قرص‌های اورژانسی یکی از راه‌های جلوگیری از بارداری هستند که در موارد ضروری استفاده می‌شوند. نحوه مصرف قرص اورژانسی با دیگر داروهای ضدبارداری متفاوت است و زمان در تأثیرگذاری آن اهمیت زیادی دارد. استفاده از این قرص به طور مداوم پیشنهاد نمی‌شود؛ اما اگر در شرایطی باشید که این دارو اولین و بهترین راه برای پیشگیری از بارداری باشد، باید با روش مصرف آن آشنا باشید. در ادامه این مطلب چگونگی استفاده از این قرص و نکاتی که به قطعی‌شدن تأثیر آن کمک می‌کنند را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
قرص اورژانسی چیست؟
ماهیت قرص اورژانسی از نام آن پیداست. این قرص یکی از انواع داروهای ضدبارداری، با اثرگذاری فوری است که تنها باید در موارد اورژانسی مصرف شود و استفاده از آن به‌عنوان روش دائمی برای پیشگیری از بارداری امکان‌پذیر نیست. استاندارد مصرف این قرص در سال ۲-۳ مرتبه است و استفاده بیشتر از این مقدار آسیب جدی به اندام‌های داخلی و عملکرد آن‌ها وارد می‌کند.
این دارو با اثر فوری مانع لقاح اسپرم و تخمک شده و از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند. البته اثر این دارو تا زمانی است که لقاح انجام نشده باشد. به‌عبارت‌دیگر در صورت بارور شدن تخمک توسط اسپرم، این دارو دیگر تأثیری نخواهد داشت و امکان سقط‌جنین با کمک آن وجود ندارد. با این تعاریف قرص اورژانسی را می‌توان دارویی موقتی دانست که اثر آن تنها یک‌مرتبه است و تأثیری ماندگار و طولانی‌مدت ندارد.
بیشتر بخوانید: موارد استقاده پماد چشمی بتامتازون چیست؟
انواع قرص‌های اورژانسی
قرص‌های اورژانسی انواع مختلفی دارند. نحوه مصرف قرص اورژانسی در هر نوع متفاوت است و به‌منظور استفاده صحیح باید با روش مصرف قرص انتخابی آشنا باشید. در ادامه با رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین انواع قرص‌های اورژانسی آشنا خواهید شد و در مورد نحوه مصرف هرکدام صحبت خواهیم کرد.
قرص‌های اورژانسی لوونورژسترول
این مدل قرص‌ها از انواع قرص‌های اورژانسی هورمونی هستند و با مصرف آن‌ها می‌توان از بارداری بعد از رابطه محافظت نشده جلوگیری کرد. این مدل، یکی از پرمصرف‌ترین و پرفروش‌ترین انواع قرص‌های اورژانسی است که تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارد. این قرص‌ها حاوی پرژستین هستند و با آزادسازی تخمک و جلوگیری از ورود تخمک بارور شده به رحم از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کنند.
از مزایای این قرص می‌توان به عوارض جانبی ناچیز اشاره کرد. نحوه مصرف قرص اورژانسی لوونورژسترول مانند مای وی، پلن وان استپ و… بسته به تک یا دو دوز بودن آن متفاوت است. نوع تک‌دوز را باید بلافاصله بعد از رابطه مصرف کرد و نوع دو دوز باید یکبار بعد از رابطه و یکبار ۱۲ ساعت بعد از آن، استفاده شود.
قرص‌های اولی پیریستال
این مدل از قرص‌های اورژانسی که با نام‌های الا و الاوان هم شناخته می‌شوند، تنها با تجویز پزشک قابل‌استفاده هستند. نحوه مصرف قرص اورژانسی از این مدل هم به صورت دیگر قرص‌ها است و باید بلافاصله بعد از رابطه آن را استفاده کرد تا از لقاح یا تشکیل جنین در بدن مادر جلوگیری کند. این قرص هم جزو قرص‌های نسبتاً محبوب در بازار است؛ اما باتوجه‌به نیاز به نسخه تهیه آن چندان راحت نیست.
قرص‌های LD و HD و نحوه مصرف قرص اورژانسی از این نوع
این قرص‌ها هم به‌عنوان قرص ضدبارداری و هم به‌عنوان قرص اورژانسی شناخته می‌شوند. عملکرد این قرص‌ها در پیشگیری اورژانسی از بارداری نسبت به قرص‌های دیگر ضعیف‌تر است، بااین‌حال در صورت استفاده به‌موقع می‌توانند از بارداری ناخواسته جلوگیری کنند. نحوه مصرف قرص اورژانسی از نوع ال دی یا اچ دی برای جلوگیری از بارداری به این صورت است که مصرف قرص در هر وعده بیشتر از دو دوز و به شرح است:
- نحوه مصرف قرص اورژانسی LD: 4 عدد بلافاصله بعد از رابطه جنسی، ۴ عدد ۱۲ ساعت بعد از رابطه
- نحوه مصرف قرص اورژانسی HD: 2 عدد بلافاصله بعد از رابطه جنسی، ۲ عدد ۱۲ ساعت بعد از رابطه
قرص اورژانسی چگونه مانع بارداری می‌شود؟
همان‌طور که گفته شد، قرص‌های اورژانسی فوراً مانع بارداری می‌شوند و احتمال لقاح تخمک و اسپرم یا بارور شدن تخمک را به حداقل می‌رسانند. علت این موضوع به تأخیرانداختن یا متوقف کردن موقت فرایند تخم‌گذاری است. البته در مواردی ممکن است تخمک قبل از رابطه از رحم آزاد شده باشد که در این صورت قرص اورژانسی با جلوگیری از لقاح اسپرم و تخمک مانع بارداری می‌شود.
اثربخشی این فرایند و مصرف این قرص تا زمانی است که بارداری اتفاق نیفتاده باشد. در صورت تشکیل جنین یا لقاح کامل توسط اسپرم و تخمک، قرص اورژانسی دیگر کارساز نیست و باید برای توقف بارداری اقدام کرد. یک نکته مهم که مورد قرص‌های اورژانسی باید به آن توجه کرد، تأثیر این قرص‌ها تنها در جلوگیری از بارداری است. در واقع با مصرف این قرص‌ها نمی‌توان از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کرد و عفونت یا هر بیماری دیگری که احتمال انتقال آن از طریق رابطه جنسی وجود داشته باشد، با مصرف این قرص‌ها باز هم منتقل خواهد شد.
نحوه مصرف قرص اورژانسی برای بیشترین اثرگذاری
کمی قبل و در معرفی انواع قرص‌های اورژانسی در مورد نحوه مصرف قرص اورژانسی، در مدل‌های مختلف صحبت کردیم. همان‌طور که گفته شد، نحوه مصرف این قرص بسته به اینکه از چه مدلی باشد، متفاوت است. بااین‌حال رعایت برخی نکات در نحوه مصرف قرص اورژانسی کمک می‌کند تا اثر این قرص‌ها قطعی‌تر شده و احتمال بارداری به صفر برسد. این نکات عبارت‌اند از:
- زمان در تأثیرگذاری قرص اورژانسی اهمیت زیادی دارد. هرچقدر فاصله مصرف قرص با رابطه جنسی کمتر باشد، احتمال اثرگذاری آن بیشتر خواهد بود. در حالت کلی توصیه می‌شود که تا قبل از ۷۲ ساعت پس از رابطه، اولین قرص اورژانسی مصرف شود.
- تأثیر مصرف قرص اورژانسی در همه افراد مشابه نیست و احتمال اینکه یک قرص خاص در بعضی افراد اثر قطعی نداشته باشد، بسیار زیاد است. برای مثال بعضی از قرص‌های اورژانسی برای خانم‌هایی که به چاقی و اضافه‌وزن دچار هستند مناسب نبوده و احتمال عدم نتیجه‌گیری از آن‌ها وجود دارد.
- قرص‌های اورژانسی معمولاً با عوارضی مانند حالت تهوع همراه هستند. نحوه مصرف قرص اورژانسی موردنظر خود را به طور دقیق مطالعه کنید و درصورتی‌که منعی برای مصرف قرص ضد تهوع همراه با آن وجود نداشت، کمی قبل از مصرف قرص اورژانسی می‌توانید یک ضد تهوع مصرف کنید.
- بهتر است در مصرف قرص اورژانسی زیاده‌روی نکنید و این دارو را در فاصله زمانی کوتاه استفاده نکنید. به‌عبارت‌دیگر اگر چند بار در هفته رابطه جنسی دارید تنها یکبار از این قرص استفاده کنید و برای رابطه‌های بعدی دیگر روش‌ها مانند پیشگیری طبیعی، کاندوم و… را به کار بگیرید.
- پس از مصرف قرص اورژانسی از آنتی‌بیوتیک استفاده نکنید. این موضوع علاوه بر عوارضی که برای معده و بدن دارد، اثر قرص اورژانسی را به حداقل می‌رساند.
نکات مهم در مورد نحوه مصرف قرص اورژانسی
همان‌طور که اشاره شد، قرص‌های اورژانسی تنها برای یک بار جلوگیری از بارداری مناسب هستند و مسائلی مانند زمان مصرف و… در اثرگذاری آن‌ها اهمیت دارند. به همین دلیل توصیه می‌شود که برای پیشگیری دائمی از بارداری روش‌های دیگر جلوگیری انتخاب شوند.
بااین‌حال درصورتی‌که ناچار به استفاده از قرص اورژانسی هستید، بهتر است چند نکته مهم در مورد نحوه مصرف قرص اورژانسی را در نظر داشته باشید تا علاوه بر نتیجه‌گیری از مصرف این دارو، دچار بیماری و مشکلات جانبی ناشی از مصرف آن نشوید. این نکات عبارت‌اند از:
- پیش از مصرف قرص اورژانسی از دیگر داروهای ضدبارداری مانند قرص‌های ماهیانه توقف تخمک‌گذاری استفاده نکنید.
- درصورتی‌که داروی خاصی استفاده می‌کنید، بهتر است آن را قبل از رابطه مصرف کنید و پیش از مصرف قرص اورژانسی و کمی بعد از آن، داروی دیگری استفاده نکنید.
- پیش از اینکه قرص اورژانسی مصرف کنید، از عدم بارداری خود مطمئن شوید.
- استفاده از قرص‌های اورژانسی پریودی را یک هفته به تعویق می‌اندازد؛ اما درصورتی‌که توقف پریودی شما بیش از این مدت بود، فوراً از بیبی چک استفاده کنید.
- درصورتی‌که بعد از مصرف قرص اورژانسی دچار خونریزی شدید یا غیرعادی شدید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- بیشتر عوارض قرص‌های اورژانسی موقتی هستند و چند روز بعد از رابطه و مصرف قرص از بین می‌روند. درصورتی‌که حداقل ۲ هفته بعد از مصرف قرص، عوارض آن را به همراه داشتید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- پیش از اقدام به مصرف قرص اورژانسی با پزشک در مورد قرص مناسب خود مشورت کنید، به‌خصوص اگر به بیماری یا شرایطی خاص مانند چاقی دچار هستید.
- دوز قرص اورژانسی را سرخود افزایش ندهید و مصرف این دارو را صرفاً بر اساس توضیحات روی بسته‌بندی انجام دهید.
سخن پایانی
مصرف قرص‌های اورژانسی راهی نسبتاً قطعی و فوری برای پیشگیری از بارداری است؛ اما نتیجه‌گیری از آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که نحوه مصرف قرص یکی از آن‌ها است. در این مطلب تلاش کردیم تا هر آنچه باید در مورد مصرف این قرص‌ها بدانید را به شما توضیح دهیم.
بااین‌حال اگر برای اولین‌بار قصد استفاده از این قرص‌ها را دارید و با چگونگی مصرف آن آشنا نیستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علاوه بر آشنایی با نحوه مصرف قرص، از عوارض آن نیز آگاه شوید. همچنین با دنبال‌کردن سایر مطالب مجله سلامتی نبض می‌توانید اطلاعات مفیدی در این زمینه و موارد مشابه کسب کنید.
