تورم غدد لنفاوی در کودکان، به بزرگی غدد لنفاوی به دلایل مختلف گفته می‌شود که این دلایل ممکن است عفونت، بدخیمی، سرطان و یا شرایط التهابی باشد.

بیشتر بخوانید: انواع عفونت چشم در کودکان + درمان

غدد لنفاوی چیست؟

 در بدن ما عروق مختلفی وجود دارند که هر کدام وظیفه خاصی را برعهده دارد. سرخرگ‌ها باعث آوردن خون به سمت یک بافت می‌شوند و سیاهرگ‌ها خون را از بافت تخلیه می‌کنند. عروق لنفاوی، باعث تخلیه مایعی که از رگ‌ها خارج می‌شود و در بافت باقی می‌ماند می‌شود.

 همچنین عروق لنفاوی در سر راه خود با تعدادی غده و گره لنفاوی مواجه می‌شوند که محل تجمع سلول‌های ایمنی بدن برای حفاظت بدن است. این بافت لنفاوی تا سن بلوغ افزایش سایز می‌دهد و بزرگ‌تر می‌شود و از زمان بلوغ تا آخر عمر به‌آرامی تحلیل می‌رود و کوچک می‌شود. گره‌های لنفاوی در سنین ۴ تا ۸ سال به‌قدری افزایش سایز دارند که به بزرگ‌ترین اندازه خود می‌رسند و سپس کوچک‌تر می‌شوند.

 اندازه میانگین گره‌های لنفاوی ده میلی‌متر است؛ اما در بعضی مناطق بدن استثنائاً کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از این اندازه هستند.

 گره لنفاوی ناحیه کشاله ران ۱۵ میلی‌متر هستند و گره‌های ناحیه بالای ترقوه حتی به کوچکی دو میلی‌متر هم هستند.

 تورم غدد لنفاوی در کودکان، به بزرگی این غدد به دلایل مختلف گفته می‌شود که این دلایل ممکن است عفونت، بدخیمی و سرطان و یا شرایط التهابی باشد.

 تورم غدد لنفاوی در کودکان ممکن است بخش کوچکی از غدد را درگیر کند و به‌صورت کانونی باشد و یا تمام غدد لنفاوی متورم شوند.

لنفادیت چیست؟

 یکی از اصطلاحاتی که بهتر است با آن آشنا شوید لنفادنیت است. اگر گره‌های لنفاوی به‌صورت حاد و یا مزمن دچار التهاب شوند اصطلاحاً به این شرایط لنفادنیت می‌گوییم. عفونت یک ناحیه از بدن، معمولاً باعث بزرگی و التهاب غدد لنفاوی آن بخش از بدن می‌شود. این عوامل عفونی توسط لنف به غدد لنفاوی منتقل می‌شوند و ورود آنها به این غدد موجب تورم غدد لنفاوی در کودکان می‌شود.

دلایل تورم غدد لنفاوی در کودکان چیست؟

در ادامه علل شایع تورم غدد لنفاوی در کودکان را بررسی می‌کنیم.

۱. عفونت‌های منتقل شونده از راه جنسی

یکی از علل شایع تورم غدد لنفاوی در کودکان عفونت‌های منتقل شونده از راه جنسی است که در نوجوانان فعال از نظر جنسی رخ می‌دهد و موجب بزرگی غدد لنفاوی کشاله ران می‌شود.

 ۲. عفونت‌های پوستی و یا ورود عامل میکروبی به پوست

 عفونت‌های پوستی و یا ورود عامل میکروبی به پوست باعث تورم غدد لنفاوی در محل ورود می‌شود. برای مثال تزریق یک ماده عفونی باعث تورم غدد لنفاوی اطراف محل تزریق می‌شود و یا عفونت پوست می‌تواند غدد لنفاوی اطراف خود را متورم کند.

۳. التهاب مجرای غدد لنفاوی زیر پوست

 اگر مجرای غدد لنفاوی زیر پوست ملتهب شود، این التهاب موجب بروز لنفانژیت می‌شود. باکتری‌های مختلفی می‌توانند باعث عفونت مجرای لنفاوی و لنفانژیت شوند.

۴. عفونت حلق

 شایع‌ترین محلی که تورم غدد لنفاوی در کودک ایجاد می‌شود ناحیه گردن است. تورم غدد لنفاوی گردن کودک بیشتر به دلیل عفونت حلق ایجاد می‌شود.

 ۵. عفونت با ویروس EBV و یا منونوکلیوز عفونی

 عفونت با ویروس EBV و یا منونوکلیوز عفونی، باعث علائمی مانند تب، خستگی، کسالت و بزرگی غدد لنفاوی گردن می‌شود. لوزه‌ها در این بیماری ملتهب می‌شوند و عفونت حلق ایجاد می‌شود. راه انتقال این ویروس بزاق آلوده است. از طریق بوسیدن کودکان و انتقال بزاق آلوده، کودک به‌سرعت به این ویروس مبتلا می‌شود.

اگر شما یک‌بار به ویروس منونوکلیوز عفونی مبتلا شده باشید، برای همیشه این ویروس را از طریق ترشحات تنفسی دفع می‌کنید. ویروس‌های دیگری نیز می‌توانند علائم کاملاً شبیه به ویروس منونوکلیوز عفونی ایجاد کنند؛ مانند ویروس ایدز، هپاتیت ب و سی .

۶. بیماری خراش گربه یا cat scratch

 بیماری خراش گربه یا cat scratch یک بیماری با علت باکتریایی است. اگر گربه‌ای انسانی را گاز بگیرد یا بدن او را بخراشد باعث ایجاد بیماری خراش گربه می‌شود.

 هنگام بزرگی غدد لنفاوی، باید چه نکاتی را به پزشک خود بگویید؟

• سابقه جراحی
• سابقه آسیب
• تماس با حیوانات
• تماس با فرد مبتلا به عفونت خاص
• شرح‌حال جنسی
• سابقه مسافرت
• غذاهایی که مصرف شده مخصوصاً غذاهایی مانند گوشت خوب پخته نشده و یا لبنیات غیرپاستوریزه
• تمام داروهای مصرفی

 همه این موارد می‌تواند به تشخیص علت تورم غدد لنفاوی در کودک شما کمک کند که باید به‌خوبی توسط متخصص اطفال بررسی شود.

 علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان چیست؟

 تورم غدد لنفاوی یا همان لنفادنوپاتی کودکان، به کمک معاینه و بررسی سایر علائم تشخیص داده می‌شود.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل عفونت حلق

 اگر غدد لنفاوی گردن کاملاً ناگهانی بزرگ شوند می‌تواند علامتی از عفونت حلق باشد.

• غدد لنفاوی گردن در این موارد به‌صورت زنجیری بزرگ می‌شوند.
• غدد کوچک زیر دست لمس می‌شود و احساس درد هنگام لمس دارند.
• اگر این غدد لنفاوی دچار عفونت چرکی شوند علاوه بر همه این علائم، احساس درد بیشتری هنگام لمس دارند و قرمزی و گرمی که از علائم التهاب است نیز در آنها دیده می‌شود.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل ویروس منونوکلیوز

 ویروس منونوکلیوز عفونی یکی از ویروس‌هایی است که بزرگی غدد لنفاوی از علائم اصلی آن است.

• تب، عفونت حلق و تورم غدد لنفاوی کودکان، سه ویژگی نشان‌دهنده ابتلای کودک به بیماری منونوکلیوز عفونی است.
• لوزه‌ها در این بیماری بزرگ می‌شوند و ترشحات چرکی روی آنها دیده می‌شود.
• گردن و زیر فک بیشتر مستعد تورم غدد لنفاوی هستند و با احتمال کمتر غدد زیر بغل و کشاله ران هم درگیر می‌شوند.
• گاهی در کودکان مبتلا کبد و طحال هم بزرگ می‌شوند.
• ضایعات پوستی از دانه‌های قرمز پوستی گرفته تا کهیر همگی ممکن است در این بیماری مشاهده شوند.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل ویروس cmv

 ویروس دیگری با تورم غدد لنفاوی در کودکان همراهی دارد که ویروس cmv نامیده می‌شود.

• عفونت حلق در این ویروس ناچیز است.
• بزرگی طحال بسیار واضح است.
• تنها علامت اصلی آن تب است.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل بیماری ناشی از انگل توکسوپلاسموز

 انگل توکسوپلاسموز، انگلی است که معمولاً از حیوانات مخصوصاً گربه به انسان منتقل می‌شود.

• بیماری ناشی از انگل توکسوپلاسموز ممکن است تنها علامت تورم غدد لنفاوی را ایجاد کند و هیچ علامت دیگری ندهد.
• این تورم لنفاوی مزمن است دردی ندارد و همراه با خستگی است.
• معمولاً تب در ابتلای به انگل توکسوپلاسموز وجود ندارد.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل بیماری خراش گربه

•  بیماری خراش گربه، به‌صورت تورم قرمزرنگ پوست در محل خراش شروع می‌شود.
• اگر این خراش در چشم باشد، تورم داخل پلک و بزرگی غدد لنفاوی نزدیک به محل خراش اتفاق می‌افتد.
• بزرگی غدد لنفاوی در خراش گربه، همراه با ترشحات چرکی و دردناک هستند.
• بزرگی غدد لنفاوی در کودکان مبتلا به خراش گربه یک تا چهار ماه ادامه پیدا می‌کند.
• خراش گربه ممکن است علائم دیگری مانند آنسفالیت هم در کودک ایجاد کند که درباره آنسفالیت قبلاً مفصل صحبت کرده‌ایم.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل باکتری‌ها

 بعضی باکتری‌ها هم ممکن است باعث تورم غدد لنفاوی در کودکان شوند. باکتری‌های مایکوباکتریوم می‌توانند باعث ایجاد این عفونت شوند.

• این تورم ممکن است یک‌طرفه باشد، در نواحی گردن، زیر فک و جلوی گوش رخ دهد.
• این گونه عفونت‌ها در بچه‌هایی که تازه راه افتاده‌اند و در سنین یک تا دو سال قرار دارند بیشتر مشاهده می‌شود.
• غدد در این عفونت‌ها سفت هستند، درد ندارند؛ اما رفته‌رفته نرم می‌شوند و سپس پاره و تخلیه می‌شوند.
• تب و علائم دیگری معمولاً ندارند و بیشترین علامت این عفونت همین تورم غدد لنفاوی است.

علائم تورم غدد لنفاوی در کودکان به دلیل بدخیمی

 انواعی از بدخیمی‌ها نیز می‌توانند باعث تورم غدد لنفاوی در کودکان شوند که این تورم‌ها معمولاً بدون درد است و اگر حدود غده لنفاوی زیر دست قابل‌لمس باشد خوش‌خیم‌تر است.

 مطالعات آزمایشگاهی و تشخیصی برای تورم غدد لنفاوی چیست؟

 بهتر است نمونه بررسی خون و آنزیم‌های کبدی انجام شود. نمونه خون به تشخیص بدخیمی یا عفونت کمک بسیاری می‌کند.

• از محل ترشحات عفونی، برای مثال حلق، باید نمونه برای کشت گرفته شود.
• اگر کودک علائم حادی دارد و درگیری شدید با عفونت دارد بهتر است کشت خون گرفته شود.
• در صورت سابقه تماس با گربه آزمایش خون برای بررسی بیماری خراش گربه ضرورت دارد.
• برای تشخیص ویروس منونوکلیوز عفونی آزمایش خون و بررسی آنتی‌بادی ضد این ویروس انجام می‌شود.
• عکس قفسه سینه با تشخیص عفونت ریه و یا ضایعات بدخیم در ریه به تشخیص علت بزرگی غدد لنفاوی اطراف ریه یا زیر بغل کمک می‌کند.
• اگر غده لنفاوی گردنی التهاب حاد داشته باشد و قطر بالای سه سانتی‌متر درحالی‌که به درمان آنتی‌بیوتیک جواب ندهد، نمونه‌گیری از غده لنفاوی در این موارد توصیه می‌شود.
• برای بررسی وسعت عفونت، چرکی بودن غده و بررسی دقیق سایز آن از سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن کمک می‌گیریم.
• اگر غده لنفاوی سفت باشد، تو پر باشد، هیچ حساسیت و دردی در لمس نداشته باشد، به بیماری بدخیمی شک می‌کنیم و از غده نمونه‌برداری می‌کنیم.

 سایر علل تورم غدد لنفاوی در کودکان چیست؟

 علاوه بر علل عفونی که بررسی شدند، علل غیرعفونی هم باعث تورم غدد لنفاوی در کودکان می‌شوند. مهم‌ترین این علت‌ها در ادامه نام‌برده می‌شود:

• کیست
• بیماری کاوازاکی
• بیماری سارکوییدوز
• تومور و بدخیمی مانند لوسمی و لنفوم
• آرتریت در کودکان یا روماتیسم کودکان
• لوپوس
• بیماری سرم
• واکنش به دارو مخصوصاً داروهایی مانند فنیتویین، الوپورینول، ایزونیازید، داروهای ضد تیروئید و پیریمتامین.

 درمان تورم غدد لنفاوی در کودکان چیست؟

 بیشتر موارد بزرگی غدد لنفاوی در کودکان بدون درمان و نهایتاً تا سه هفته به‌صورت خودبه‌خود خوب می‌شوند.

•  برای درمان بزرگی و تورم غدد لنفاوی در کودکان (غدد گردنی) که علت عفونی دارد معمولاً از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. سفالکسین وسفازولین آنتی‌بیوتیک مناسبی برای درمان هستند. در صورت وجود باکتری مقاوم از کلیندامایسین هم استفاده می‌شود. اگر بعد از سه روز درمان با آنتی‌بیوتیک کودک پاسخ مناسبی به این درمان ندهد بهتر است از غده لنفاوی نمونه‌گیری شود و کشت صورت گیرد.
•  بیماری منونوکلیوز عفونی هیچ درمانی لازم ندارد.
•  بیماری خراش گربه بدون نیاز به درمان خوب می‌شود البته دو تا چهار ماه زمان لازم دارد و جای تورم غده لنفاوی و زخم‌ها باقی می‌ماند. البته اگر قبل از سی روز از شروع بیماری داروی ازیترومایسیت تجویز شود می‌تواند اندکی سرعت بهبودی را بیشتر کند؛ اما اگر نود روز از شروع بیماری بگذرد دیگر تجویز آنتی‌بیوتیک کمکی به کودک نمی‌کند.
•  اگر غده لنفاوی عفونت چرکی داشته باشد بهتر است مایع عفونی و چرک تخلیه شود.
•  در بزرگی غدد لنفاوی کردن، بهتر است به کمک جراحی غده برداشته شود.
•  در صورت وجود آبسه گاهی یک برش روی غده داده می‌شود و آبسه تخلیه می‌گردد.
•  اگر عامل بزرگی غدد لنفاوی سل باشد داروی ضد سل به مدت شش ماه تجویز می‌شود.
•  اگر عامل ایجادکننده بیماری بدخیمی باشد درمان تحت‌نظر فوق‌تخصص خون و سرطان اطفال انجام می‌شود.
•  در صورت وجود علل دارویی قطع و جایگزینی دارو با مشورت متخصص انجام می‌شود.

 چه زمانی بهتر است به فوق‌تخصص خون و سرطان مراجعه کنیم؟

 اگر کودک هر یک از علائم زیر را همراه با تورم غدد لنفاوی داشت بهتر است بررسی بیشتر از نظر بدخیمی و تومور انجام شود:

• تب
• عرق شبانه
• بزرگی غدد لنفاوی بالای ترقوه
• بزرگی کبد
• کم‌خونی
• عدم پاسخ درمانی نسبت به آنتی‌بیوتیک
• کوچک‌نشدن سایز غده لنفاوی
• بزرگ‌شدن سایز غده لنفاوی به‌مرورزمان
• کم‌شدن وزن کودک

 تمام علائم بالا می‌تواند نشانه‌ای از بدخیمی باشد و نیاز به پیگیری فوری کودک دارد.

 عفونت با منونوکلیوز عفونی چه عوارضی بر جای می‌گذارد؟

 معمولاً دوره بیماری منونوکلیوز عفونی دو تا چهار هفته طول می‌کشد. اما خستگی ناشی از این عامل تا ماه‌ها ممکن است باقی بماند و این ویروس نهفته در بدن مادام‌العمر می‌ماند. عوارض عصبی این بیماری ممکن است باعث مشکلات بسیاری برای کودک شود. تشنج، مننژیت، فلج بل، سندروم گیلن‌باره (سندرومی که باعث فلجی کودک از پا به سمت بالا می‌شود).

 عوارض خونی این بیماری شامل کم‌خونی، کاهش پلاکت خون و در موارد خیلی نادر پارگی طحال اتفاق می‌افتد. عفونت با این ویروس می‌تواند ریسک یک‌سری سرطان‌ها مانند سرطان حلق و حنجره را بیشتر کند.