افرادی که اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارند خیلی عجیب‌وغریب و غیرعادی به نظر می‌رسند. آنها تک‌وتوک دوستان صمیمی دارند؛ تازه اگر دوستی داشته باشند.
آنها معمولاً اصلاً نمی‌دانند که رابطه‌ها چگونه شکل می‌گیرند و رفتار خودشان چه تأثیری بر دیگران می‌گذارد؛ حتی قصد و نیت و رفتار دیگران را بد برداشت می‌کنند و به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند به دیگران اعتماد کنند.
این مشکلات به اضطراب شدید منجر می‌شوند و آنها دوست دارند از موقعیت‌های اجتماعی دوری کنند. افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عقاید عجیب‌وغریب خود را حفظ می‌کنند و تغییری در آنها ایجاد نمی‌کنند و برای آنها سخت است که به طور مناسبی در اجتماع و روابط اجتماعی پاسخ نشان دهند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در اوایل جوانی تشخیص داده می‌شود اگرچه که بعضی از علائم این اختلال شخصیت در دوران کودکی و نوجوانی خود را نشان داده‌اند. معمولاً فرد در تمام زندگی خود با این اختلال شخصیت روبرو است؛ درمان که شامل روان‌درمانی و دارو است می‌تواند کمی علائم را بهتر کند.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت وسواسی جبری OCPD چیست + علائم و درمان
علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
فرد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال حداقل ۵ مورد از علائم زیر را دارد:
- او یک آدم تنها است که دوستان صمیمی ندارد و به‌غیراز خانواده نزدیکش ارتباط دیگری ندارد.
- آنها معمولاً بی‌احساس هستند یا پاسخ‌های احساسی خیلی محدودی دارند.
- دائماً اضطراب اجتماعی خیلی زیادی دارند.
- وقایع و اتفاقات را غلط برداشت می‌کنند؛ مثلاً یک چیز خنثی را جوری برداشت می‌کنند که معنای توهین‌آمیز به او می‌دهند یا از آن اتفاق احساس خطر می‌کنند درحالی‌که اصلاً خطرناک نیست.
- افکار و یا عقاید غیرمعمول و عجیب دارند.
- افکار پارانوئید و مشکوک دارند و یک شک دائمی نسبت به وفاداری دیگران دارند.
- به قدرت‌های خاصی مانند تله‌پاتی ذهنی و خرافات باور دارند.
- افکار غیرمعمولی دارند. مثلاً حضور یک شخص که در آن مکان حضور ندارد را حس می‌کنند یا دچار توهم می‌شوند.
- لباس‌های غیرعادی می‌پوشند. مثلاً ژولیده و نامرتب به نظر می‌رسند یا به طور بدی لباس‌های خود را ست می‌کنند.
- به طرز خاصی حرف می‌زنند. مثلاً غیرعادی حرف می‌زنند. یا در حین صحبت‌کردن صداهای عجیب‌وغریب تولید می‌کنند.
آن دسته از علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مانند علاقه به‌تنهایی انجام‌دادن کارها یا اضطراب اجتماعی خیلی زیاد ممکن است در سنین نوجوانی دیده شود. کودک ممکن است به‌خوبی در مدرسه درس نخواند و یا نتواند از لحاظ اجتماعی با دوستان و هم‌کلاسی‌هایش ارتباط بگیرد؛ ممکن است به همین دلایل در مدرسه اذیت و مسخره شوند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی
ممکن است که اختلال شخصیت اسکیزوتایپال به‌سادگی با اسکیزوفرنی اشتباه گرفته شود. در اسکیزوفرنی فرد با درک و برداشت واقعیت مشکل دارد و دچار توهم و هذیان است. یعنی چیزی را می‌شنود و یا می‌بیند که وجود ندارد که به این حالت، روان‌پریشی گفته می‌شود. افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ممکن است حملات خفیف روان‌پریشی با توهم و هذیان داشته باشند. اما این حملات در مقایسه با اسکیزوفرنی خیلی خفیف هستند و خیلی کم رخ می‌دهند.
تفاوت کلیدی دیگر این است که افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولاً می‌توانند به افکار تحریف‌شده خودشان آگاه شوند؛ اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نمی‌توانند به توهمات خودآگاه شوند و از آن دور شوند.
با وجود این تفاوت‌ها، می‌توان از درمان‌هایی که برای اسکیزوفرنی استفاده می‌کنیم برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید نیز استفاده کنیم. گاهی اوقات اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را در طیف اسکیزوفرنی با شدتی بسیار کمتر در نظر می‌گیرند.
مراجعه به روان‌پزشک یا روان‌شناس
معمولاً افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولاً به دلیل افسردگی، اضطراب یا سوءاستفاده از مواد مخدر به دکتر مراجعه می‌کنند و یا اطرافیان یا اعضای خانواده، از آنها می‌خواهند به دکتر مراجعه کنند؛ در غیر این صورت خودشان اصلاً نیازی به رفتن به روان‌پزشک یا روان‌شناس نمی‌بینند.
دلایل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
دلایل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال شناخته شده نیست. اما احتمالاً عملکرد مغز و ژنتیک مؤثر هستند؛ همچنین تأثیرات محیطی و رفتارهای آموخته شده را نمی‌توان نادیده گرفت.
عوامل خطرساز که احتمال ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را افزایش می‌دهند
اگر هر یک از اقوام دور و نزدیک شما اسکیزوفرنی و یا هرگونه اختلال سایکوتیک و روان‌پریشی داشته باشد، احتمال ابتلای شما به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را بالا می‌برد.
عوارض اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بیشتر در معرض موارد زیر هستند:
- افسردگی
- اضطراب
- سایر اختلالات شخصیت
- اسکیزوفرنی
- حملات موقت روان‌پریشی، معمولاً هنگام داشتن استرس
- سوءاستفاده از الکل و مواد مخدر
- تلاش‌هایی برای خودکشی
- مشکل داشتن در شغل و محل کار، مدرسه و سایر ارتباطات اجتماعی
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اغلب شامل روان‌درمانی و دارودرمانی است.
روان‌درمانی
روان‌درمانی ممکن است به درمان افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کمک کند تا شروع به اعتماد به دیگران کنند و مهارت‌های روبروشدن با مدیریت ارتباطات و موقعیت‌های اجتماعی را یاد می‌گیرد. این مهارت با ساختن یک رابطه بر پایه اعتماد با درمانگر شروع می‌شود.
روان‌درمانی شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان شناختی رفتاری: پیداکردن و به چالش کشیدن الگوهای افکار منفی، یادگیری مهارت‌های اجتماعی و تغییر در رفتارهای مشکل‌آفرین است.
- درمان حمایتی: تشویق‌کردن کوچک‌ترین تغییرات مثبت مراجع و ترویج مهارت‌های سازگاری
- خانواده‌درمانی: می‌توان اعضای خانواده را در درمان مشارکت داد. این ممکن است ارتباط و اعتماد را بهتر کند و با دیگر با اعضای خانواده بهتر کنار بیایند.
دارودرمانی
هیچ‌گونه دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تأیید نشده است؛ اما روان‌پزشکان ممکن است داروی ضدافسردگی تجویز کنند تا علائم افسردگی و اضطراب را کاهش دهند. بعضی از افراد دارای این اختلال شخصیت ممکن است به‌صورت دوره‌ای احتیاج به تجویز داروی ضد روان‌پریشی داشته باشند تا توهم و هذیان آنها را کنترل کند.
مقابله و حمایت
فرد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در تمام عمر با این اختلال روبرو است. بعضی از علائم با گذشت زمان به دلیل داشتن تجربه‌هایی که مهارت‌های مقابله‌ای او را تقویت کرده است، بهتر می‌شود. این می‌تواند اعتمادبه‌نفس او را افزایش دهد، به او کمک می‌کند از پس چیزهایی که سخت هستند بربیاید، و توانایی مدیریت موقعیت‌های اجتماعی را پیدا می‌کند.
عواملی که به‌احتمال زیاد باعث بهبود برخی از علائم می‌شود:
- خوب کنارآمدن با دوستان و خانواده و در موقعیت‌های اجتماعی دیگر مثلاً انجام کارهایی که در آن با دیگران در ارتباط هستند.
- حفظ برنامه‌های سالم روزانه، مثلاً داشتن برنامه زمانی، پیروی از یک برنامه خواب منظم و خوب، ورزش و مصرف منظم داروهای تجویز شده درمانگر.
- داشتن یک حس موفقیت در مدرسه یا کار، و در زمینه‌های دیگر که علاقه دارند.
منبع:
