتر و با جزو عوارض برخی جراحی‌های گردن است.)
- بعضی بیماری‌های خودایمنی مانند میاستنی‌گراو
- درصورتی‌که هیچ یک از دلایل بالا مطرح نباشند علت گرفتگی صدا بیماری‌های روانی در نظر گرفته می‌شود.
در ادامه علل مختلف گرفتگی صدا همراه با درمان آن توضیح داده شده است. در ابتدای هر بیماری علائم شایع آن گفته شده است تا درصورتی‌که علائم مربوطه را دارید توضیحات بیماری را با دقت بیشتری مطالعه فرمایید.
حنجره در کدام قسمت بدن قرار دارد؟
صدا یا هر صوت دیگری که توسط حرکات زبان و لب‌ها تولید می‌شود از درون حنجره ما ایجاد می‌شود. حنجره ساختاری در پشت حلق و در ابتدای ورودی مجرای تنفسی (نای) است. پشت حلق دو ورودی متفاوت به دو لوله مختلف وجود دارد.
یکی از این ورودی‌ها به سمت مری است که در نهایت به معده می‌رسد و این مسیری است که لقمه غذای خورده‌شده وارد آن می‌شود. مسیر دیگر مسیری به سمت لوله نای است که این لوله در ادامه دو قسمت می‌شود و وارد ریه‌ها می‌شود. این مسیر همان مسیری است که هوا از طریق آن وارد بخش تنفسی می‌شود و موجب تبادل اکسیژن در خون می‌شود.
در واقع نفسی که می‌کشیم از طریق نای به سمت ریه می‌رود و نفسی که با بازدم خارج می‌شود نیز از سمت ریه از طریق لوله نای خارج می‌شود. در ورودی نای، در بالای حنجره قرار دارد. حنجره شامل بخش‌هایی به نام تارهای صوتی است. تارهای صوتی با عبور هوا و انقباضات خود منجر به تولید صدا و آوا می‌شوند و در واقع تکلم ما به دلیل همان خروج هوا از میان تارهای صوتی حنجره است.
اکنون محل دقیق حنجره درون بدن را می‌دانید؛ اما حنجره در کدام قسمت ظاهری بدن قرار دارد؟ حنجره دقیقاً در بالای نای در جلوی گردن قرار دارد و آسیب و ضربه‌خوردن به گردن می‌تواند منجر به آسیب نای و حنجره نیز بشود.
برخی از مهم‌ترین دلایل گرفتگی صدا
۱. گرفتگی صدا به دلیل بیماری‌های عفونی حنجره
ویروس‌های مختلف می‌توانند باعث گرفتگی صدا بشوند. علائم گرفتگی صدا که به علت موارد عفونی باشد شامل موارد زیر است:
- گرفتگی صدا
- کاهش تن صدا
- سرفه
- درد هنگام صحبت‌کردن
- تب
- گلودرد
- درد هنگام بلعیدن غذا
- صدای مبهم
- آبریزش دهان در کودک
- عفونت‌های مختلفی باعث گرفتگی صدا می‌شوند
۲. ویروس سرماخوردگی معمولی با نام علمی رینوویروس
اگر علت ایجاد گرفتگی صدا ویروس معمولی سرماخوردگی باشد علائم چندان شدیدی وجود ندارد. علائم معمولی سرماخوردگی مانند گرفتگی مختصر صدا، سرفه، گاهی درد گلو هنگام صحبت‌کردن وجود دارند. اگر پزشک شما را معاینه کند ممکن است ورم و قرمزی تارهای صوتی را ببیند.
اگر مطمئن شدید علت گرفتگی صدای شما سرماخوردگی معمولی است هیچ اقدام خاصی لازم ندارید شما باید استراحت کنید کمتر صحبت کنید و آب زیادی بنوشید. استفاده از دستگاه بخور به دلیل ایجاد رطوبت در هوای تنفسی منجر به مرطوب‌شدن راه هوایی و کاهش التهاب تارهای صوتی می‌شود. داروهای اکسپکتورانت و ضدسرفه‌های مختلفی برای درمان وجود دارند که با مشورت پزشکتان می‌توانید استفاده کنید؛ اما هیچ درمانی مهم‌تر و مؤثرتر از استراحت صوتی نیست.
ویروس‌های پاراآنفولانزا و آنفولانزا
گرفتگی صدا ممکن است به دلیل ویروس‌های جدی‌تری باشد و علائم شدیدتری ایجاد کند که موجب نگرانی شما بشود. این ویروس‌ها منجر به ایجاد یک صدای خشن هنگام بازدم می‌شود که به دلیل گرفتگی راه هوایی ایجاد می‌شود. در واقع تنفس شما در این بیماری صدادار می‌شود. این عفونت‌ها منجر به تب می‌شوند و همچنین نوع خاصی از سرفه ایجاد می‌شود که مانند پاس سگ است.
این بیماری بیشتر در فصل سرما و زمستان ایجاد می‌شود. بیماری ممکن است بسیار شدید یا خفیف باشد. نسبت به میزان تورمی که در ناحیه گلو وجود دارد شدت بیماری متغیر است.
در قدم اول باید راه هوایی را بررسی کنید.
راه هوایی باید باز باشد و اگر ورم به‌حدی شدید باشد که موجب بسته‌شدن راه نفس و کبودی و تنگی‌نفس شدید شما شده است باید پزشک به‌صورت اورژانسی راه هوایی را به کمک دارو باز کند در موارد بسیار شدید گاهی نیاز به اینتوبه کردن می‌شود.
برای درمان این بیماری ابتدا باید هوای اطراف مرطوب باشد تا تنفس راحت‌تر شود. حمام بخار به بهبود بیماری کمک می‌کند سعی کنید در اتاقتان دستگاه بخور سرد قرار دهید.
داروهای کورتونی کمک بسیاری به درمان این بیماری می‌کند و سرفه‌های پاس مانند و ورم حنجره و گرفتگی صدا را کمتر می‌کند.
اگر هر یک از شرایط زیر وجود داشته باشد لازم است بیمار شما اینتوبه شود:
- زمانی که تنفس کافی نباشد
- خستگی تنفسی و نفس‌نفس‌زدن شدید
- افزایش گاز کربن‌دی‌اکسید خون
- اکسیژن‌رسانی به بدن کافی نباشد
- وضعیت به طور واضحی بدتر شود
۳. بیماری التهابی حنجره به دلیل عفونت میکروبی
میکروب‌های مختلفی منجر به التهاب حنجره می‌شوند. اگر بخش اصلی حنجره ملتهب شود علائم این بیماری به‌صورت زیر بروز پیدا می‌کند:
- تب
- گلودرد
- درد هنگام بلع غذا
- گرفتگی صدا
- تنگی‌نفس
- آبریزش دهان
ممکن است تنگی‌نفس به‌قدری شدید باشد که شما برای تنفس راحت‌تر به‌صورت سه‌پایه بنشینید، خود را به جلو خم کنید و سر خود را به عقب خم کنید تا بتوانید نفس بکشید.
برای تشخیص این مشکل تصویربرداری از گردن کمک‌کننده است. در عکسی که از گردن می‌گیرید ورم و برآمدگی حنجره دیده می‌شود.
درمان التهاب حنجره در بیشتر مواقع به کمک بستری انجام می‌شود. تنگی‌نفس به‌حدی شدید است که نیاز به دریافت آنتی‌بیوتیک و کورتون در بیمارستان دارید و بهتر است بستری شوید. گاهی برای جبران تنگی‌نفس نیاز به جراحی پیدا می‌کنید.
۴. لارنژیت یا التهاب حنجره به دلیل عفونت قارچی
قارچ‌ها نمی‌توانند در افراد معمولی با سطح سیستم ایمنی طبیعی بیماری ایجاد کنند. لازمه تکثیر قارچ‌ها در حلق و حنجره و ایجاد التهاب حنجره، ضعیف‌بودن سیستم ایمنی شماست. در موارد زیر سیستم ایمنی ضعیف می‌شود و احتمال درگیری حنجره به دلیل عفونت قارچی بالا می‌رود:
- دیابت
- بیماری ایدز
- استفاده از بعضی داروها که سیستم ایمنی را ضعیف‌تر می‌کند
- مشکلات کمبود غذایی
- سیگار
- مصرف داروهای کورتونی به‌صورت اسپری دهانی و استنشاقی
قارچ‌های مختلفی باعث التهاب حنجره و گرفتگی صدا می‌شوند؛ اما شایع‌ترین قارچ، کاندیدا است.
علامت اصلی این بیماری وجود ضایعات سفید در حلق و حنجره است. برای تشخیص اصلی لازم است نمونه‌برداری از حلق و حنجره انجام شود و نمونه در محیط مخصوصی در آزمایشگاه کشت داده شود.
برای درمان این بیماری از داروی خوراکی ضدقارچ مانند قرص فلوکونازول با دوز مناسب تحت‌نظر متخصص گوش و حلق و بینی استفاده می‌شود.
۵. سل حنجره
سل یک بیماری عفونی است که معمولاً ریه را درگیر می‌کند؛ اما باکتری ایجادکننده سل می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن منتقل شود و سل ایجاد کند. یکی از این بخش‌ها حنجره است که انتقال میکروب به حنجره منجر به ایجاد سل حنجره می‌شود. اگر علت گرفتگی صدا سل حنجره شناسایی شود برای بررسی ضایعات سلی ریه باید تست خلط انجام شود و در صورت ابتلای ریه داروی مناسب در اولین فرصت تجویز شود.
سل حنجره نیز مانند عفونت‌های قارچی بیماری شایعی نیست و فقط در شرایط خاص مانند شرایط ضعیف‌شدن سیستم ایمنی بدن اتفاق می‌افتد. بعضی افراد در یک‌سری مناطق زندگی می‌کنند که سل در این مناطق شیوع بیشتری دارد؛ بنابراین درگیری سل در افراد نرمال با ایمنی معمولی نیز رخ می‌دهد. افرادی که در مراکز شلوغ نگهداری می‌شوند؛ مانند افراد ساکن خانه سالمندان یا کودکان مهدکودکی نیز به دلیل شلوغی محیط اطرافشان در معرض این بیماری‌ها هستند.
علائم سل حنجره:
- گرفتگی صدا
- عدم توانایی بلع مواد غذایی
- درد هنگام بلع مواد غذایی
- سرفه
برای تشخیص این مشکل نیاز به نمونه‌گیری و تصویربرداری از گلو و ریه است.
درمان سل حنجره مانند درمان سل ریه به کمک آنتی‌بیوتیک مخصوص بیماری سل انجام می‌شود.
۶. درگیری حنجره با ویروس زگیل
ویروس HPV که موجب ایجاد بیماری‌های زگیلی پوستی می‌شود می‌تواند منجر به پاپیلوما یا زگیل در حنجره هم بشود.
زگیل حنجره گاهی در کودکان و نوزادان ایجاد می‌شود. علت این زگیل انتقال زگیل تناسلی حین زایمان طبیعی از مادر به نوزاد است و در اولین زایمان و به فرزند اول بیشتر از فرزندان دیگر منتقل می‌شود. درگیری حنجره با زگیل در کودکی معمولاً شدیدتر است و به همین دلیل نیاز به جراحی در کودکی بیشتر از سنین بالاتر است. در سنین بالاتر درگیری حنجره با زگیل بیشتر در آقایان است و به دلایل جنسی منتقل می‌شود.
زگیل حنجره در کودکان باعث بسته‌شدن راه نفس کودک می‌شود و با تنگی‌نفس شدید و کبودی علائم شدیدی در بدن کودک ایجاد می‌کند. کودک مبتلا گریه خشنی دارد.
علائم به‌مرورزمان شدیدتر می‌شود و زگیل حنجره گسترش پیدا می‌کند و در نهایتاً می‌تواند به حدی شدید شود که موجب انسداد راه هوایی کودک بشود که یک مشکل اورژانسی است و باید سریعاً درمان شود.
در بزرگسالان درگیری زگیل حنجره مدتی بیشتر طول می‌کشد و به‌صورت علائم گرفتگی صدا ایجاد می‌شود. در بزرگسالان درگیری راه هوایی و تنگی‌نفس بسیار کمتر از کودکان پیش می‌آید و معمولاً اختلالات صوتی ایجاد می‌کند.
درمان به کمک جراحی و برداشتن زگیل‌های روی حنجره ایجاد می‌شود. معمولاً این بیماری بسیار زیاد عود می‌کند و نیاز به جراحی‌های متعدد می‌شود.
اگر عودها شدید باشد در کنار جراحی گاهی داروهای خاصی تجویز می‌شوند که بیماری را کنترل کند؛ اما معمولاً زگیل حنجره مشکلی است که ممکن است بارها شما را به اتاق عمل بکشاند.
ممکن است بیماری‌های مختلف دیگری نیز وجود داشته باشد؛ اما شایع‌ترین شرایطی که با آسیب حنجره و عفونی‌شدن حنجره منجر به بیماری بشود در بالا گفته شد.
ضایعات دیگری که منجر به گرفتگی صدا می‌شوند
باید بدانید این ضایعات به‌صورت پولیپ کیست و یا تورم و التهاب حنجره هستند و هیچ میکروب و عامل عفونی در ایجاد این مشکلات نقش ندارد:
۱. ادم راینکه (ورم حنجره به دلیل سیگار)
این مشکل معمولاً در خانم‌های سیگاری در سنین بالا که سال‌هاست سیگار می‌کشند دیده می‌شود.
علامت اصلی که در این بیماری وجود دارد گرفتگی شدید صدا است. به‌طوری‌که ممکن است در صورت صحبت تلفنی با این خانم‌ها، تشخیص مرد یا زن‌بودن آنها مشکل باشد.
تنها علت ورم حنجره و گرفتگی صدا در این خانم‌ها سیگارکشیدن طولانی‌مدت است.
در معاینه توسط متخصص ورم تارهای صوتی دیده می‌شود همچنین ترشحات مخاطی غلیظی در حلق وجود دارد.
درمان این مشکل در مرحله اول با قطع سیگار است. گفتاردرمانی به برگشت صدا تا حدودی کمک می‌کند. در موارد بسیار شدید جراحی و تخلیه بافت متورم حنجره کمک‌کننده است.
۲. ندول تارهای صوتی
ندول‌ها به دلیل دادزدن و جیغ‌زدن‌های زیاد و آسیب حنجره در اثر استفاده غلط از حنجره است. این مشکل در خانم‌ها و کودکانی که زیاد جیغ می‌زنند و بلند حرف می‌زنند دیده می‌شود. این ندول‌ها به‌صورت قرینه در دو سمت تارهای صوتی ایجاد می‌شوند و معمولاً ضایعات کوچک گردی هستند که با گفتاردرمانی به‌سادگی قابل‌درمان هستند.
۳. پولیپ حنجره
پولیپ حنجره بیشتر در آقایان ایجاد می‌شود. پولیپ‌ها معمولاً نزدیک لبه تار صوتی ایجاد می‌شوند و بیشتر در آقایان دیده می‌شود. پولیپ‌ها به دلیل خون‌رسانی که دارند ممکن است خون‌ریزی مختصری ایجاد کنند.
درمان پولیپ معمولاً به کمک جراحی و خارج‌کردن پولیپ با لیزر است.
۴. کیست تار صوتی
کیست درواقع یک برآمدگی روی یکی از تارهای صوتی است که به‌صورت مادرزادی یا بعد از التهاب و خون‌ریزی ایجاد می‌شوند.
درمان کیست نیز مانند پولیپ به کمک جراحی و گفتاردرمانی است.
این چهار مورد جزو ضایعات خوش‌خیمی هستند که باعث گرفتگی صدا می‌شوند. همین ضایعات با همین علائم ممکن است به‌سرعت پیشروی کنند و علت گرفتگی صدا در این موارد ضایعات سرطانی و بدخیم حنجره است.
سرطان حنجره چیست و چگونه درمان می‌شود؟
سرطان حنجره به‌صورت ایجاد ضایعات تکثیریابنده در حنجره است که معمولاً در افراد زیر ایجاد می‌شود:
- سیگاری
- مصرف‌کنندگان الکل
- افرادی که با اشعه سروکار دارند
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- افرادی که سرو کارشان با فلزات و پلاستیک و آزبست است
- علائم سرطان حنجره
- بلع دردناک و عدم توانایی بلعیدن غذا
- احساس گرفتگی و توده در گلو
- درد گوش
- در صورت متاستاز به غدد گردن تورم غدد لنفاوی گردن
- گرفتگی صدا جزو علائم اصلی سرطان حنجره
- گرفتگی نفس و تنگی راه هوایی
- متاستاز به غدد قفسه سینه و دیگر قسمت‌های بدن
سرطان حنجره با تصویربرداری سی‌تی‌اسکن تشخیص داده می‌شود. برای بررسی دقیق محل‌های متاستاز بهتر است بخش‌های دیگر بدن و قفسه سینه با سی‌تی‌اسکن بررسی شود. درمان تحت‌نظر متخصص گوش و حلق و بینی انجام می‌شود.
در چه مواردی ضروری است به پزشک متخصص مراجعه کنید؟
اگر هر یک از شرایط زیر وجود داشته باشد برای درمان گرفتگی صدا از هیچ درمان خانگی استفاده نکنید و سریعاً به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
- گرفتگی صدایی که مزمن شود
- گرفتگی صدایی که همراه با علائم دیگر مانند تورم غدد لنفاوی گردن یا بالای ترقوه باشد
- وجود خلط خونی یا سرفه همراه با گرفتگی صدا
- در صورت وجود علائمی مانند کم‌شدن وزن، تب و عرق شبانه
- در صورت وجود تنگی‌نفس و خس‌خس سینه
- درصورتی‌که عامل گرفتگی صدایتان ضربه خوردن به جلو گلو یا تحت‌فشار بودن گلو باشد احتمال آسیب بافت حنجره و بدتر شدن این آسیب وجود دارد و می‌تواند کشنده باشد و بهتر است سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.
اگر هیچ یک از موارد بالا وجود نداشته باشد می‌توانید گرفتگی صدا را در منزل درمان کنید. مخصوصاً در مواردی که گرفتگی صدا هیچ علامت دیگری همراهش وجود نداشته باشد و به دلیل سرماخوردگی یا دادزدن فراوان و کمتر از چند روز وجود داشته باشد می‌توانید در منزل آن را درمان کنید.
برای درمان گرفتگی صدا در منزل چه کنیم؟
برای درمان گرفتگی صدا در منزل در شرایطی که مشکل حادی نباشد، گلوی شما ضربه نخورده باشد، علائم دیگری نداشته باشد و گرفتگی صدای شما حاد و کمتر از چند روز از شروع آن گذشته باشد می‌توانید به کمک راهکارهای زیر آن را درمان کنید:
- استفاده از جوشانده‌های خانگی مانند جوشانده آویشن و عسل و یا جوشانده پونه و عسل
- سعی کنید مایعات و غذاهای خیلی خنک نخورید و بیشتر آب گرم مصرف کنید.
- تا می‌توانید از شربت آب‌لیمو عسل استفاده کنید.
- آب بیشتری بنوشید. هیدراته شدن بدن می‌تواند به درمان سریع‌تر لارنژیت یا التهاب حنجره کمک کند.
- از مواد محرک دوری کنید. بعضی میوه‌ها آلرژی‌زا هستند؛ مانند کیوی، خربزه و نارنگی. این میوه‌ها می‌توانند گرفتگی صدا را بدتر کنند.
- همچنین بعضی غذاها مانند بادمجان نیز گرفتگی صدا را شدیدتر می‌کنند.
- گاهی آلرژن‌های محیطی مانند دانه گرده و خاک و غبار محیط گرفتگی صدا را تشدید می‌کند.
- همچنین کار با مواد شوینده، استشمام بوی عطر و ادویه و فلفل همگی می‌توانند التهاب تار صوتی را بدتر کنند و باید از تمام این موارد دوری کنید.
- استراحت صوتی به بهبودی صدای شما کمک قابل‌توجهی می‌کند. سعی کنید کمتر صحبت کنید و با صدای بسیار آرام در صورت لزوم صحبت کنید. چند روز استراحت صوتی بسیار مؤثر است. هرگز با فشار تلاش به برقراری صدای خود نکنید؛ زیرا این فشارآوردن روی حنجره اثر معکوسی در بهبودی شما دارد.
- غرغره کردن شربت دیفن‌هیدرامین کامپاند با اثر موضعی روی گلو و حنجره و کاهش قرمزی و التهاب به بهبود صدای شما کمک می‌کند. می‌توانید روزی سه مرتبه یک قاشق غذاخوری از این شربت را غرغره و سپس بریزید. برای استفاده از این شربت با پزشک خود حتماً مشورت کنید هر چند غرغره کردن این شربت عوارض کمی دارد؛ اما ممکن است استفاده از این شربت برای بعضی افراد در شرایط خاص ممنوع باشد.
