بر روی خواص دانه چیا پژوهش‌های زیادی صورت گرفته است. این دانه‌های ریز سرشار از مواد مغذی هستند و به علت خواصی که برای سلامت بدن دارند، مدت‌های طولانی یکی از مهم‌ترین مواد غذایی در دو تمدن آزتک‌ها و مایاها بوده‌اند. در این دانه‌ها می‌توان انواع آنتی‌اکسیدان، مواد معدنی، فیبر و اسیدهای چرب امگا ۳ را پیدا کرد. این خواص در بهبود کارکرد اعضای بدن نقش اساسی دارند و همین مسئله مصرف دانه چیا را پر اهمیت می‌کند. یعنی مواد مغذی در این دانه‌ها می‌توانند تقویت سلامت اعضای بدن از جمله قلب و استخوان‌ها و کاهش سطح قند را به دنبال داشته باشند.
یکی از ویژگی‌های اصلی دانه‌های چیا این است که همه‌کاره هستند و به دلیل نداشتن طعم و مزه خیلی خاص با هر ماده غذایی قابل ترکیب‌اند. در ادامه درباره ویژگی‌های این دانه‌ها اطلاعات بیشتری آورده شده است.
تعریفی از دانه چیا
برای اطلاع از خواص دانه چیا خوب است که درباره آن بیشتر بدانید. این دانه گیاهی از تیره نعناییان و سرده مریم‌گلی است. این دانه‌ها از گیاهی خاص با اسم علمی Salvia hispanica گرفته می‌شوند. نام تجاری آنها نیز چیا است که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصدشان متشکل از روغن است. دانه‌های چیا به رنگ سیاه یا سفید هستند. در گذشته از خواص دانه‌های چیا در داروها، مواد آرایشی و حتی مراسم مذهبی بهره می‌بردند، امروزه مصرف این دانه‌ها در همه دنیا گسترده شده است.
مصرف دانه‌های چیا به افرادی که قصد کم‌کردن وزن دارند توصیه می‌شود. به دلیل فیبر زیادی که در این دانه‌ها وجود دارد، مصرف آنها می‌تواند موجب سیری شود و حجم معده را اشغال کند. هر ۱۰۰ گرم از این دانه‌ها حاوی مقادیر زیادی پروتئین است و علاوه بر اسیدهای چرب امگا ۳ دارای امگا ۶ و ۹ نیز هست. کربوهیدرات، ویتامین آ، ویتامین ای، کلسیم، چربی، پتاسیم، آهن، منگنز، ریبوفلاوین، منیزیم، فسفر، روی و ویتامین ب ۱ و ب ۳ از دیگر مواد مغذی این دانه‌ها به شمار می‌روند.
شاید اندازه کوچک این دانه‌ها موجب شود که درباره خواص دانه چیا دچار اشتباه شوید. اما همین دانه‌های ریز غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. این دانه‌ها خواص شگفت‌انگیزی دارند و می‌توان آنها را به شکل‌های مختلفی مورداستفاده قرار داد. حتی امکان اضافه‌کردن دانه‌های چیا در زمان پخت نان هم وجود دارد. نان حاوی دانه چیا بسیار مغذی و مفید است. میزان مناسب مصرف این دانه‌ها در هر وعده فقط دو قاشق غذاخوری است.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه پف فیل کچاپ در خانه
مهم‌ترین خواص دانه چیا
از مهم‌ترین خواص دانه چیا می‌توان به این اشاره کرد که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها در مقابل فاسدشدن از چربی‌های موجود در دانه‌ها محافظت به عمل می‌آورند. ضمن این که تجمع رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند و سلامت بدن را به همراه دارند. رادیکال‌های فعال در صورت تجمع می‌توانند به ترکیب‌های سلولی بدن صدمه بزنند و جلوگیری از آنها به کندشدن روند پیری موجب می‌شود.
از آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این دانه‌ها می‌توان به اسید کلروژنیک، اسید کافئیک، میریستین، کوئرستین و کامفرول اشاره کرد. همه این آنتی‌اکسیدان‌ها تأثیرات مراقبتی بر اعضای مهمی مثل قلب و کبد دارند. اسید کلروژنیک از آنتی‌اکسیدان‌های مؤثر بر کاهش فشارخون است. اسید کافئیک خواص ضدالتهابی دارد.
به نظر می‌رسد که سیستم گوارش افراد مختلف نسبت به خواص دانه چیا واکنش خاصی نشان نمی‌دهد و برای هضم آن دچار مشکل نمی‌شوند. اما خوردن فیبر به مقدار زیاد می‌تواند برای برخی به نفخ معده یا اسهال منجر شود. اگر از کسانی هستید که به خوردن فیبر زیاد عادت ندارید، در مورد مصرف دانه‌های چیا با دقت بیشتری عمل کنید. برای جلوگیری از عوارض گوارشی می‌توان آب بیشتری نوشید. در صورت لزوم با افراد متخصص مشورت کنید.
خواص دانه چیا بر کاهش وزن
از خواص دانه چیا برای لاغرشدن و کاهش وزن نیز سود می‌برند. برای لاغرشدن می‌توان روی فیبر و پروتئین موجود در این دانه‌ها حساب کرد. این مواد تأثیر بسیاری در کاهش وزن دارند. میزان کمی از این دانه‌ها حاوی مقادیر بالایی فیبر است. خوردن دانه‌های چیا موجب می‌شود که به دلیل داشتن فیبر تا مدتی احساس گرسنگی به فرد دست ندهد. خوردن فیبر در کاهش وزن و پیشگیری از چاقی تأثیر بسیاری دارد و در کاهش اشتها و میل به غذا اثرگذار است. خوردن چیا در وعده‌های صبحانه و ناهار موجب می‌شود کمتر در بین وعده‌های غذای اصلی اشتهایی برای خوردن داشته باشید.
فیبر عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد و جلوی یبوست را می‌گیرد. وقتی دانه‌های چیا خیسانده می‌شوند تا ۱۲ برابر وزن خود مایع جذب می‌کنند. این فرایند پوششی از موسیلاژین به وجود می‌آورد و دانه‌های خیس‌خورده چیا حالت ژله‌ای پیدا می‌کنند. این دانه‌ها می‌توانند حجم زیادی از معده را اشغال کنند و احساس سیری طولانی‌مدت بدهند.
تحقیقات نشان داده است کسانی که روزانه دانه چیا مصرف کرده‌اند، کاهش وزن قابل‌توجهی داشته‌اند. البته نباید از این نکته مهم غافل شد که اضافه کردن دانه‌های چیا به وعده‌های غذایی به‌تنهایی موجب کاهش وزن و لاغری نخواهد شد. برای دست‌یافتن به وزن ایده‌آل اولین قدم مشورت با افراد متخصص است. بعد از آن لازم است که سبک و شیوه زندگی به طور کامل تغییر کند. عوض‌کردن رژیم غذایی و اضافه کردن دانه‌های چیا به‌عنوان یک مکمل بسیار مفید خواهد بود. برای بهره‌بردن از خواص دانه چیا باید آن را به طور روزانه در برنامه غذایی خود بگنجانید.
تأثیر دانه چیا بر بیماری‌های قلبی
از دیگر خواص دانه چیا می‌توان به تأثیر آن در کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی اشاره کرد. این دانه‌ها سرشار از فیبر هستند و به همین دلیل می‌توانند در پایین آوردن خطرهای بیماری‌های قلبی مؤثر واقع شوند. فیبر موجود در این دانه‌ها از نوع محلول است که می‌تواند سطح کلسترول کلی و کلسترول بد را در بدن پایین آورد. آلفا لینولنیک اسید و اسید چرب امگا ۳ از دیگر خواصی هستند که در این دانه‌ها دیده می‌شوند و در کاهش بیماری‌های قلبی تأثیر دارند.
تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده است که دانه‌های چیا به علت کاهش عوامل خطری مثل سطح تری‌گلیسرید و استرس اکسیداتیو می‌توانند روی بیماری‌های قلبی تأثیر بگذارند. ضمن این که مکمل‌های چیا فشارخون را کاهش می‌دهند. درست است که داشتن این ویژگی‌ها می‌تواند در سلامت قلب مؤثر باشد، اما به‌طورکلی نتایج قطعی درباره ارتباط میان دانه‌های چیا و قلب وجود ندارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود در صورت داشتن بیماری‌های قلبی به پزشک متخصص مراجعه شود. از خواص دانه چیا به طور کل می‌توان سلامت قلب را نام برد.
خواص دانه چیا بر استخوان‌ها
برخی از مصرف‌کننده‌ها از خواص دانه چیا برای سلامت استخوان‌ها استفاده می‌کنند. زیرا این دانه‌ها دارای مواد مغذی بسیاری هستند که برای سلامت استخوان‌ها مفیدند. از این مواد می‌توان کلسیم، فسفر و منیزیم را نام برد که دریافت کافی از آنها می‌تواند در حفظ تراکم استخوان‌ها مؤثر باشد. تراکم استخوان در استحکام استخوان‌ها نقش بسیار مهمی دارد. آلفا لینولنیک اسید در این دانه‌ها که در سلام قلب مؤثر بود، بر سلامت استخوان‌ها نیز تأثیر دارد. مصرف دانه چیا می‌تواند بر افزایش تراکم استخوان‌ها اثرگذار باشد و همین مشخصه می‌تواند سلامت استخوان‌ها را به دنبال داشته باشد.
کاهش سطح قند خون با مصرف دانه چیا
از خواص دانه چیا به کاهش سطح قند خون هم اشاره شده است. این ویژگی در دانه چیا را به علت وجود فیبر در آن نسبت داده‌اند. مطالعات نشان داده است که این دانه‌ها می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود ببخشند و به تثبیت سطح قند خون کمک کنند. کسانی که سطح قند خون بالایی دارند باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. این افراد باید در زمان مراجعه به پزشک درباره مصرف دانه چیا مشورت بگیرند.
شیوه‌های مصرف دانه چیا
برای بهره‌بردن از خواص دانه چیا باید درباره شیوه‌های مصرف آن اطلاعات بیشتری به دست آورده شود. دانه‌های چیا این قابلیت را دارند که به‌آسانی به رژیم غذایی افزوده شوند. طعم ملایم این دانه‌ها موجب شده است که بتوان آنها را به هر خوراکی اضافه کرد. یعنی به‌راحتی می‌توان این دانه‌ها را بدون تغییر مزه مواد غذایی به آنها اضافه کرد. این دانه‌ها نیاز به آسیاب‌کردن ندارند. حتی لازم نیست که حتماً به‌صورت پخته مصرف شوند و به شکل خام و خیس‌خورده قابل‌استفاده هستند. شما با داشتن هر نوع ذائقه‌ای می‌توانید این دانه‌ها را به مصرف برسانید.
برای خیساندن دانه‌های چیا می‌توان از آب یا انواع آبمیوه استفاده کرد. امکان اضافه کردن این دانه‌ها به غذاهای پخته شده نیز وجود دارد. می‌توان این دانه‌ها را به ماست، سبزی‌ها و برنج هم اضافه کرد. به علت قابلیتی که در جذب آب و چربی دارند، می‌توان آنها را برای غلیظ کردن انواع سس به کار برد.
یکی از رایج‌ترین شیوه‌های مصرف دانه چیا ترکیب آن با عسل است. افرادی که دانه چیا را برای کاهش وزن مصرف می‌کنند یکی از بهترین ترکیب‌ها برای آنها محسوب می‌شود. ترکیب دانه چیا و عسل در آب می‌تواند یک محلول جادویی برای پایین آوردن وزن بدن باشد. بهتر است صبر کنید تا دانه‌ها آب ولرم را به خود جذب کنند و حجم بگیرند. مصرف این محلول پیش از غذا می‌تواند به طور چشمگیری موجب کاهش اشتها شود. برخی بر این عقیده هستند که بهترین زمان مصرف و استفاده از خواص دانه چیا پیش از صرف‌کردن وعده‌های غذایی است.
