درمان تنبلی تخمدان به‌راحتی ممکن است و علائم تنبلی تخمدان نیز کاملا قابل شناسایی است.
اگر تخمدان ماهانه به‌صورت منظم تخمک‌گذاری نداشته باشد، تنبلی تخمدان ایجاد شده است. تنبلی تخمدان باعث می‌شود درون تخمدان‌ها، تخمک‌ها به‌صورت کیست‌هایی نمایان شود و یکی از تظاهرات این بیماری به‌صورت سندروم تخمدان پلی‌کیستیک است. کیست‌های متعدد در تخمدان موجب تغییرات هورمونی، افزایش ترشح هورمون مردانه و مشکلات قاعدگی می‌شود. در ادامه علائم و درمان تنبلی تخمدان دقیق‌تر بررسی می‌شود.
دستگاه تناسلی و تولیدمثلی بدن خانم‌ها، شامل یک رحم در قسمت میانی تحتانی شکم و دو عدد تخمدان است. تخمدان‌ها از طریق لوله‌هایی به رحم متصل می‌شوند که تخمک آزاد شده از طریق این لوله‌ها به سمت رحم می‌آیند.
بدن خانم‌ها هر ماه معمولاً یک عدد تخمک آزاد می‌کند. آزادسازی این تخمک تحت‌تأثیر هورمون‌های جنسی که در سر ترشح می‌شود LH و FSH انجام می‌گردد. تخمک در تخمدان بزرگ می‌شود و بالغ می‌شود و بعد از آزادی در صورت لقاح و ترکیب با اسپرم، بارداری صورت می‌گیرد و در صورت عدم مواجه با اسپرم و عدم باروری قاعدگی رخ می‌دهد و دیواره رحم می‌ریزد.
بیشتر بخوانید: علائم سرطان بیضه چیست؟ + روش‌های درمان
علت ایجاد تنبلی تخمدان چیست؟
هرگز نمی‌توان برای این بیماری یک علت مشخص را تعیین کرد؛ اما عوامل زیر در بروز تنبلی تخمدان مؤثرند:
۱. چاقی
چاقی، با اندازه BMI سنجیده می‌شود. BMI بالای ۳۰، نشان‌دهنده چاقی است. در این شرایط، بدن مستعد یک‌سری بیماری‌ها و شرایط خاص می‌شود. هرچه BMI بیشتر و چاقی بیشتر باشد، مقاومت به انسولین و احتمال بروز دیابت نوع دو بیشتر می‌شود. همچنین چاقی با بیماری‌های متابولیک ارتباط مهمی دارد. از طرفی بیشتر خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، از اضافه‌وزن و چاقی رنج می‌برند؛ بنابراین چاقی می‌تواند هورمون‌های جنسی را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد و باعث بروز تنبلی تخمدان شود.
۲. اضطراب
استرس و اضطراب، باعث افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول می‌شوند. این هورمون‌ها باعث مهار تخمک‌گذاری می‌گردد پس در شرایط اضطرابی معمولاً تنبلی تخمدان بروز پیدا می‌کند.
۳. کم کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید باعث کاهش متابولیسم بدن می‌شود. کاهش سوخت‌وساز بدن، روی شرایط تولیدمثلی نیز اثر می‌گذارد و باعث عدم تخمک‌گذاری می‌شود.
۴. افزایش ترشح اندروژن‌ها
افزایش ترشح هورمون‌های اندروژن از غده بالای کلیه موجب اختلال در تخمک‌گذاری و تنبلی تخمدان می‌شود.
۵. تومور مغزی ترشح‌کننده هورمونی
هر تومور مغزی که موجب تحریک ترشح یا کاهش ترشح هورمونی شود می‌تواند مستقیم یا غیرمستقیم موجب تنبلی تخمدان شود.
۶. دارو
بعضی داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی، موجب مهار تخمک‌گذاری می‌گردد.
مصرف الکل و همچنین استفاده از سیگار و مواد مخدر همگی روی عملکرد هورمونی تأثیر منفی دارند و موجب تنبلی تخمدان می‌شود.
علائم تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان معمولاً با مشاهده تخمدان پلی‌کیستیک به‌صورت اتفاقی در سونوگرافی تشخیص داده می‌شود و هیچ علامت مشخصی ندارد. اما گاهی هم با یک‌سری علائم خاص می‌توان تنبلی تخمدان را تشخیص داد.
- افزایش خونریزی قاعدگی
- پریود نامنظم و با تأخیر: تنبلی تخمدان با تغییرات قاعدگی و بارداری خود را نشان می‌دهد. معمولاً اولین علامت قاعدگی نامنظم است. پریود در این شرایط با تأخیر و بافاصله رخ می‌دهد. افراد مبتلا به تنبلی تخمدان ممکن است قاعدگی با تأخیر داشته باشند، دیرتر پریود شوند و یا پریود کوتاهی داشته باشند. ممکن است شما ماه‌ها پریود نشوید. گاهی هم برعکس این شرایط رخ می‌دهد و قاعدگی با تعداد بیشتر و خونریزی شدیدتر رخ می‌دهد. تمام این علائم نشان‌دهنده بی‌نظمی ترشح هورمونی است.
- افزایش ترشح هورمون‌های مردانه
- موهای زائد: معمولاً افراد مبتلا به تنبلی تخمدان و کیست تخمدانی، ترشح بیش از حد هورمون مردانه دارند و به همین دلیل شرایط افزایش رشد موهای زائد را در بدن خود تجربه می‌کنند. این موهای زائد روی صورت، چانه، سینه، کمر و دور ناف ممکن است مشاهده شود و ضخیم و مردانه است. درصورتی‌که این موهای زائد را در بدن خود یافت کرده‌اید حتماً جهت بررسی تنبلی تخمدان به متخصص مراجعه کنید.
- آکنه: پوست خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، چرب‌تر است و همین چربی موجب آکنه می‌شود، همچنین این خانم‌ها به دلیل بالارفتن هورمون مردانه در بدنشان ریزش مو را تجربه می‌کند که بعد از درمان اختلال تنبلی تخمدان معمولاً آکنه و ریزش مو درمان می‌شود.
- مشکلات پوستی: مشکلات پوستی مانند تیرگی پوست، به دلیل بالارفتن مقاومت به انسولین در خانم‌های دیابتی مبتلا به کیست تخمدان مشاهده می‌شود. در واقع این اضافه‌وزن و دیابت، باعث ایجاد لکه تیره روی پوست می‌گردد.
- مقاومت به انسولین
- چاقی و اضافه‌وزن
- ریزش مو
- چربی خون
- اضطراب و افسردگی و مشکلات روحی
- لکه بینی بین پریودها
آیا تنبلی تخمدان تأثیری روی بارداری می‌گذارد؟
یکی از مهم‌ترین عوارضی که تنبلی تخمدان ایجاد می‌کند، ارتباط آن با ناباروری است. تنبلی تخمدان با تأخیر تخمک‌گذاری باعث ناباروری می‌شود. بیشتر خانم‌های مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک هنگام اقدام برای بارداری متوجه مشکلات ناباروری خود می‌شوند. البته بدون درمان احتمال بارداری خودبه‌خودی بسیار کم است؛ اما با درمان و کاهش وزن تا حدود زیادی احتمال بارداری بالا می‌رود.
برای درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان، از داروهای هورمونی، داروی محرک تخمک‌گذاری، گاهی از داروهای تزریقی محرک تخمک‌گذاری و یا روش‌های درمانی ناباروری مانند IVF استفاده می‌شود.
تنبلی تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمانی که به دلیل هر یک از شکایت‌های شایع تنبلی تخمدان به پزشکتان مراجعه کنید و هر یک از علائم ریزش مو، موهای زائد، چاقی و اضافه‌وزن، مقاومت به انسولین، و از همه مهم‌تر اختلالات قاعدگی را داشته باشید، پزشک، شما را از نظر تنبلی تخمدان بررسی می‌کند. اختلالات قاعدگی شامل پریود نامنظم، افزایش یا کاهش خونریزی، علائمی از تنبلی تخمدان به شمار می‌روند.
متخصص زنان معمولاً با بررسی علائم شما، برای شما سونوگرافی درخواست می‌دهد تا تخمدان و رحم بررسی شود. سونوگرافی می‌تواند تخمدان‌ها را از نظر کیست بررسی نماید. همچنین انجام یک آزمایش خون، بررسی هورمون‌های مردانه و پرولاکتین، ضروری است. پزشک بعد از انجام بررسی‌های فوق، تشخیص نهایی را به شما می‌گوید و درمان شما آغاز می‌شود.
برای درمان تنبلی تخمدان چه غذاهایی استفاده کنید؟
- قندهای طبیعی
- امگا سه
- آبمیوه‌های چربی‌سوز مانند آب‌زرشک طبیعی
- روغن‌زیتون به‌جای روغن‌های دیگر
- روغن‌مایع به‌جای روغن جامد
- سبزیجات فراوان
- مصرف آب کافی
- لبنیات کم‌چرب
- غذاهای آب‌پز
برای درمان تنبلی تخمدان از چه غذاهایی پرهیز کنید؟
- روغن جامد
- فست‌فود
- غذاهای سرخ‌کردنی
- لبنیات پرچرب
- چیپس و پفک
- شیرینی
تنبلی تخمدان چگونه درمان می‌شود؟
جهت درمان تنبلی تخمدان، می‌توان به کمک تغییر سبک زندگی و دارو، درمان را کامل کرد.
رژیم، ورزش و تحرک بدنی کافی
اولین توصیه به خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، ورزش و تحرک بدنی کافی است. سعی کنید وزن خود را مدیریت کنید و در صورت اضافه‌وزن، رژیم غذایی کم‌چربی و کم قند را رعایت کنید. ورزش را در برنامه روتین و روزمره خود قرار دهید. ورزش منظم از ابتلا به بیماری‌ها پیشگیری می‌کند و جهت درمان تنبلی تخمدان، بسیار کمک‌کننده است.
دارو
در کنار تغییر سبک زندگی گاهی لازم می‌شود از داروهای مختلفی کمک بگیریم. داروی متفورمین، دارویی کاربردی برای کاهش وزن است. استفاده اصلی این دارو جهت کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو است. متفورمین باعث کاهش قند خون می‌شود و از عوارض این دارو در ابتدای مصرف کاهش وزن است که از این عارضه جهت درمان اضافه‌وزن در تنبلی تخمدان استفاده می‌شود و مشاهده شده که به‌راحتی اضافه‌وزن به کمک متفورمین درمان می‌شود.
علاوه بر متفورمین گاهی از قرص‌های هورمونی نیز استفاده می‌شود. داروهای هورمونی با منظم‌کردن قاعدگی باعث تنظیم اختلالات هورمونی درون بدن شما می‌شود و این‌گونه به درمان و کاهش کیست‌های تخمدان کمک می‌کند.
هرگز برای درمانتان سرخود دارو مصرف نکنید و سعی کنید حتماً با نسخه پزشک متخصص داروی قند خون دریافت کنید.
جمع‌بندی
تنبلی تخمدان، می‌تواند بیماری ارثی یا ژنتیکی باشد و یا به دلیل عدم رعایت شیوه زندگی مناسب ایجاد شود. تنبلی تخمدان باعث ایجاد شرایط مختلفی می‌شود یکی از تظاهرات اصلی این بیماری کیست‌های تخمدانی هستند که باعث اختلال هورمونی بدن می‌شوند.
اختلال هورمونی ناشی از تنبلی تخمدان موجب علائمی مانند به‌هم‌خوردن قاعدگی، افزایش موهای زائد بدن، ریزش موی سر، چاقی، مقاومت به انسولین و از همه مهم‌تر ناباروری می‌شود. تشخیص و درمان تنبلی تخمدان تحت‌نظر متخصص زنان انجام می‌شود و با درمان صحیح و به‌موقع و تغییر سبک زندگی به‌راحتی از عوارض تنبلی تخمدان پیشگیری می‌شود.
