آیا داروی کپسول کلسیتریول را می‌شناسید؟ این دارو یکی از انواع مکمل‌های حاوی ویتامین D به شمار می‌رود. ویتامین دی یکی از اساسی‌ترین مواد موجود در بدن انسان است. وجود میزان کافی این ویتامین در بدن، برای حفظ سلامت عمومی و جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب، تضعیف سیستم ایمنی، نازکی و ریزش مو و… ضروری است. یکی از اساسی‌ترین نقش‌های این ماده در بدن انسان، تنظیم میزان کلسیم و فسفات است. کلسیم و فسفات دو ماده حیاتی در استخوان‌ها، مفاصل و دندان‌ها هستند و میزان نامناسب آن‌ها می‌تواند به تخریب بافت استخوانی و آسیب به دندان‌ها منجر شود. در این موارد ممکن است داروی کپسول کلسیتریول تجویز شود که در این مطلب با آن آشنا می‌شویم.
بیشتر بخوانید: معرفی داروی زیپمت و موارد مصرف آن برای بیماران دیابتی
| نام دارو | کلسیتریول |
| گروه دارویی | مکمل |
| اشکال دارویی | سافت ژل (قرص نرم) |
| مکانیسم اثر | افزایش میزان ویتامین دی در بدن |
| موارد مصرف | بیماری‌های استخوانی بیماری‌های کبد و کلیه شرایطی مثل یائسگی، ابتلا به دیابت و… |
| دستور مصرف | طبق نظر پزشک، حداکثر ۱۲ میکروگرم در هفته |
| عوارض جانبی احتمالی | مشکلات گوارشی، تغییر اشتها، تغییر در خواب، مشکلات ذهنی مانند عدم تمرکز و… |
| تداخل دارویی | داروهای حاوی منیزیم، کلسیم، فسفات و… |
| احتیاط‌ها | افراد کم‌تحرک زنان باردار و شیرده افراد دارای اختلال در سطح کلسیم |
| شرایط نگهداری | دور از نور و گرما و رطوبت، در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد |
آشنایی با داروی کپسول کلسیتریول
کلسیتریول (Calcitriol)، یک دارو از نوع ریز مولکول بوده و شکل فعالی از ویتامین D است. این ویتامین یکی از ضروری‌ترین ویتامین‌ها برای سلامت استخوان بوده و از طریق نور خورشید و یا برخی غذاها، در بدن انسان جذب می‌شود. در واقع بدن این ویتامین را از طریق غذا دریافت کرده و یا پس از برخورد پوست با نور خورشید، آن را تولید می‌کند. این ویتامین پس از ورود به بدن، به اندام‌های کبد و کلیه رفته و در نهایت به شکل کلسیتریول در می‌آید.
کلسیتریول، در روده‌ها جذب کلسیم و فسفر را بهبود می‌بخشد. این ماده میزان کلسیم و فسفر را در خون تنظیم کرده و به تنظیم ترشح هورمون پاراتیروئید نیز کمک می‌کند. در نهایت با انجام این فرایندها، مواد مورد نیاز بافت استخوانی تأمین شده و از تخریب آن‌ها جلوگیری می‌شود.
در افرادی که به دلیل رژیم غذایی نامناسب و یا به دلیل برخی از بیماری‌ها، سطح ویتامین D آن‌ها کم است، تجویز داروی کپسول کلسیتریول می‌تواند به تأمین این ماده و جلوگیری از بروز عوارض آن کمک کند. شکل رایج این دارو، معمولاً کپسول نرم و ژلاتینی بوده و توسط بسیاری از کارخانه‌های داروسازی کشور تولید می‌شود. البته در مواقع لزوم می‌توان از شکل تزریقی و آمپول این ماده نیز استفاده کرد.
کاربرد کلسیتریول
همان‌طور که اشاره کردیم، داروی کپسول کلسیتریول در واقع فرم فعالی از ویتامین D بوده و می‌تواند برای کاربردهای زیر تجویز شود:
- برای افرادی که بیماری کلیه یا غده پاراتیروئید دارند: کلیه و غدد پاراتیروئید، در تنظیم میزان کلسیم خون نقش مهمی ایفا می‌کنند و بروز اختلال در عملکرد آن‌ها می‌تواند منجر به کاهش سطح کلسیم شود. به همین علت کلسیتریول برای جلوگیری از کاهش کلسیم و بروز بیماری‌های استخوانی تجویز می‌شود.
- برای بیماران مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه: در این بیماری، هورمون پاراتیروئید بیش از حد ترشح شده و منجر به تخریب بافت استخوانی می‌شود. تجویز داروی کپسول کلسیتریول می‌تواند به جلوگیری از تخریب بافت کمک کند.
- برای درمان ریکتز: در این بیماری به دلیل کمبود ویتامین دی در بدن کودکان، استخوان‌های آن‌ها تضعیف شده و نرم می‌شود؛ بنابراین تجویز این مکمل، یکی از بهترین درمان‌های پیشنهادی است.
- برای درمان استئومالاسی: استئومالاسی، نرم و ضعیف‌شدن استخوان‌ها در بزرگسالان است که به دلیل کمبود ویتامین D رخ می‌دهد و می‌توان با استفاده از این مکمل آن را برطرف کرد.
- برای درمان هیپوفسفاتمی: این بیماری، یک بیماری ارثی بوده که در اثر آن، بافت استخوانی نیز آسیب می‌بیند. تجویز مکمل حاوی ویتامین دی می‌تواند به کاهش عوارض این بیماری کمک کند.
- برای زنان یائسه: یائسگی، تولید هورمون‌های تخمدان را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد که یکی از عوارض آن، قرارگیری در معرض ابتلا به بیماری‌های استخوانی و پوکی‌استخوان است. تجویز داروی کپسول کلسیتریول در این زمان‌ها می‌تواند جذب کلسیم و فسفات را از روده افزایش داده و از بروز پوکی‌استخوان در خانم‌های یائسه جلوگیری کند.
- برای افراد دیابتی: مصرف کلسیتریول می‌تواند قند خون را در بیماران دیابتی مدیریت کرده و همچنین حساسیت به انسولین را نیز کاهش دهد. علاوه بر این، بیماران دیابتی به طور معمول در معرض ابتلا به پوکی‌استخوان هستند و مصرف مکمل ویتامین دی، کمک شایانی به جلوگیری از این بیماری خواهد کرد.
مکانیسم اثر کلسیتریول و مقدار مصرف آن
داروی کپسول کلسیتریول یک فرم ریز مولکول ویتامین D بوده و به‌راحتی در بدن جذب می‌شود. سپس با کنترل جذب فسفات و کلسیم در روده‌ها، کمک به بازجذب کلسیم در کلیه‌ها و کنترل سطح هورمون پاراتیروئیدی، به پیشگیری و درمان بیماری‌های مرتبط، کمک شایانی خواهد کرد. مقدار دقیق مصرف این دارو، فقط توسط پزشک تعیین می‌شود. اما میزان متوسط مصرف به شرح زیر است:
- در بیماری‌های مرتبط با کبد، کلیه و استخوان: این دارو در بزرگسالان به طور معمول با دوز ۲۵/۰ میکروگرم و یک‌بار در روز تجویز می‌شود. پس از گذشت دو تا چهار هفته و به‌تدریج، پزشک ممکن است دوز دارو را باتوجه‌به آزمایش خون، کاهش یا افزایش دهد. بیشترین میزان مجاز برای مصرف دارو در طول یک هفته، ۱۲ میکروگرم است.
- در شرایطی مثل یائسگی: در این شرایط، به طور معمول کپسول با دوز ۲۵/۰ میکروگرم و دو بار در روز تجویز می‌شود.
نکات مهم در مورد مصرف داروی کپسول کلسیتریول
- داروی کپسول کلسیتریول، صرفاً برای شرایط جسمانی شخص شما و پس از بررسی علائم توسط پزشک تجویز می‌شود؛ بنابراین داروی خود را با دوز مناسب و طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- دوز این دارو توسط پزشک تعیین شده و اهمیت بالایی دارد؛ بنابراین هرگز دوز مصرفی را سرخود تغییر ندهید.
- به همراه این دارو، آب فراوان مصرف کرده و در طول روز، تحرک بدنی کافی داشته باشید.
- تداخلات دارویی و موارد منع مصرف دارو را به دقت بررسی کرده و بروشور دارو را نیز مطالعه کنید.
- رعایت رژیم غذایی مناسب، برای دستیابی به بهترین نتیجه از این دارو ضروری است؛ بنابراین با پزشک خود دراین‌خصوص مشورت کرده و راهنمایی‌های او را به دقت اجرا کنید.
- اگر به‌تازگی یک عمل جراحی داشته‌اید و یا به هر دلیل دیگری، قادر به داشتن تحرک کافی نیستید، پزشک خود را در جریان بگذارید. زیرا کم‌تحرکی می‌تواند عوارض جانبی دارو را افزایش داده و مشکلات متعددی به وجود بیاورد.
- این دارو می‌تواند در نتیجه بعضی از تست‌های آزمایشگاهی اثر گذاشته و نتیجه نادرستی را ارائه کند؛ بنابراین قبل از تجویز هرگونه آزمایش، مصرف این دارو را به پزشک و در زمان انجام، به کادر آزمایشگاه اطلاع دهید.
- داروی کپسول کلسیتریول را در شرایط مناسب نگهداری کرده و درصورتی‌که هرگونه تغییری در بافت، رنگ‌وبوی آن مشاهده کردید و یا تاریخ مصرف آن گذشته بود، از مصرف آن اکیداً خودداری کنید.
موارد احتیاط و منع مصرف کلسیتریول
- این مکمل، یک داروی امن و تأییدشده است و به طور معمول عوارض جانبی خاصی ایجاد نخواهد کرد. بااین‌حال بروز علائم گوارشی مثل نفخ، تهوع، استفراغ و اسهال می‌توانند از عوارض آن باشند.
- در صورت بروز عوارض جدی مثل احساس خستگی بیش از حد، کاهش بیش از حد اشتها، ایجاد مشکلات در بینایی مثل تاری دید و هرگونه عارضه جدی دیگر، لازم است مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه نمایید.
- قبل از شروع مصرف داروی کپسول کلسیتریول، پزشک خود را در جریان تمام بیماری‌ها و مشکلاتی که دارید و همچنین داروهایی که مصرف می‌کنید بگذارید.
- مصرف این دارو در افراد مبتلا به هایپرکلسمی، سنگ کلیه، بیماران قلبی عروقی و همچنین خانم‌های باردار و شیرده، باید بااحتیاط و تنها زیر نظر مستقیم پزشک صورت بگیرد.
تداخلات دارویی کلسیتریول
مواد و داروهای مختلفی می‌توانند با کلسیتریول تداخل داشته باشند. لیست بسیاری از تداخلات دارویی را در زیر می‌آوریم. اما ضروری است که شما بروشور محصول را نیز به طور کامل مطالعه کرده و در خصوص داروهای مصرفی و تداخل آن‌ها با کلسیتریول، با پزشک معالج خود نیز مشورت کنید.
- مکمل منیزیم و هر داروی حاوی منیزیم مانند آنتی‌اسیدها
- تمامی داروها و مکمل‌های حاوی کلسیم
- داروهایی با فرم دیگری از ویتامین دی
- انواع کورتیکواستروئیدها مانند هیدروکورتیزون
- انواع گلیکوزیدهای قلبی مانند دیژیتالیس
- داروهای متصل‌شونده به فسفات
- مدرهای تیازیدی مثل هیدروکلروتیازید
- انواع داروهایی که سرعت دفع کلسیتریول را افزایش داده و مانع از جذب درست آن می‌شوند (مثل کتوکونازول)
- داروی بوروسوماب
برخی داروهای دیگر وجود دارند که اگرچه با داروی کپسول کلسیتریول تداخل نداشته، ولی می‌توانند میزان جذب آن را کاهش دهند. از جمله این داروها می‌توان به کلسیترامین و انواع روغن‌های معدنی اشاره کرد؛ بنابراین ضروری است که این داروها را بافاصله حداقل دوساعته از کلسیتریول مصرف کنید.
نکات مهم در خصوص نگهداری از دارو
- رعایت صحیح شرایط نگهداری از دارو، یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید رعایت کنید؛ بنابراین توجه داشته باشید که دارو در محیطی دور از نور و رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
- دفترچه راهنمای دارو را به طور کامل مطالعه کرده و از شرایط نگهداری آن به طور کامل آگاه شوید.
- داروی کپسول کلسیتریول را دور از دید و دسترس کودکان نگهداری کرده و در صورت بلع اتفاقی، فوراً به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این مطلب شما را به طور کامل با داروی کپسول کلسیتریول آشنا کردیم. مشاهده کردید که این دارو فرم فعالی از ویتامین D بوده و برای موارد کمبود این ماده تجویز می‌شود. کمبود ویتامین دی در بدن می‌تواند به بروز اختلالات گسترده‌ای، از جمله اختلال در جذب کلسیم و فسفر منجر شده و در نهایت بافت استخوانی را نابود کند؛ بنابراین مصرف کلسیتریول در این زمان‌ها یک گزینه عالی بوده و می‌تواند سلامتی فرد را به او بازگرداند.
البته توجه داشته باشید که اطلاعات گفته شده فقط برای آگاهی کلی شما بوده و تجویز قطعی این دارو و مواردی مثل زمان و میزان مصرف آن، بر عهده پزشک است. برای کسب اطلاعات مفید بیشتر در حوزه سلامتی نیز می‌توانید مجله سلامتی نبض را مطالعه کنید.
