اختلال شخصیت هیستریونیک که معمولاً به عنوان اختلال شخصیت نمایشی شناخته می‌شود، یک اختلال روانپزشکی است که با الگوی رفتارهای هیجانی اغراق آمیز و توجه طلبی متمایز می‌شود. اختلال شخصیت هیستریونیک در خوشه B اختلالات شخصیت طبقه بندی می‌شود.

اختلالات شخصیت خوشه B شامل اختلالاتی مانند اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت ضد اجتماعی است. این اختلالات شخصیتی معمولاً به عنوان دراماتیک، تحریک پذیر، نامنظم توصیف می‌شوند. به طور خاص، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً به عنوان معاشقه‌گر، اغواگر، جذاب، بازی‌دهنده، تکانشی و سرزنده شناخته می‌شوند.

مقدمه

شخصیت، مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری تثبیت شده است که به وسیله آن، فرد با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار می‌کند و آن را درک می‌کند. اختلال شخصیت زمانی به وجود می‌آید که فرد یک الگوی انعطاف ناپذیر و ناسازگار از تفکر و رفتار ناسازگار ایجاد کند که به طور قابل توجهی عملکرد اجتماعی یا شغلی را مختل می‌کند و می‌تواند باعث ناراحتی بین فردی شود.

الگوهای تفکر و رفتار باید به طور قابل توجهی از هنجارهای فرهنگی منحرف شوند تا معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت را برآورده کنند. انحراف از انتظارات فرهنگی به صورت اختلال در تأثیرپذیری، شناخت (درک نامناسب از خود، دیگران یا رویدادها)، کنترل تکانه یا عملکرد بین فردی ظاهر می‌شود. این اختلالات به دلیل اختلال روانی دیگر، سوء مصرف مواد یا سایر شرایط پزشکی نیست.

ویژگی‌های افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است زمانی که در مرکز توجه نیستند احساس کنند مورد توجه قرار نگرفته‌اند. آنها ممکن است در برابر بسیاری از افرادی که ملاقات می‌کنند، پر جنب و جوش، مسحورکننده، بیش از حد اغوا کننده یا دارای رفتار جنسی نامناسب و زننده باشند، حتی زمانی که از نظر جنسی جذب آنها نشده‌اند.

افرادی که با اختلال شخصیت نمایشی به درمانگر مراجعه می‌کنند ممکن است احساساتی به سرعت در حال تغییر و سطحی نشان دهند که دیگران ممکن است آن را غیرصادقانه تلقی کنند. ظاهر فیزیکی ممکن است با پوشیدن لباس‌های رنگارنگ یا لباس‌های آشکار برای جلب توجه به خود استفاده شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به سبکی مبهم صحبت کنند که جزئیاتی ندارد. علاوه بر این، آنها ممکن است نمایشی و از نظر احساسی بسیار بروزدهنده باشند، حتی دوستان و خانواده را با نمایش عمومی احساسات خود، شرمنده کنند.

آنها ممکن است تأثیرپذیر، ساده لوح، تلقین پذیر باشند و به‌راحتی تحت تأثیر قرار بگیرند، به ویژه از افرادی که آنها را تحسین می‌کنند. علاوه بر این، آنها تمایل دارند روابط را نزدیکتر از آنچه که معمولاً هست در نظر بگیرند.

سبب شناسی اختلال شخصیت نمایشی

در حالی که مشخص نیست که چه چیزی به وضوح باعث اختلال شخصیت نمایشی می‌شود، احتمالاً این اختلالی است که منشأ آن چند عاملی است. اختلال شخصیت هیستریونیک احتمالاً به صورت مجموعه‌ای از عوامل آموخته شده و ارثی ایجاد می‌شود.

یک فرضیه این است که اختلال شخصیت نمایشی ممکن است در نتیجه ترومای تجربه شده در دوران کودکی ایجاد شود. کودکان ممکن است آسیب‌های خود را با کنار آمدن با محیط خود به گونه‌ای تحمل کنند که در نهایت منجر به اختلال شخصیت شود. اختلالات شخصیت در دوران کودکی ممکن است به عنوان یک راه حل سازگارانه برای رویارویی با یک موقعیت آسیب زا یا محیط آسیب زا به وجود بیایند.

سبک‌های فرزندپروری نیز ممکن است بر احتمال ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی تأثیر بگذارد. والدینی که فاقد حد و مرز هستند، بیش از حد خوش گذران یا ناسازگار هستند، ممکن است کودکان را مستعد ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی کنند. علاوه بر این، والدینی که الگوی رفتار جنسی نمایشی، نامنظم یا نامناسب دارند، فرزندان خود را در معرض خطر بالایی برای ابتلا به این اختلال شخصیت قرار می‌دهند.

برخی از مطالعات نشان می‌دهد که استعداد ژنتیکی برای این اختلال وجود دارد. مانند بسیاری از اختلالات روانپزشکی، داشتن سابقه خانوادگی اختلالات شخصیت، بیماری روانپزشکی یا اختلالات مصرف مواد یک عامل خطر برای اختلال شخصیت نمایشی است.

مقدار ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی

در حالی که تقریباً 9 درصد از جمعیت عمومی حداقل یک اختلال شخصیت دارند، شیوع اختلال شخصیت نمایشی در جمعیت عمومی حدود 2 تا 3 درصد است. ممکن است افراد بیش از یک اختلال شخصیت داشته باشند. زنان چهار برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی هستند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که زنان ممکن است بیش از حد در مقایسه با مردان به این اختلال مبتلا شوند، زیرا پیشروی جنسی برای زنان از نظر اجتماعی کمتر قابل قبول است.

علاوه بر این، مردان ممکن است کمتر علائم خود را گزارش کنند و در نتیجه کمتر تشخیص داده شوند. اختلال شخصیت نمایشی تمایل به خود-سنتونیک دارد، به این معنی که افراد مبتلا به این اختلال معمولاً رفتار خود را عادی می‌دانند و برای شناسایی مشکل تلاش می‌کنند. این فقدان بینش ممکن است تا زمانی که الگوهای رفتاری به طور قابل توجهی در روابط، کار یا سلامت بین فردی تداخل داشته باشد، به تشخیص نادرست این اختلال شخصیت کمک کند.

متخصصان مراقبت از سلامت روان پس از ارزیابی الگوهای رفتاری و نشانه‌شناسی، اختلال شخصیت نمایشی را تشخیص خواهند داد. شخصیت در طول رشد به تکامل خود ادامه می‌دهد. بنابراین، اختلالات شخصیت نمایشی معمولاً تا بعد از 18 سالگی تشخیص داده نمی‌شود.

ارزیابی اختلال شخصیت نمایشی

بر اساس معیارهای DSM-5، تشخیص اختلال شخصیت نمایشی به یک الگوی فراگیر از رفتارهای توجه جویانه مداوم و اختلال در تنظیم عاطفی نیاز دارد که توسط تظاهرات خاص مشخص شده است. تشخیص نیاز به رعایت پنج (یا بیشتر) از معیارهای زیر دارد

• وقتی در مرکز توجه نیست ناراحت است.
• رفتار اغوا کننده یا تحریک آمیز دارد.
• احساسات متحرک و کم عمق دارد.
• از ظاهر برای جلب توجه استفاده می‌کند.
• گفتار مبهم دارد.
• احساسات دراماتیک یا اغراق آمیز دارد.
• پیشنهادپذیر است. (به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار می‌گیرد و بازی می‌خورد.)
• روابط را صمیمانه‌تر از آنچه هستند می‌داند.
• این بیماران سرکوب و تفکیک را به عنوان شکل مهمی از مکانیسم دفاعی در نظر می‌گیرند.

درمان اختلال شخصیت نمایشی

درمان انتخابی اختلال شخصیت نمایشی، روان درمانی است. روان درمانی حمایتی یک روش درمانی توصیه شده برای بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی است، زیرا این رویکرد تشویق کننده، اطمینان بخش و غیرتهدیدکننده است. هدف روان درمانی حمایتی کاهش پریشانی عاطفی، بهبود عزت نفس، و تقویت مهارت‌های مقابله‌ای بیمار، همه از طریق گوش دادن با دقت و همدردی است.

روان درمانی روان پویشی (همچنین به آن درمان بینش گرا نیز گفته می‌شود) یک رویکرد موفق در درمان بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی نیز ثابت شده است. هدف این درمان تغییر جنبه‌ای از شخصیت ناکارآمد بیمار با ادغام نقاط عطف رشدی حیاتی است که بیمار ممکن است در مراحل قبلی بلوغ عاطفی از دست داده باشد.

هدف روان درمانی روان پویشی حل و فصل تعارضات زمینه‌ای و ناخودآگاه در تلاش برای بیماران برای درک بهتر خود و رفتارهایشان است. بیماران تشویق می‌شوند تا گفتار بیش از حد نمایشی را جایگزین کنش یا رفتار سازگارتر کنند تا ارتباط بهتری با دیگران ایجاد کنند. از طریق روان درمانی روان پویشی، بیماران یاد می‌گیرند که تشخیص دهند رفتارهای بیش از حد جنسی و توجه جویانه ناسازگار هستند و راه‌های جدید و سالم‌تری برای ایجاد عزت نفس کشف می‌کنند.

گروه درمانی و خانواده درمانی معمولاً به عنوان روش خط اول در درمان اختلال شخصیت نمایشی توصیه نمی‌شوند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تمایل دارند که در مرکز توجه قرار گیرند، که ممکن است تمرکز را از اهداف درمانی در یک محیط گروهی منحرف کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است احساسات کم عمقی را نشان دهند که برای آن گروه‌ها یا اعضای خانواده که هم‌زمان در درمان شرکت می‌کنند، غیر صادقانه به نظر می‌رسد.

بیماران هیستریونیک ممکن است رابطه جنسی نامناسبی با درمانگر خود داشته باشند. بنابراین، تعیین مرزهای محکم با بیماران بسیار مهم است. مدل ایفای نقش و رویکردهای قاطعانه ممکن است در به حداقل رساندن تعارضات کمک کند.

در حالی که استاندارد طلایی برای درمان اختلالات شخصیت، روان درمانی است، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است عمیقاً علامت‌دار باشند.بیماران ممکن است اختلالات عاطفی را تجربه کنند، جایی که اغلب نوسانات خلقی، عصبانیت، گریه، اضطراب و افسردگی را تحمل می‌کنند.

در حالی که هیچ داروی مورد تایید FDA برای درمان اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد، اختلال در تنظیم عاطفی ممکن است با داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده‌های خلق و خو و داروهای ضد روان پریشی درمان شود. اثربخشی داروهای ضد افسردگی شامل دزیپرامین، فلوکستین، آمی تریپتیلین و فلووکسامین است. تثبیت کننده‌های خلق و خو با مزایای درمانی ثابت شده عبارتند از: لاموتریژین، کاربامازپین، توپیرامات، والپروات و لیتیوم.

تحقیقات نشان داده است که داروهای ضد روان پریشی مانند ریسپریدون، آریپیپرازول، اولانزاپین و هالوپریدول در درمان اختلالات عاطفی مفید بوده‌اند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است با کنترل تکانه و تنظیم رفتارهای خود دست و پنجه نرم کنند. کارآزمایی‌های بالینی نشان داده‌اند که تثبیت‌کننده‌های خلق به طور خاص می‌توانند این علائم را هدف قرار دهند. مکانیسم بیوفیدبک ممکن است به این بیماران کمک کند تا احساسات درونی خود را کنترل کنند.

تشخیص‌های افتراقی اختلال شخصیت نمایشی

تشخیص افتراقی برای اختلال شخصیت نمایشی شامل اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت وابسته، اختلال علائم جسمی و اختلال اضطراب بیماری است.

مانند اختلال شخصیت هیستریونیک، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته ترجیح می‌دهند در مرکز توجه قرار گیرند. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، خواهان توجه هستند که ناشی از تحسین یا احترام است، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک در مورد نوع توجهی که به خود جلب می‌کنند، حساسیت خاصی ندارند.

بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک مشابه بیماران دارای اختلال شخصیت مرزی هستند زیرا هر دو نوع بیمار احساسات شدیدی را تجربه می‌کنند. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً خود را دوست ندارند.

اختلال شخصیت وابسته باید در تشخیص افتراقی برای اختلال شخصیت هیستریونیک در نظر گرفته شود، زیرا در هر دو اختلال شخصیت، بیمار ترجیح می‌دهد در اطراف دیگران باشد. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وابسته تمایل به تسلیم بودن دارند و رفتار آنها بیشتر مهار می‌شود زیرا آنها با ترس از طرد شدن درگیر هستند.

اختلال علائم جسمی و اختلال اضطراب بیماری نیز در تفاوت اختلال شخصیت هیستریونیک گنجانده شده است زیرا بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است از علائم و شکایات فیزیکی برای جلب توجه دیگران استفاده کنند.