مسمومیت در کودکان از علل شایع مراجعات کودکان به اورژانس است. علت اصلی شیوع بیشتر مسمومیت در کودکان مسمومیت غذایی در کودکان است. کودکان مانند بزرگسالان نمی‌دانند که باید قبل از هر غذا دست‌های خود را بشویند و این عامل مسمومیت غذایی در کودکان می‌شود. به‌دلیل خوردن اکثر غذاها با دست‌های کثیف کودکان بیشتر در معرض بیماری‌های گوارشی هستند.
دلیل دیگر مسمومیت غذایی در کودکان، ایمنی پایین‌تر آنها نسبت به میکروب‌ها است. همه ما در کودکی به کرات دچار اسهال و مسمومیت شده‌ایم. این بیماری‌ها باعث تولید آنتی‌بادی در بدن و مقاومت بدن به میکروب آنها می‌شود. به همین دلیل در بزرگسالی کمتر مبتلا به اسهال می‌شویم زیرا بدن ما با ابتلا به بیماری‌ها در کودکی نسبت به بسیاری از آنها مقاوم شده است. اما در کودکی، مواجهه بدن با میکروب‌های جدید بسیار بالا است.
همچنین بسیاری از ویروس‌های تنفسی در کودکی می‌توانند اسهال هم بدهند و ممکن است کودک مسمومیت نداشته باشد اما بیماری او به‌شکل اسهال بروز کند.
اما مسمومیت غذایی در کودکان به حالتی گفته می‌شود که به‌دلیل مصرف غذای آلوده به ویروس گوارشی یا مصرف غذا در شرایط غیر بهداشتی، علائم گوارشی بروز پیدا کند. این علائم گوارشی مسمومیت غذایی در کودکان می‌تواند طیف گسترده‌ای داشته باشد. می‌تواند فقط به‌صورت اسهال باشد یا شروع با استفراغ و سپس اسهال باشد یا فقط استفراغ باشد. استفراغ ابتدا حاوی محتویات معده است و بعد از چند بار که معده خالی شود ممکن است آب زردی در استفراغ مشاهده شود.
بهتر است در اوج بیماری جلوی اسهال و استفراغ را نگیریم. استفراغ یک مکانیسم طبیعی بدن برای جلوگیری از ورود میکروب بیماری‌زا به بدن است. استفراغ می‌تواند در همان زمان ورود، لود بیماری را بسیار پایین آورد و تعداد زیادی از میکروب‌های ورودی را دفع کند. اگر استفراغ رخ ندهد ورود حجم بالای میکروب‌ها به روده می‌تواند باعث اسهال بسیار شدید شود. گاهی این اسهال‌ها مانند بیماری وبا می‌تواند روزانه چندین لیتر آب از بدن خارج کند. این کاهش شدید آب بدن باعث کما و مرگ می‌شود.
چگونه از مسمومیت غذایی در کودکان جلوگیری کنیم؟
- سعی کنید به بهداشت دست کودکتان اهمیت بالایی بدهید.
- از همان کودکی او را عادت دهید غذا را با قاشق بخورد.
- مواد غذایی نیم‌پز یا نپخته می‌تواند حاوی مقدار زیادی میکروب باشد و به مسمومیت غذایی در کودکان منجر شود. از خوردن آنها بپرهیزید. مانند گوشت استیک نیم‌پز یا سوشی یا تخم مرغ نپخته که بعضی افراد زرده آن را با شیر مصرف می‌کنند. تخم مرغ باید به‌خوبی بپزد و سپس مصرف شود.
- گذاشتن میوه‌های نشسته در یخچال گاهی باعث پخش شدن میکروب‌ها در فضای یخچال و موجب بیماری افراد ضعیف‌تر می‌شود. خانم‌های باردار بسیار مستعد مسمومیت با میکروب‌های درون یخچال هستند.
- سعی کنید از مکان‌های غیر مطمئن برای کودکتان غذا تهیه نکنید. تا منجر به مسمومیت غذایی در کودکان نشود.
- در مسافرت‌ها بهداشت را با وسواس بیشتر رعایت کنید زیرا همیشه بدن ما نسبت به میکروب‌های اندمیک منطقه زندگیمان مقاوم‌تر است. ما از کودکی با میکروب‌های محل زندگیمان برخورد داشته‌ایم نسبت به آن مقاوم شده‌ایم. حتی آنتی بادی‌های میکروب‌های محل زندگیمان را از شیر مادرمان دریافت کرده‌ایم. به‌همین دلیل بدن ما نسبت به میکروب‌های منطقه دیگر حساس‌تر است و ما را مبتلا به بیماری بسیار شدیدتری میکند.
- همیشه در هنگام سفر داروهای ضروری برای کودکتان به‌همراه داشته باشید مانند کیدیلاکت، استامینوفن و ORS
هنگام مسمومیت غذایی در کودکان چه کاری انجام بدهیم و چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مهم‌ترین علامت مسمومیت غذایی در کودکان استفراغ و اسهال است. زمانی‌که این علائم را در کودک مشاهده کردید، در ابتدا سعی کنید تخمین بزنید که بدن کودک چه مقدار مایعات از دست داده است. از روی علائم کودک و حال عمومی کودک به‌راحتی میتوان حجم مایع از دست رفته را بدست آورد.
اگر کودک بی‌حال است، عطش فراوان به آب دارد، زیر چشمانش گود رفته است به احتمال زیاد آب زیادی از دست داده است و این میزان مایع از دست رفته را فقط به‌کمک سرم تراپی میتوان جبران کرد. پس در صورت مشاهده علائم فوق به‌سرعت کودک را به اورژانس برسانید تا سرم دریافت کند.
در غیر این‌صورت در کودکی که خوشحال است، توان خوردن مایعات را دارد و عطش ندارد این کودک به‌راحتی با درمان خانگی و ORS بهبود می‌یابد.
در مسمومیت غذایی در کودکان هر میکروب گوارشی یک دوره خاصی دارد. برخی سه روز و برخی یک روز و برخی بیشتر طول می‌کشند. فقط باید دوره زمانی بیماری طی شود. درصورتی‌که کودک توان خوردن هیچ چیز را ندارد و زیاد استفراغ میکند می‌توانیم با دارو ضد استفراغ حال او را بهتر کنیم تا بتواند مایعات دریافت کند اما در استفراغ خفیف هرگز دارو ندهید.
بهتر است جلوی اسهال را با دارو نگیرید. رژیم مناسب کودک اسهالی را رعایت کنید. کودک نباید غذاهای چرب و پرروغن بخورد. سعی کنید غذایش را بدون روغن بپزید. بهتر است در دوره حاد و شدید اسهال گوشت و مرغ نخورد. برنج کته بدون روغن و ماست بهترین غذای کودک اسهالی است. همچنین نان و دوغ، سیب زمینی و هویج آب‌پز، سیب، موز نارس هم توصیه می‌شود. از غذاهای شل مانند سوپ خودداری کنید. به ازای هر بار دفع اسهال یک لیوان محلول ORS بخورد. در اسهال و استفراغ‌های شدید توصیه می‌شود قبل از بی‌حالی شدید کودک را به اورژانس برسانید.
مکمل روی یکی از درمان‌های کمکی اسهال است. 10 میلی‌گرم در سن زیر ۶ ماه و ۲۰ میلی‌گرم در سن بالای ۶ ماه می‌تواند به بهبود اسهال کمک کند.
وجود خون در مدفوع نشانه چیست؟
گاهی بعضی باکتری‌ها با حمله به دیواره روده باعث خون در مدفوع می‌شود.
درمان این نوع اسهال مشابه سایر موارد است و درصورتی‌که علت این اسهال خونی با تشخیص پزشک مسمومیت باشد، نیاز به بررسی بیشتر و نگرانی نیست.
اگر خون در مدفوع به همراه درد شکم باشد، علت می‌تواند در هم رفتن روده یا بیماری انواژیناسیون باشد که در این صورت نیاز به مراجعه فوری به اورژانس است.
مسمومیت غذایی در کودکان معمولا گروهی از افراد که از یک غذای خاص تغذیه کرده‌اند را درگیر میکند. یکی از علائم تشخیصی مسمومیت غذایی این است که اغلب ابتلای بیش از یک نفر را می‌بینیم. مثلا اگر یکی از فرزندان شما علائم اسهال دارد اما بقیه سالم هستند و علامتی ندارند احتمال اینکه مسمومیت غذایی نباشد و اسهال علت دیگری داشته باشد مطرح است و حتما باید برای تشخیص دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید.
در طول مسافرت‌ها یا برای پیشگیری از اسهال می‌توانید از پودر کیدیلاکت بدون زینک که از داروخانه تهیه می‌کنید استفاده کنید. این پودر حاوی باکتری‌های مفید روده می‌باشد و برای سلامت گوارش و پیشگیری از بیماری‌های گوارشی مفید است. اما هنگامی‌که کودکتان اسهال شد از کیدیلاکت حاوی زینک استفاده کنید.
در نهایت، پس از هر علامت گوارشی مسمومیت سعی کنید علت را پیدا کنید در صورت عدم تحمل غذا و استفراغ شدید یا اسهال شدید و کم‌آبی مراجعه فوری به پزشک داشته باشید در غیر این‌صورت درصورتی‌که کودک آب کافی می‌خورد با رعایت رژیم اسهالی در منزل از کودک خود مراقبت کنید.
