عوارض قرص ملاتونین چیست؟ مصرف این قرص برای چه کسانی مضر است؟ اگر اخیراً به پزشک مراجعه کرده و این دارو برای شما تجویز شده است، حتماً این پرسش‌ها را از خود پرسیده و به دنبال پاسخی منطقی برای آنها هستید. ملاتونین یک هورمون طبیعی است که بدن ما به طور طبیعی در شب تولید می‌کند. این هورمون نقش مهمی در تنظیم چرخه خواب و بیداری ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، استفاده از مکمل‌های ملاتونین به‌عنوان یک راه‌حل برای مشکلات خواب افزایش یافته است. بااین‌حال، همانند هر مکمل یا دارویی، مصرف ملاتونین نیز می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. در این مقاله درباره این دارو بیشتر صحبت کرده و اطلاعات لازم را در این زمینه بررسی خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: عوارض استفاده از قرص ال دی برای افراد مختلف چگونه است؟
آشنایی با قرص ملاتونین
قبل از اینکه به بررسی عوارض قرص ملاتونین بپردازیم، باید با این دارو به‌خوبی آشنا شده و درباره ساختار آن بیشتر بدانیم. ملاتونین (Melatonin) یک هورمون طبیعی است که ساختار شیمیایی آن به‌صورت N- acetyl-5-methoxytryptamine است. این هورمون توسط غده صنوبری که در مغز قرار دارد تولید می‌شود. ساختار ملاتونین از اسیدآمینه تریپتوفان شروع می‌شود که پس از تبدیل به سروتونین، به ملاتونین تغییر می‌یابد.
ملاتونین به طور عمده در پاسخ به تاریکی تولید می‌شود و نقش اصلی آن تنظیم چرخه خواب و بیداری است. ملاتونین به‌عنوان یک مکمل دارویی به‌صورت قرص‌های خوراکی، کپسول‌ها، قطره‌ها و حتی به‌صورت لوسیون‌های موضعی موجود است. دوز معمول آن برای بزرگسالان از ۰.۲ تا ۱۰ میلی‌گرم در روز متغیر است، اما دوزهای رایج بین ۱ تا ۳ میلی‌گرم قرار دارند. این دارو بیشتر برای درمان بی‌خوابی، تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن (مثل جت لگ) و بهبود کیفیت خواب استفاده می‌شود.
انواع قرص‌های ملاتونین
مانند بسیاری از داروها، قرص‌های ملاتونین نیز دارای انواع و فرم‌های مختلف است که هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را داشته و در دوزهای مختلف در بازار موجود هستند. برای آگاهی بیشتر درباره عوارض قرص ملاتونین نیاز است تا با تمامی این انواع آشنا شویم.
قرص‌های استاندارد ملاتونین
این قرص‌ها معمولاً به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند و به‌سرعت در بدن جذب می‌شوند. دوزهای رایج این نوع قرص‌ها از ۰.۲ تا ۱۰ میلی‌گرم متغیر است، اگرچه دوزهای بین ۱ تا ۳ میلی‌گرم بیشتر استفاده می‌شوند. این قرص‌ها معمولاً برای کمک به خوابیدن سریع‌تر و بهبود کیفیت خواب استفاده می‌شوند.
کپسول‌های ملاتونین
کپسول‌های ملاتونین نیز به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند و اغلب با همان دوزهای قرص‌های استاندارد در دسترس هستند. کپسول‌ها ممکن است دارای جذب آهسته‌تری باشند و به طور یکنواخت‌تر ملاتونین را در بدن آزاد کنند.
قرص‌های آهسته رهش (Extended Release)
این نوع قرص‌ها برای افرادی طراحی شده‌اند که نیاز به خواب پایدارتر و طولانی‌تری دارند. قرص‌های آهسته رهش ملاتونین به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌تدریج ملاتونین را در طول شب آزاد کنند که می‌تواند به حفظ خواب در طول شب کمک کند. این قرص‌ها معمولاً برای مشکلات خواب مزمن توصیه می‌شوند. عوارض قرص ملاتونین ممکن است در این قرص‌ها کمتر باشد.
قرص‌های جویدنی و قابل‌حل در دهان
این نوع قرص‌ها به‌سرعت در دهان حل می‌شوند و معمولاً برای افرادی که مشکل در بلع قرص دارند مناسب هستند. آنها به‌سرعت جذب می‌شوند و معمولاً تأثیر سریعی دارند. این نوع ملاتونین برای مواقعی که نیاز به شروع سریع خواب دارید مناسب است.
قرص‌های زیرزبانی (Sublingual)
قرص‌های زیرزبانی زیر زبان قرار می‌گیرند و به‌سرعت از طریق بافت‌های دهان جذب می‌شوند. این نوع قرص‌ها نیز برای جذب سریع‌تر ملاتونین طراحی شده‌اند و معمولاً برای افرادی که نیاز به شروع خواب سریع دارند مناسب هستند.
فرم‌های مایع (Drops and Syrups)
عوارض قرص ملاتونین ممکن است در فرم مایع بیشتر موردتوجه قرار بگیرد. ملاتونین در فرم‌های مایع مانند قطره و شربت نیز موجود است. این فرم‌ها به‌راحتی قابل‌تنظیم دوز هستند و برای کودکان یا افرادی که نمی‌توانند قرص یا کپسول ببلعند مناسب هستند. همچنین، فرم مایع معمولاً جذب سریعی دارد.
آدامس‌های ملاتونین
آدامس‌های ملاتونین نیز یکی دیگر از انواع موجود هستند که به‌آرامی ملاتونین را در دهان آزاد می‌کنند. این فرم‌ها نیز برای جذب سریع و شروع خواب مناسب هستند.
| نوع قرص ملاتونین | ویژگی‌ها و توضیحات | دوزهای رایج | مناسب برای |
| قرص‌های استاندارد | خوراکی، جذب سریع | ۰.۲ تا ۱۰ میلی‌گرم | بی‌خوابی کوتاه‌مدت |
| کپسول‌های ملاتونین | خوراکی، جذب متعادل | ۰.۲ تا ۱۰ میلی‌گرم | بی‌خوابی کوتاه‌مدت |
| قرص‌های آهسته رهش | آزادسازی تدریجی در طول شب | ۱ تا ۱۰ میلی‌گرم | بی‌خوابی مزمن |
| قرص‌های جویدنی | قابل جویدن، جذب سریع | ۱ تا ۵ میلی‌گرم | مشکلات بلع، نیاز به جذب سریع |
| قرص‌های زیرزبانی | قرارگیری زیر زبان، جذب از طریق بافت‌های دهان | ۱ تا ۵ میلی‌گرم | نیاز به خواب سریع |
| فرم‌های مایع | قطره و شربت، تنظیم دوز آسان، جذب سریع | ۰.۵ تا ۵ میلی‌گرم | کودکان، مشکلات بلع |
| آدامس‌های ملاتونین | جویدن، آزادسازی آرام در دهان | ۱ تا ۳ میلی‌گرم | نیاز به جذب سریع |
| فرم‌های ترکیبی | ترکیب با ویتامین‌ها یا مواد گیاهی، بهبود کیفیت خواب | ۱ تا ۱۰ میلی‌گرم | کاهش اضطراب، بهبود خواب |
عوارض قرص ملاتونین چیست؟
مانند هر دارویی، مصرف ملاتونین نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. در ادامه به برخی از عوارض شایع و نادر ملاتونین اشاره می‌شود. بررسی عوارض قرص ملاتونین در این زمینه برای آگاهی بیشتر است و نیاز است تا در صورت مشاهده هر کدام با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض شایع
- خواب‌آلودگی در طول روز: یکی از شایع‌ترین عوارض ملاتونین، احساس خواب‌آلودگی در طول روز است. این مشکل معمولاً ناشی از مصرف بیش از حد یا زمان‌بندی نادرست مصرف ملاتونین است.
- سردرد: برخی افراد ممکن است پس از مصرف ملاتونین دچار سردرد شوند. این عارضه معمولاً خفیف است و پس از مدتی از بین می‌رود.
- سرگیجه: سرگیجه نیز می‌تواند یکی دیگر از عوارض قرص ملاتونین به‌صورت جانبی باشد که ممکن است برای برخی افراد ناراحت‌کننده باشد.
- حالت تهوع: برخی از مصرف‌کنندگان ملاتونین ممکن است دچار حالت تهوع شوند. این عارضه معمولاً با تنظیم دوز کاهش می‌یابد.
- رؤیاهای زنده یا کابوس: ملاتونین ممکن است باعث افزایش شدت رؤیاها شود که در برخی موارد می‌تواند منجر به کابوس‌های ناخوشایند گردد.
عوارض کمتر شایع
- تحریک‌پذیری و اضطراب: در برخی افراد، ملاتونین می‌تواند منجر به افزایش تحریک‌پذیری و اضطراب شود، به‌ویژه اگر دوز بالایی مصرف شود.
- افسردگی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ملاتونین ممکن است در برخی افراد با علائم افسردگی همراه باشد. اگرچه این عارضه نادر است، باید موردتوجه قرار گیرد.
- تغییرات در فشارخون: ملاتونین می‌تواند باعث کاهش یا افزایش فشارخون در برخی افراد شود. این اثر به‌ویژه در افرادی که از داروهای فشارخون استفاده می‌کنند باید موردتوجه قرار گیرد.
- اختلالات هورمونی: مصرف طولانی‌مدت ملاتونین ممکن است بر تعادل هورمونی بدن تأثیر بگذارد. عوارض قرص ملاتونین در این زمینه به‌خصوص در نوجوانان و زنان باردار باید موردتوجه قرار گیرد.
عوارض قرص ملاتونین؛ موارد نادر
- واکنش‌های آلرژیک: در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به ملاتونین واکنش آلرژیک نشان دهند که می‌تواند شامل علائمی مانند خارش، بثورات پوستی، و تورم باشد.
- تشنج: در برخی موارد بسیار نادر، مصرف ملاتونین ممکن است باعث تشنج شود، به‌ویژه در افرادی که سابقه اختلالات تشنجی دارند.
- تغییرات در میزان قند خون: ملاتونین ممکن است بر سطح قند خون تأثیر بگذارد که عوارض قرص ملاتونین در این زمینه برای افراد مبتلا به دیابت مهم است.
احتیاطات و توصیه‌ها
- مشورت با پزشک: قبل از شروع مصرف ملاتونین، به‌ویژه اگر داروهای دیگری نیز مصرف می‌کنید یا شرایط پزشکی خاصی دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
- دوز مناسب: دوز مناسب ملاتونین بسته به شرایط فردی و نوع مشکل خواب متفاوت است. معمولاً توصیه می‌شود که با دوز کم شروع کنید و در صورت نیاز به‌تدریج دوز را افزایش دهید.
- زمان مصرف: بهترین زمان برای مصرف ملاتونین حدود ۳۰ دقیقه قبل از خواب است. مصرف در زمان‌های نامناسب ممکن است به خواب‌آلودگی در طول روز منجر شود که از عوارض قرص ملاتونین است.
- محدودیت مصرف: ملاتونین نباید به طور مداوم و برای مدت طولانی استفاده شود مگر با توصیه و نظارت پزشک. مصرف طولانی‌مدت ممکن است به عوارض جانبی جدی منجر شود.
عوارض قرص ملاتونین برای کدام افراد بیشتر است؟
عوارض قرص ملاتونین ممکن است برای برخی افراد بیشتر و شدیدتر باشد. به‌ویژه، افراد مبتلا به اختلالات خواب مزمن یا مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب ممکن است حساس‌تر به عوارض جانبی ملاتونین باشند. این گروه‌ها ممکن است تجربه خواب‌آلودگی شدید در طول روز، سرگیجه و یا افزایش علائم اضطراب و افسردگی داشته باشند.
همچنین، افراد مبتلا به فشارخون بالا یا پایین باید با احتیاط بیشتری ملاتونین مصرف کنند، زیرا این هورمون می‌تواند بر تنظیم فشارخون تأثیر بگذارد و مشکلات بیشتری ایجاد کند.
علاوه بر این، افراد مسن ممکن است به دلیل تغییرات طبیعی در متابولیسم و کارکردهای بدن، بیشتر در معرض عوارض جانبی ملاتونین باشند. همچنین، کودکان و نوجوانان، به دلیل درحال‌توسعه بودن سیستم هورمونی و عصبی، ممکن است به ملاتونین واکنش‌های غیرمنتظره نشان دهند.
زنان باردار یا شیرده نیز باید بادقت و تحت‌نظر پزشک ملاتونین مصرف کنند، زیرا تأثیرات ملاتونین بر جنین یا نوزاد به طور کامل شناخته نشده است. در کل، برای این گروه‌های حساس، مشورت با پزشک و رعایت دقیق دوز توصیه‌شده اهمیت ویژه‌ای دارد.
سخن پایانی
عوارض جانبی داروی ملاتونین همیشه موردتوجه افرادی که قصد استفاده از آن را دارند، قرار می‌گیرد. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این قرص و راه‌های درمان عوارض آن به مجله سلامتی نبض زندگی مراجعه کنید.