فیبروم رحم یا میوم یکی از شایعترین تومورهای خوشخیم در میان زنان است که آرام و بیصدا از بافت عضلانی رحم رشد میکند. بیشتر این تودهها خوشخیم و غیر سرطانی هستند اما بسته به اندازه و محل رشدشان میتوانند علائم مختلفی ایجاد کنند. نکته مهم درباره فیبروم این است که بسیاری از زنان ممکن است سالها این توده را در بدن خود داشته باشند بدون اینکه از وجود آن اطلاعی داشته باشند.
علت ایجاد فیبروم رحم چیست؟
علت دقیق بروز فیبروم رحم هنوز بهطور کامل مشخص نیست اما عوامل هورمونی نقش پررنگی دارند. هورمونهای استروژن و پروژسترون که در دوران باروری ترشح میشوند میتوانند رشد فیبروم را تحریک کنند. همچنین زمینه ژنتیکی نیز تأثیرگذار است؛ اگر مادر یا خواهر شما دچار فیبروم بوده احتمال ابتلای شما بیشتر است.
از دیگر عوامل خطر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاقی و اضافه وزن: افزایش بافت چربی در بدن باعث ترشح بیشتر استروژن میشود، هورمونی که میتواند رشد فیبرومها را تحریک کند.
- شروع قاعدگی در سنین پایین: هر چه دورههای قاعدگی زودتر آغاز شود مدت زمان بیشتری بدن در معرض هورمونهای زنانه قرار میگیرد.
- رژیم غذایی نامتعادل: مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای فرآوریشده و چربیهای اشباع در کنار کمبود فیبر میتواند احتمال رشد تودههای رحمی را بالا ببرد.
- استرس مزمن و کمتحرکی: استرسهای طولانی مدت تعادل هورمونی بدن را بر هم میزند و سبک زندگی کمتحرک نیز جریان خون رحم را کاهش میدهد که هر دو میتوانند زمینهساز رشد فیبروم شوند.
- سن: زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشترین احتمال ابتلا را دارند.
علائم و نشانه های میوم رحمی
در بسیاری از موارد فیبروم ها سالها در بدن زن وجود دارند بیآنکه نشانهای داشته باشند. این تودهها ممکن است تنها زمانی شناسایی شوند که در یک سونوگرافی روتین یا بررسی بارداری دیده شوند. با این حال گاهی بدن هشدارهایی میدهد که نباید نادیده گرفته شوند.
علائم فیبروم بسته به محل و اندازه آن میتواند خفیف یا آزاردهنده باشد. شایعترین علائم عبارتند از:
- خونریزیهای شدید، طولانی یا نامنظم در دوران قاعدگی که گاهی منجر به کمخونی میشود.
- احساس فشار، سنگینی یا نفخ مداوم در ناحیه پایین شکم
- درد در ناحیه لگن، کمر یا حتی پاها به دلیل فشار فیبروم بر اعصاب مجاور
- تکرر ادرار، احساس تخلیه ناقص مثانه یا در موارد نادر یبوست به علت فشار بر روده
- مشکلات باروری، سقطهای مکرر یا دشواری در حفظ بارداری
در صورت مشاهده هر یک از این علائم انجام سونوگرافی دقیق برای بررسی وضعیت رحم ضروری است. دکتر آلاله رجب زاده بهترین متخصص رادیولوژی و سونوگرافی لاهیجان با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته میتواند به شناسایی دقیق تودهها و انتخاب مناسبترین مسیر درمان کمک کند.
چگونه فیبروم رحم تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص از چند روش مختلف استفاده میشود که هر کدام بسته به شرایط بیمار کاربرد خاصی دارند و هدف آنها بررسی دقیق وضعیت رحم و انتخاب بهترین روش درمان است:
- سونوگرافی رحم و تخمدانها: نخستین و سادهترین روش تشخیص است که اندازه، تعداد و محل دقیق فیبروم ها را نشان میدهد.
- MRI رحم: زمانی استفاده میشود که پزشک به بررسی دقیقتر یا تشخیص تودههای بسیار کوچک نیاز دارد. این روش تصویر واضحی از ساختار داخلی رحم ارائه میدهد.
- هیستروسونوگرافی: برای بررسی فیبرومهایی که به داخل حفره رحم رشد کردهاند و ممکن است در باروری اختلال ایجاد کنند؛ پزشک با تزریق مقدار کمی مایع به داخل رحم و انجام سونوگرافی هم زمان تصویر دقیق تری از فضای داخلی رحم بهدست میآورد تا وجود تودههای کوچک یا تغییرات غیرطبیعی بهتر مشخص شود.
- هیستروسکوپی تشخیصی: در این روش پزشک با استفاده از یک دوربین ظریف که از طریق واژن وارد رحم میشود میتواند مستقیماً داخل رحم را مشاهده کند. این کار معمولاً در مطب یا کلینیک و با بیحسی انجام میشود و به پزشک اجازه میدهد تا وجود فیبروم های داخل رحم، پولیپ یا سایر ناهنجاریها را با دقت بالا بررسی کند.
- آزمایشهای هورمونی: در برخی موارد برای ارزیابی سطح استروژن و پروژسترون انجام میشود تا وضعیت تعادل هورمونی بدن بررسی گردد.
برای اطمینان از تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمان مراجعه به مراکز مجهز اهمیت زیادی دارد. در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر آلاله رجب زاده تمام این روش های تصویربرداری با دقت بالا و تحت نظر پزشکان متخصص انجام میشود تا بیمار بتواند با اطمینان بیشتری مسیر درمان خود را طی کند.
روش های درمان توده های رحمی
انتخاب روش درمان بستگی به اندازه، تعداد و محل فیبرومها، شدت علائم و البته سن و وضعیت باروری بیمار دارد. در زنانی که هیچ علامتی ندارند یا فیبروم کوچک است، معمولاً تنها تحت نظر بودن و انجام معاینات منظم کافی است. اما اگر تودهها باعث ناراحتی، درد یا خونریزی شدید شوند پزشک بسته به شرایط بیمار یکی از روشهای زیر را توصیه میکند:
- درمان دارویی: برای کنترل هورمونها و کاهش علائم مانند درد یا خونریزیهای شدید استفاده میشود. داروهایی که سطح استروژن را کاهش میدهند میتوانند باعث کوچک شدن موقت فیبروم شوند.
- میومکتومی: جراحی دقیق و تخصصی برای برداشتن فیبروم بدون آسیب به رحم است. این روش بهویژه برای زنانی مناسب است که قصد بارداری دارند و میخواهند رحم خود را حفظ کنند.
- هیسترکتومی: برداشتن کامل رحم در مواردی انجام میشود که فیبرومها بسیار بزرگ، متعدد یا عودکننده باشند و بیمار دیگر قصد بارداری نداشته باشد. این روش درمان قطعی محسوب میشود.
- آمبولیزاسیون فیبروم رحم: روشی کمتهاجمی و نوین است که طی آن جریان خونرسانی به توده قطع میشود تا میوم بهتدریج کوچک شود. این روش معمولاً بدون نیاز به جراحی باز انجام میشود و دوران نقاهت کوتاهی دارد.
آیا میوم خطرناک است؟
فیبرومها معمولاً سرطانی نمیشوند و در اغلب موارد خوش خیم هستند اما در برخی موارد نادر ممکن است رشد غیرطبیعی پیدا کنند و پزشک برای اطمینان بررسیهای تکمیلی را توصیه کند. نکته مهم این است که اگرچه این تودهها بهطور مستقیم تهدیدکننده جان نیستند اما میتوانند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهند؛ از کمخونی ناشی از خونریزیهای شدید گرفته تا درد لگنی و اختلال در باروری.
در مواردی که فیبرومها بزرگ شوند یا به اندامهای مجاور فشار بیاورند ممکن است باعث ناراحتی مزمن یا مشکلات گوارشی شوند. بنابراین تشخیص زودهنگام، پیگیری منظم و انتخاب روش درمانی مناسب از بروز عوارضی مانند کمخونی شدید، نازایی یا حتی نیاز به جراحی سنگین جلوگیری میکند.
کلام آخر
فیبروم رحم بیماری خاموشی است که بسیاری از زنان ممکن است بدون آگاهی از وجود آن زندگی کنند. اما آگاهی از علائم و انجام بررسیهای دورهای مانند سونوگرافی میتواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از مشکلات جدیتر کمک کند. در صورت مشاهده خونریزیهای غیرطبیعی یا دردهای لگنی مداوم مراجعه به پزشک زنان ضروری است تا در صورت نیاز درمان مناسب آغاز شود. تشخیص بهموقع این تودهها معمولاً باعث میشود درمان سادهتر و کمتهاجمیتری مورد نیاز باشد.
