علائم سکته قلبی، بیشتر به‌صورت درد در قفسه سینه و احساس سنگینی شروع می‌شوند. این درد به‌صورت نقطه‌ای حس نمی‌شود و معمولاً دردی مبهم در قدام قفسه سینه است. ابتدا به تعریف سکته می‌پردازیم، سپس به‌طورجامع علائم سکته قلبی را بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: تب دنگی چیست؟ علائم، درمان و پیشگیری
سکته چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
واژه سکته زمانی استفاده می‌شود که بخشی از یک بافت خون‌رسانی نشود در واقع قطع خون‌رسانی بافت اتفاق می‌افتد.
هر بافتی بسته به نوع سلول‌ها و فعالیتی که دارد، تا حدودی می‌تواند این عدم خون‌رسانی را تحمل کند. اگر مدت‌زمان نرسیدن خون به سلول بیشتر شود، سلول از بین می‌رود که اصطلاحاً به این سلول از بین رفته، سلول نکروز شده یا انفارکته گفته می‌شود و به این فرایند عدم خون‌رسانی و تخریب سلولی، سکته گفته می‌شود.
اعضای مختلف بدن ممکن است سکته کنند. اگر به مغز خون نرسد، سکته مغزی اتفاق می‌افتد و اگر به قلب خون نرسد، سکته قلبی رخ می‌دهد. اگر عضله‌ای از قلب به‌وسیله سکته از کار بیفتد، کار قلب مختل می‌شود و این عامل می‌تواند کشنده باشد. به کمک دانستن علائم سکته قلبی به‌راحتی می‌توان سکته را تشخیص داد و سریعاً درمان کرد تا از عوارض کشنده آن پیشگیری شود.
کار قلب چیست؟
قلب، باعث پمپ خون به سمت اعضای بدن می‌شود. در حقیقت عضوی که عامل جریان خون است، همان قلب است. خداوند متعال عضلات قلب را به‌گونه‌ای طراحی کرده است که توان جمع‌آوری خون بدن و پمپ مجدد خون درون عروق را دارد. قلب در هر ضربان می‌تواند مقداری خون را درون عروق پمپ کند. همین پمپ خون توسط قلب فشارخون را تنظیم می‌کند. قلب عضلات مختلفی دارد. اگر هر کدام از این عضلات توسط سکته قلبی نکروز شود، کارکرد قلب دچار مشکل می‌شود و حجم خون کمتری پمپ می‌کند. به همین دلیل مقداری خون درون قلب تجمع پیدا می‌کند. همین تجمع خون درون قلب و عدم پمپ درست قلب باعث نارسایی قلبی می‌شود.
از زمان شروع علائم سکته قلبی تا نکروز عضله قلبی تنها چند ساعت زمان لازم است و در همین چند ساعت ابتدایی باید عروق قلبی باز شود تا کار قلب دچار اختلال نشود.
آنژین قلبی چیست و چه علائمی دارد؟
به یاد داشته باشید که سکته قلبی معمولاً یک اتفاق حاد نیست. رسوب چربی در دیواره عروق از مدت‌ها قبل از بروز سکته قلبی اتفاق می‌افتد. چربی اضافه‌ای که خورده می‌شود، داخل دیواره عروق انباشته می‌گردد و باعث انسداد دیواره عروقی می‌شود. در مراحل اولیه انسداد علائم سکته قلبی بروز نمی‌کند؛ اما علائمی وجود دارد که شک ما را به سمت بیماری قلبی و انسداد عروق کرونری قلبی زیاد می‌کند.
گاهی عضله قلب به‌صورت گذرا کمتر خون‌رسانی می‌شود. یعنی سکته قلبی پایداری وجود ندارد؛ اما به دلیل همین رسوبات چربی زمانی که از قلب بیشتر استفاده شود، خون‌رسانی کمتر است برای مثال ممکن است زمانی که راه می‌روید مشکلی نداشته باشید؛ اما هنگام دویدن که قلب به خون بیشتری احتیاج دارد دچار علائم آنژین قلبی شود. آنژین درواقع همان خون‌رسانی کم قلب به‌صورت موقت و گذراست و با سکته قلبی فرق دارد؛ اما باید علائم آنژین قلبی را از علائم سکته قلبی افتراق دهید و اگر دچار آنژین قلبی شده‌اید برای پیشگیری از سکته قلبی تحت‌نظر متخصص قلب باشید. آنژین قلبی بیشتر در آقایان اتفاق می‌افتد.
در آنژین قلبی علائم زیر مشاهده می‌شود:
- ناراحتی قفسه سینه
- فشار قفسه سینه
- احساس خفگی
درد آنژین قلبی ممکن است به قسمت‌های زیر انتشار پیدا کند:
- شانه چپ
- هر دو بازو
- پشت
- بین دو کتف
- ریشه گردن
- فک
- معده
نکاتی درمورد درد آنژین قلبی
- به‌ندرت درد آنژین قلبی زیر ناف و بالای فک نیز حس می‌شود.
- درد آنژین قلبی که به علت انسداد موقت عروق تغذیه‌کننده قلب است، بیشتر در زمان فعالیت جسمی یا فعالیت جنسی، هیجان و استرس ایجاد می‌شود.
- گاهی هم این درد هنگام استراحت یا هنگام خواب ایجاد می‌شود.
- گاهی آنژین قلبی بعد از خوردن غذای سنگین ایجاد می‌شود.
- ممکن است برایتان پیش بیاید که قرارگیری در معرض هوای سرد باعث تحریک درد آنژین قلبی شما شود.
عوامل زیر باعث می‌شود شما مستعد حملات آنژین قلبی شوید:
- اگر در خانواده خود شخصی با آنژین قلبی زیر ۴۵ سال دارید
- دیابت
- چربی خون
- فشارخون
- سیگار
پس اگر از نظر ژنتیکی مستعد بیماری‌های قلبی هستید، بهتر است از شرایط بالا دوری کنید، سیگار را ترک کنید، به کمک رژیم غذایی و ورزش چربی خون و فشارخون و قند خون را کنترل کنید
در صورت عدم کنترل آنژین قلبی و ادامه حملات ممکن است عضله قلب به طور کامل خون‌رسانی خود را از دست بدهد و سکته قلبی اتفاق بیفتد. گاهی نیز سکته قلبی بدون حملات آنژین قلبی و ناگهانی رخ می‌دهد.
سکته قلبی بیشتر در چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
معمولاً عاملی باعث شروع سکته قلبی می‌شود. این عامل شروع‌کننده می‌تواند نوعی هیجان زیاد و شدید، یک بیماری و شرایط خاص، جراحی بزرگ و یا حتی ورزش شدید باشد. ممکن است حتی بدون وجود شرایط بالا سکته قلبی اتفاق بیفتد.
سکته قلبی در هر ساعتی از شبانه‌روز دیده می‌شود؛ اما بیشترین موارد سکته قلبی هنگام صبح و چند ساعت اول بعد از بیداری رخ می‌دهد.
علائم سکته قلبی چیست؟
اولین عاملی که باعث شک ما به بروز سکته قلبی می‌شود همین علامت‌های رایج سکته قلبی هستند. علائم سکته قلبی در افراد مختلف متفاوت است و بسته به سن و شرایط قلبی آنها دارد.
هرچه سن بیشتر می‌شود، عروق ریز کمک‌کننده به تغذیه قلب بیشتر می‌شود به همین دلیل انسداد یکی از عروق قلبی معمولاً دیرتر باعث نکروز عضله قلب می‌شود مگر آنکه انسداد در عروق اصلی تغذیه‌کننده قلب اتفاق بیفتد. اما در افراد جوان این عروق ریز کمکی تعداد کمتری دارند یا در بعضی افراد جوان هنوز وجود ندارند به همین دلیل علائم سکته قلبی ممکن است در افراد جوان دیده نشود و در عرض مدت بسیار کوتاهی بعد از سکته قلبی فوت کنند .
علائم سکته قلبی
- بیشتر به‌صورت درد قفسه سینه و احساس سنگینی شروع می‌شوند. این درد به‌صورت نقطه‌ای حس نمی‌شود و معمولاً دردی مبهم در قدام قفسه سینه است.
- گاهی درد قلبی به‌صورت سوزش سر دل حس می‌شود و حتی با داروی معده بهتر می‌شود؛ بنابراین در مواردی که سوزش سر دل مشابه معده درد وجود دارد حتماً نوار قلب گرفته می‌شود.
- درد قفسه سینه معمولاً به قسمت‌های دیگری انتشار پیدا می‌کند. این درد به بازوی چپ و چانه و فک می‌تواند منتشر شود.
- گاهی درد سکته قلبی به پشت و گردن و حتی شکم انتشار دارد. حتی ممکن است ناحیه پشت سر را نیز درگیر کند؛ اما انتشار درد سکته قلبی به زیر ناف گزارش نشده است.
- درد سکته قلبی هرگز به بین دو کتف انتشار پیدا نمی‌کند و در صورت مشاهده چنین دردی باید مشکلات قلبی دیگری بررسی شود.
علائم سکته قلبی، تنها درد قفسه سینه نیست و گاهی علائم دیگری همراه این درد مشاهده می‌شود. علائم همراه سکته قلبی می‌تواند موارد زیر باشد:
- احساس ضعف
- عرق سرد
- تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
- اضطراب
گاهی زمان سکته قلبی، شخص احساس بسیار دردناکی دارد و احساس رسیدن به لحظه مرگ را دارد. این استرس و شرایط بالا می‌تواند حال شخص را بدتر کند. پس در زمان سکته قلبی باید محیط دور بیمار را آرام کنید و سعی کنید او را از استرس دور کنید.
در افراد مسن یا افراد دیابتی علائم سکته قلبی خفیف‌تر ایجاد می‌شود. علائم سکته قلبی در این افراد ضعف، تهوع و تنگی نفس است.
اگر بخش بزرگی از عضله قلبی خون‌رسانی نشود علائم سکته قلبی به‌صورت زیر مشاهده می‌شود:
- عرق سرد
- پوست سرد و رنگ‌پریده
- تپش قلب
- گاهی افت فشارخون
تمام این تغییرات به دلیل عدم پمپ درست خون داخل عروق است.
پس دردی مبهم از قفسه سینه که به بازو و فک انتشار دارد، شایع‌ترین علامت سکته قلبی است.
گاهی علائم انسداد عروق قلبی و علائم سکته قلبی در شما وجود ندارد. ممکن است مبتلا به بیماری قلبی باشید؛ اما هیچ علامتی نبینید. در افرادی که علائم انسداد عروق قلبی وجود ندارد هنگام تست ورزش، می‌توان به مشکل عروق قلبی پی برد پس تنها راه بررسی سلامت قلب شما تست ورزش است. بی‌علامت بودن مشکلات قلبی بسیار خطرناک است؛ زیرا ممکن است اولین علامت در این گونه افراد، مرگ ناگهانی باشد؛ بنابراین در افراد مستعد از نظر ژنتیکی یا افراد ورزشکار که بیشتر از عضله قلب خود، کار می‌کشند، تست ورزش توصیه می‌شود.
پس از مشاهده علائم سکته قلبی چه کنیم؟
در مرحله اول علائم حیاتی را چک کنیم و پاسخ سؤالات زیر را بدانیم.
- آیا بیمار هوشیاری دارد؟
- آیا بیمار نفس می‌کشد؟
- آیا بیمار نبض دارد؟ (توجه فرمایید باید هم نبض محیطی دست و هم نبض مرکزی کاروتید که زیر گلو است را چک کنید ممکن است به دلیل فشارخون بسیار پایین نبض محیطی را حس نکنید؛ اما نبض مرکزی وجود داشته باشد)
توجه کنید موارد بالا را باید در عرض چند ثانیه چک کنید و سریعاً با اورژانس تماس بگیرید و اطلاعات بالا را با اورژانس در میان بگذارید تا راهنمایی کامل شوید .
مهم‌ترین کار در مواجهه با شخصی که شک به سکته قلبی در او دارید، تماس سریع با اورژانس است؛ زیرا هر ثانیه برای او حیاتی است. در صورت امکان می‌توانید خودتان به‌سرعت مریضتان را به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید.
در بیمارستان چه اقدامی برای سکته قلبی انجام می‌شود؟
در بیمارستان علائم حیاتی بررسی می‌شود. سریعاً یک نوار قلب گرفته می‌شود. باتوجه‌به الگوی نوار قلب و جواب آزمایش‌ها درصورتی‌که سکته قلبی تشخیص داده شود بیمار به‌سرعت برای آنژیوگرافی جهت باز کردن عروق آماده می‌شود. آنژیوگرافی باید اورژانسی و به‌سرعت انجام شود تا عضله قلب دچار نکروز نشود و کارکرد خود را از دست ندهد. درصورتی‌که سکته قلبی در نوار قلب مشاهده نشود، فشارخون کنترل می‌شود، اکو انجام می‌شود و اگر نقصی در قلب مشاهده شود اقدام لازم توسط متخصص انجام می‌شود.
اگر بیمار وارد مرکزی شود که شرایط آنژیوگرافی اورژانسی در آن مرکز نباشد، تنها چند ساعت زمان تا انتقال بیمار به مرکز مجهز نیاز است. درصورتی‌که مرکز قلب مجهز در نزدیکی وجود نداشته باشد، می‌توان به کمک یک سری داروی بازکننده عروق، عروق گرفته قلب را باز کرد. این داروها کمک بسیاری به بیمار می‌کنند؛ اما عوارض زیادی نیز دارند. تنها زمانی که سکته قلبی اثبات شده باشد و مرکز در دسترس جهت آنژیوگرافی اورژانسی نباشد، می‌توان از این داروها استفاده کرد.
