فواید پروبیوتیک برای بدن هنوز برای همه واضح نیست. این اصطلاح را این روزها زیاد می‌شنویم و همین مسئله موجب می‌شود در این باره بیشتر فکر کنیم که در چه موادی یافت می‌شود و چه فوایدی برای بدن دارد. برای خیلی از مصرف‌کننده‌ها همچنان مبهم است که چرا باید از مواد خوراکی استفاده کنند که پروبیوتیک دارند. به چه دلیل بهتر است در موقع خرید در زمان انتخاب مواد غذایی حاوی پروبیوتیک یا بدون پروبیوتیک بیشتر فکر کنیم؟ در مواردی ممکن است پزشک متخصص باتوجه‌به نشانه‌های کمبود پروبیوتیک در بدن مصرف آن را توصیه کند تا زمانی که درمان کامل شود و علائم کاهش پیدا کند. در ادامه درباره فواید پروبیوتیک اطلاعات بیشتری آورده شده است.
بیشتر بخوانید: مهم‌ترین خواص دانه چیا چیست؟
پروبیوتیک به چه معنا است؟
وقتی فواید پروبیوتیک برای بدن را بدانیم، با اطمینان بیشتری برای خرید مواد غذایی حاوی آن اقدام می‌کنیم. بر اساس تعریف سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی پروبیوتیک‌ها نوعی میکروارگانیسم زنده هستند. زمانی که به اندازه کافی از آنها مصرف شود، می‌توانند برای میزبان مفید باشند. این تعریف را انجمن علمی بین‌المللی پروبیوتیک‌ها پذیرفته‌اند و در بیشتر نشریه‌های علمی از آن استفاده می‌شود. بااین‌حال، بعضی از سازمان‌های معتبر همچنان آن را قبول ندارند.
مدت‌ها پیش از کشف میکروارگانیسم‌ها مفهوم کاربرد آنها با هدف ایجاد مزیت مثبت برای سلامتی بیشتر از یک قرن قبل شروع شد. زمانی یک محقق مطرح کرد که با دست‌کاری میکروبیوم روده با باکتری‌های میزبان‌دوست موجود در ماست می‌توان سلامتی را ارتقا بخشید و پیری را به تعویق انداخت. پروبیوتیک‌ها به طور معمول در مواد غذایی تخمیر شده وجود دارد یا به‌عنوان مکمل مصرف می‌شود. بیشتر آنها برای بدن بی‌خطر هستند.
درباره پروبیوتیک بیشتر بدانیم
برای دلیل مصرف آن باید درباره فواید پروبیوتیک برای بدن بیشتر بدانیم. در سطح بافت بدن، درون بافت‌ها و مایعات بدن مجموعه‌ای میکروب در حال زیست هستند. این میکروب‌ها شامل باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌شوند. موجوداتی میکروسکوپی که وجود آنها برای سلامتی ضروری است و به نام میکروبیوم شناخته می‌شوند. ممکن است برخی از موقعیت‌ها تعادل میکروبیوم را در بدن بر هم بزنند و به همین علت سلامتی با تهدید روبه‌رو می‌شود. بعضی موقعیت‌ها هم میکروب‌های مفید را به بیماری‌زا تغییر می‌دهند که البته بسیار کم این اتفاق می‌افتد.
اما میکروبیوتیک‌ها موجودات زنده و فعال میکروسکوپی هستند که مصرف آنها به‌وسیله دستگاه گوارش به تغییر شرایط میکروبیوم دستگاه گوارش کمک می‌کند. همین کمک سلامتی بدن را به همراه دارد. به این میکروبیوم‌های دستگاه گوارش باکتری‌های مفید معده هم می‌گویند. ایجاد محیط میکروبیوم در دستگاه گوارش بسیار مهم است. به دلیل این که موجب پیشگیری از رشد و تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا می‌شود. همچنین با انجام اعمالی مثل تجزیه فیبر به کارکرد بهتر و گوارش صحیح مواد غذایی کمک شایانی می‌کند. همین موارد را نیز می‌توان از فواید پروبیوتیک برای بدن به شمار آورد.
چرا مصرف پروبیوتیک لازم است؟
تحقیقات نشان داده است که بدن دست‌کم ده برابر بیشتر از تعداد سلول‌ها باکتری دارد که بیشتر آنها در دستگاه گوارش وجود دارند. ترکیب میکروبیوتای روده در دوران کودکی با بزرگسالی متفاوت است. رابطه میان میزبان و میکروبیوتای روده از نوع هم‌زیستی است. میکروبیوتای روده‌ای به طور عمده به بالارفتن مقاومت در مقابل عفونت‌ها، تمایز سیستم ایمنی میزبان، سنتز بعضی مواد مغذی مثل ویتامین‌ها، اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه و دیگر مولکول‌های با جرم مولکولی کم کمک می‌کند.
از فواید پروبیوتیک برای بدن می‌توان به این مطلب اشاره کرد که پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های کوچکی به شمار می‌روند که سلامتی را برای میزبانشان به همراه دارند. زیرا بدن برای کارکردن و حفظ سلامتی خود به انواع میکروارگانیسم‌ها نیاز دارد. پروبیوتیک‌ها در این مسئله نقش مهمی دارند. در واقع، می‌توان آنها را باکتری‌های مفیدی دانست که وجودشان برای بدن لازم است. ضمن این که سیستم‌های بدن سالم از دهان تا روده را حمایت می‌کنند و به کنترل میکروارگانیسم‌های ضرر رسان مثل میکروب‌ها کمک می‌کنند.
در سطوح مناسب پروبیوتیک‌ها به هضم و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند. آنها به شکل طبیعی در مواد غذایی تخمیر شده و شیر یافت می‌شوند. همچنین، مکمل‌هایی حاوی پروبیوتیک نیز در بازار در دسترس هستند. یعنی از زمان مشخص‌شدن فواید پروبیوتیک برای بدن در مواد غذایی بیشتری می‌توان به آن دست یافت.
فواید مصرف مکمل‌های پروبیوتیک
فواید پروبیوتیک برای بدن موجب شده است که آنها را به‌صورت مکمل مصرف کنند. از فواید این مکمل‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پروبیوتیک‌ها در ایجاد تعادل باکتری‌های مفید بدن کمک‌کننده هستند. آنها شامل باکتری‌های خوب هم می‌شوند و میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در صورت مصرف می‌توانند فواید سلامتی برای بدن داشته باشند. این فواید از توانایی پروبیوتیک‌ها برای برگرداندن تعادل طبیعی باکتری‌های روده ناشی می‌شود. بی‌تعادلی به این معنا است که تعداد زیادی باکتری بد در بدن وجود دارد و در عوض باکتری خوبی دیده نمی‌شود. این مسئله به علت بیماری، داروهایی مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، رژیم غذایی نامناسب و موارد دیگر اتفاق می‌افتد و ممکن است مثل مشکلات گوارشی، آلرژی و اختلال در سلامت روان را به دنبال داشته باشد.
- پروبیوتیک‌ها در جلوگیری از اسهال یا کاهش شدت آن مؤثر هستند. اسهال از عوارض شایع مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها است که می‌توانند در تعادل باکتری‌های خوب و بد در روده اثرگذاری منفی داشته باشند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که استفاده از پروبیوتیک‌ها با پایین آوردن خطر اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک‌ها مرتبط است.
- یکی از فواید پروبیوتیک برای بدن را می‌توان بهبود سلامت روان دانست. تعداد زیادی از مطالعه‌های سلامت روده را با خلق‌وخو مرتبط می‌دانند.
علائم کمبود پروبیوتیک‌ها در بدن
فواید پروبیوتیک برای بدن نشان می‌دهد که کمبود آن می‌تواند علائمی را به دنبال داشته باشد. بعضی از این علائم ممکن است موجب تغییر تعادل میکروبیوم در بدن شود که مصرف آن را نیازمند مواد غذایی پروبیوتیک می‌کند. درمان اختلال‌های گوارشی ناشی از عفونت یا مصرف آنتی‌بیوتیک، بهبود علائم سندروم روده تحریک‌پذیر، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش التهاب و حساسیت و ایجاد تعادل در خلق‌وخو و کاهش اضطراب از جمله نشانه‌های مصرف پروبیوتیک به شمار می‌روند. ازآنجاکه قیمت پروبیوتیک ارزان نیست، نمی‌توان به‌سادگی آن را در رژیم غذایی خود جا داد.
نشانه‌های کمبود پروبیوتیک‌ها
نشانه‌های کمبود پروبیوتیک در بیشتر موارد به مشکلات گوارشی مربوط می‌شود. از این نشانه‌های گوارشی می‌توان به اسهال، یبوست و سندروم روده تحریک‌پذیر اشاره کرد. البته ممکن است تناسب‌اندام و سلامت قلب و مغز را نیز درگیر کند. از فواید پروبیوتیک برای بدن رفع یبوست است که به علت کارکردن درست دستگاه گوارش و باکتری‌های مفید روده رخ می‌دهد. ابتلا به یبوست فقط دستگاه گوارش را تحت‌تأثیر می‌گذارد. برای رفع این مشکل می‌توان انواع مکمل‌های پروبیوتیک را مصرف کرد.
مواد پروبیوتیک در کم‌بودن تعداد دفعات دفع در اسهال عفونی ناشی از مسمومیت غذایی و التهاب روده هم اثرگذار است که به آن آنفولانزای معده گفته می‌شود. برای درمان آن می‌توان از انواع پروبیوتیک استفاده کرد. یکی از عوارض ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک پایین آمدن باکتری‌های مفید روده است که سلامت دستگاه گوارش را دچار اختلال می‌کند که به اسهال و یبوست منتهی می‌شود. مصرف انواع پروبیوتیک موجب می‌شود تعادل باکتری‌های مفید روده که در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها مختل شده است، به شکل اول برگردد.
بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر ممکن است با نشانه‌هایی مثل یبوست، اسهال، نفخ، درد شکم و حالت تهوع همراه شود. از فواید پروبیوتیک برای بدن می‌تواند رفع این علائم باشد.
از دیگر فواید پروبیوتیک برای بدن
سلامت کلی بدن را نیز می‌توان از فواید پروبیوتیک برای بدن دانست. مکمل‌های پروبیوتیک می‌توانند در سلامت قلب اثر داشته باشند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را پایین بیاورند که از راه کاهش کلسترول بدن خون و بالارفتن کلسترول خوب رخ می‌دهد. ضمن این که این مکمل‌ها با پایین آمدن فشارخون به سلامت قلب کمک می‌کنند. تأثیری که باکتری‌های مفید روده در هضم و آزاد و کردن اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه دارند در سلامت مغز و دستگاه عصبی نیز مؤثر هستند. مصرف این مکمل‌ها اختلال‌های عصبی مثل اضطراب، اوتیسم، وسواس فکری و ضعف حافظه را کمتر می‌کند.
پروبیوتیک‌ها می‌توانند برای بهبود آلرژی و عفونت کمک‌کننده باشند و با بالابردن سیستم ایمنی بدن در رفع مشکلات مربوط به آن مؤثر باشند. همچنین، می‌توانند در پایین آوردن خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی در زمان عفونت‌های مجاری ادراری و پیشگیری از التهاب لثه کمک کنند. حتی به‌طورکلی می‌توانند همراه با رژیم غذایی و ورزش برای سلامت بدن مفید باشند.
مواد غذایی دارای پروبیوتیک
فواید پروبیوتیک برای بدن از طریق مواد خوراکی به بدن می‌رسند. برخی از مواد غذایی دارای باکتری‌های خوب و مفید هستند. واردکردن مواد غذایی حاوی پروبیوتیک می‌تواند در رژیم غذایی اثرگذاری بسیاری داشته باشد. این مواد به طور معمول دارای برچسب مخصوص هستند.
ماست، دوغ، نان خمیرمایه، ترشی تخمیر شده، کلم ترش تخمیر شده و کفیر از جمله مواد غذایی هستند که می‌توان به‌عنوان مواد دارای پروبیوتیک آنها را مصرف کرد. درست است که اضافه‌کردن پروبیوتیک به رژیم غذایی آسیبی به مصرف‌کننده نمی‌زند، اما تعادل هم در میان اهمیت زیادی دارد. افزودن بسیار یک ماده غذایی بدن را از مزایای آن باز خواهد داشت. برای بهره‌مندشدن از مزایای این مواد می‌توان مصرف روزانه را آغاز کرد. می‌توان آن را از موادی که به طور طبیعی دارای پروبیوتیک هستند استفاده کرد یا از مواد مکملی استفاده کرد که حاوی آن باشند.
