عوامل متفاوتی در انتخاب نوع روش جلوگیری از بارداری موثر هستند. برای انجام اقدامات قبل از بارداری نیاز است که مراقب بارداری ناخواسته باشیم. روش مناسب جلوگیری از بارداری باید مقرون به صرفه باشد، روش‌های پر‌هزینه برای همه افراد مناسب نیستند مخصوصا استفاده در طولانی مدت باعث صرف هزینه بالا میشود پس روش جلوگیری از بارداری باید کم هزینه باشد.
عوارض هر روش جلوگیری، یکی از فاکتور‌های مهم و موثر در تصمیم‌گیری هستند. روش جلوگیری از بارداری باید عوارض کمی داشته باشد و در صورت تصمیم برای بارداری مجدد نباید تاثیر منفی روی بارداری بعدی بگذارد.
روش مناسب پیشگیری، باید توسط هر فرد انتخاب شود. هرفرد باید باتوجه به شرایط شخصی خود، بهترین روش را انتخاب کند.در مطلب زیر سعی بر این است که بطور خلاصه انواع روش پیشگیری شرح داده شود تا هر فرد نسبت به شرایط خود بهترین آن را انتخاب کند.
- روش‌های کاشتنی هورمونی
- روش جلوگیری از بارداری داخل رحمی (IUD)
- ضدبارداری هورمونی تزریقی
- قرص‌های هورمونی ضدبارداری
- برچسب ضدبارداری پوستی
- پیشگیری سدی
- پیشگیری اورژانسی
جلوگیری از بارداری طولانی مدت قابل برگشت
این روش‌ها باعث جلوگیری از بارداری به‌مدت طولانی می‌شوند و قابلیت بارداری پس از آنها قابل برگشت است به این منظور که پس از روش‌هایی مانند جراحی عقیم‌سازی ،اغلب فرد دائمی عقیم میشود اما در این روش‌ها فرد بعد از پایان مدت مشخصی قابلیت بارداری‌اش باز می‌گردد و دائمی نیستند.
این روش‌ها عوارض کمی دارند و برای اغلب افراد مناسب هستند. پس از زایمان، برای فاصله‌گذاری مناسب بین دو بارداری، روش جلوگیری طولانی مدت روش مناسبی است.
انواع جلوگیری از بارداری طولانی مدت قابل برگشت
روش‌های کاشتنی هورمونی
یک میلهٔ ۴ سانتی‌متری تحت بی حسی موضعی در مطب توسط پزشک جاگذاری میشود. این وسیله باعث ترشح هورمون پروژسترون در بدن میشود که باعث ناباروری موقت فرد می شود. جاگذاری آن درد کمی دارد. احتمال بارداری ناخواسته پس از جاگذاری آن زیر یک درصد است. برای خروج آن وسیله نیاز به یک برش کوچک می‌باشد که اغلب توسط بیمار تحمل میشود و ناراحتی ایجاد نمی‌کند.
عوارض: عارضه شایع آن، عوارضی هستند که بدلیل سطح بالای هورمون در بدن ایجاد می‌شوند مانند افزایش وزن، آکنه و جوش صورت، افسردگی و تغیرات خلق و خو، سردرد.
روش جلوگیری از بارداری داخل رحمی (IUD)
این روش یکی از مطمئن‌ترین و بی‌خطرترین روش‌های ممکن است که به افرادی که فرزندی ندارند و یا سن پایین دارند توصیه میشود. در این روش، وسیله ای Tشکل داخل رحم جاگذاری میشود که با ترشح هورمون باعث پیشگیری از بارداری میشود. IUD غیر هورمونی نوع دیگری از IUD می‌باشد که مسی هستند و با مهار تحرک اسپرم و مهار لانه‌گزینی باعث پیشگیری از بارداری میشود.
تعداد بارداری ناخواسته بعد از گذاشتن IUD زیر یک درصد است.
عوارض: آی یو دی مسی باعث خونریزی طولانی‌تر و شدیدتر قاعدگی میشود و گاها باعث خونریزی بین قاعدگی‌ها میشود.
آی یو دی با ترشح هورمون پروژسترون عارضه خونریزی نامنظم، کاهش خونریزی، گاها باعث توقف قاعدگی میشود. درد در ناحیه شکم و لگن هم در این روش دیده میشود.
ضد بارداری هورمونی تزریقی
نوعی هورمون پروژسترون می‌باشد که به‌صورت تزریقی و هر ۱۳ هفته تزریق میشود. بارداری ناخواسته در استفاده از این روش، ۶ عدد از هر ۱۰۰ بارداری می‌باشد.
عوارض: کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان، لکه‌بینی و نامنظمی قاعدگی، سردرد، اضطراب، افزایش وزن، ناراحتی شکم
قرص های هورمونی ضد بارداری
ترکیبات و برند‌های مختلفی از قرص‌های ضدبارداری در بازار وجود دارند که هرکدام با درصد‌های متفاوتی از هورمون‌ها باعث جلوگیری از بارداری میشود. بسته به شرایط هر فرد، ممکن است برند خاصی از قرص‌هارا تحمل کنند و نسبت به برند خاصی عوارض شدیدی نشان دهند و برایشان قابل تحمل نباشد.
مزایای استفاده از قرص ضد بارداری
چرخه‌های قاعدگی افراد در این روش منظم شده و قابل پیش‌بینی میشود. همچنین طول مدت قاعدگی کوتاه‌تر و با درد کمتر میشود. در این روش احتمال ابتلا به سرطان رحم و تخمدان کمتر است و احتمال عفونت‌های لگنی نیز در این افراد کمتر دیده میشود.
عوارض: سردرد، تهوع و استفراغ، حساسیت سینه‌ها
برچسب ضدبارداری پوستی
برچسب‌های ضدبارداری نیز مانند قرص‌های هورمونی با ترشح هورمون اثر خود را می‌گذارند. مدت اثر این برچسب‌ها یک هفته می‌باشد و باید هفتگی تعویض شوند. توصیه میشود روی پوست خشک و تمیز باسن یا زیر شکم یا بالای بازو چسبانده شود. عوارض آن نیز مانند عوارض قرص‌های ضدبارداری است.
پیشگیری سدی
این روش، یکی از روش‌های جلوگیری از بارداری قدیمی و پرکاربرد است. عوارض آن بسیار کم است و استفاده از آنها اغلب راحت است.
سدهای مختلفی داریم مانند کاندوم، دیافراگم یا کلاهک.
این روش‌ها اغلب ارزان قیمت هستند و پیشگیری خوب و موثری ایجاد می‌کنند و به ویزیت پزشک احتیاجی ندارند.
یکی از مزایای کاندوم جلوگیری از انتقال عفونت‌های تناسلی به شریک جنسی می‌باشد.
عوارض: کاندوم مردانه بجز سوزش و واکنش حساسیتی عارضه دیگری ندارد.
کاندوم زنانه باعث درد و ناراحتی حین جاگذاری و سوزش و خارش و حتی لکه‌های قرمز حساسیتی روی پوست میشود.
کلاهک نیز میتواند باعث حساسیت و سوزش شود.
پیشگیری اورژانسی
اگر فردی پس از یک رابطه محافظت نشده جهت جلوگیری از بارداری اقدام کند، موثرترین روش، قرص‌های جلوگیری از بارداری اورژانسی هستند. بطور کلی روش جلوگیری اورژانسی، بعنوان روش Yuzpe شناخته میشود که نخستین بار توسط البرت یوزپی گزارش شد. این روش به‌صورت مصرف تعدادی قرص هورمونی جلوگیری به‌مدت ۷۲ ساعت پس از رابطه می‌باشد اما امروزه قرص‌های اورژانسی هورمونی در داروخانه‌ها بصورت بدون نسخه فروخته می‌شوند که بصورت تک دوز یا دو دوز تا حداکثر ۱۲۰ ساعت بعد از رابطه و بافاصلهٔ ۱۲ ساعت مصرف میشود.
جلوگیری از بارداری این روش‌ها قطعی نمی‌باشد و اثبات علمی کاملی ندارد. در حقیقت پیشگیری اصلی باید قبل از رابطه باشد و بعد از رابطه هیچ داروی اورژانسی باعث پیشگیری صددرصدی از بارداری نمی‌شود. اگرفردی باردار باشد و از بارداری اطلاع نداشته باشد و قرص اورژانسی مصرف کند، این قرص‌ها تاثیر منفی بر بارداری نمی‌گذارند. قرص‌های اورژانسی هیچ‌گونه منع مصرفی ندارند و همه افراد می‌توانند از آن استفاده کنند.
ایودی های مسی نیز به‌عنوان روش اورژانسی جلوگیری از بارداری شناخته می‌شوند اما قبل از جاگذاری آنها باید تست بارداری انجام شود.
