شاید برایتان جالب باشد که بدانید تبخال یک عفونت ویروسی است که پس از یک‌بار ابتلای به آن برای همیشه در بدن شما می‌ماند و دائماً شما مستعد عود مجدد ویروس تبخال هستید.
این ویروس می‌تواند قسمت‌های مختلفی را درگیر کند؛ اما بیشتر از همه در صورت و اطراف دهان، حلق و مری ضایعاتی را ایجاد می‌کند. این بیماری موجب ایجاد ضایعات پوستی در این مناطق می‌شود.
بیشتر بخوانید: مسمومیت با سم کنسرو تن‌ماهی چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟ | بیماری بوتولیسم
نوعی بیماری تبخال نیز وجود دارد که از راه ارتباط جنسی منتقل می‌شود و تبخال تناسلی نام دارد. تبخال تناسلی موجب ایجاد ضایعات پوستی تبخالی روی ناحیه تناسلی می‌شود که این ضایعات به‌راحتی از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود و یا در هنگام زایمان ممکن است به نوزاد منقل شود و درگیری خطرناک و کشنده‌ای در نوزاد ایجاد کند.
در ادامه درباره بیماری تبخال و علائمی که ایجاد می‌کند دقیق‌تر می‌خوانیم.
بیماری تبخال توسط چه ویروسی ایجاد می‌شود؟
این بیماری ویروسی توسط یک ویروس به نام هروس سیمپلکس یا HSV ایجاد می‌شود. این ویروس درون اعصاب پوست زندگی می‌کند و تایپ‌های مختلفی دارد. بعضی تایپ‌های تبخال روی صورت و دهان و بعضی تایپ‌ها روی بخش تناسلی زندگی می‌کنند. پس از یک‌مرتبه ابتلا به تبخال شما برای همیشه ناقل این ویروس در اعصاب پوستی خود و مستعد عفونت مجدد تبخال هستید.
این بیماری با شرایط مختلف برای مثال استرس و یا ضربه پوستی مجدد عود می‌کند و ضایعات پوستی ایجاد می‌کند سپس ضایعات به‌مرورزمان بهبود پیدا کرده و مجدداً ویروس تبخال در اعصاب پوست مخفی می‌شود.
بدن در برابر تبخال به کمک نوعی از گلبول‌های سفیدش دفاع می‌کند و این گلبول‌ها به سلول‌های مبتلا به تبخال حمله کرده و موجب بهبودی تبخال می‌شود.
در افرادی که به هر دلیلی ایمنی بدنشان ضعیف‌تر از افراد معمولی باشد و گلبول‌های سفیدشان ضعیف شده باشد در صورت درگیری با تبخال این ضایعات پوستی مدت بیشتری باقی می‌ماند و بسیار سخت‌تر و کندتر خوب می‌شود و ممکن است ضایعات وسیع‌تری نسبت به افراد با ایمنی طبیعی ایجاد شود.
تبخال دهان و صورت چیست و چه علائمی دارد؟
همه ما معمولاً تبخال را با این حالت دیده‌ایم و بسیاری از ما به عفونت تبخال دهان و صورت مبتلا هستیم. این عفونت توسط ویروسی به نام HSV ایجاد می‌شود. اولین علامتی که در اولین‌بار درگیری با ویروس تبخال در شما ایجاد می‌شود التهاب گلو و لثه و گلودرد است؛ اما به دلیل شباهت بالایی که این علائم با ویروس‌های سرماخوردگی دارد معمولاً تبخال شما تشخیص داده نمی‌شود.
علاوه بر این علائم، ویروس تبخال باعث تب، احساس خستگی و کسالت، بی‌اشتهایی و حتی تورم غدد گردن می‌شود. گاهی یک‌سری ضایعات و زخم‌هایی با ترشحات چرکی در روی لوزه و حلق، لثه، زبان، کام و صورت ایجاد می‌شود. سپس ویروس تبخال به اعصاب صورت مهاجرت کرده و در این اعصاب زندگی می‌کند و از دفعات بعد با ضایعات پوستی خود را نشان می‌دهد. اولین و شایع‌ترین علامتی که پس از فعال‌شدن مجدد ویروس تبخال ایجاد می‌شود، تبخال لب است.
چه بیماری‌هایی در مبتلایان به تبخال دهانی دیده می‌شود؟
اگر شما بیماری نقص ایمنی مانند بیماری ایدز داشته باشید، ممکن است دائماً دچار زخم‌های دهانی ناشی از ویروس تبخال شوید.
در کنار ابتلای به تبخال دهانی، عفونت دهان با قارچ کاندیدا نیز ممکن است مشاهده شود.
ویروس تبخال و ویروس آبله‌مرغان، می‌توانند نوعی فلج به نام فلج بل ایجاد کنند. این فلج موجب فلج‌شدن یکی از شاخه‌های عصب‌دهی صورت می‌شود که برای درمان آن گاهی پزشک مجبور می‌شود از داروهای کورتونی استفاده کند.
درصورتی‌که هر یک از مشکلات بالا در شما ایجاد شده است برای مدیریت بیماری تبخال باید تحت‌نظر متخصص عفونی باشید.
تبخال دهان و صورت چگونه درمان می‌شود؟
اگر برای اولین‌بار به ویروس تبخال مبتلا شده‌اید و سیستم ایمنی بدن شما مشکلی ندارد داروی اسیکلوویر برای شما تجویز می‌شود. دوز این قرص دویست میلی‌گرم و پنج مرتبه در روز است. مدت‌زمان درمان با اسیکلوویر خوراکی بنا به تشخیص پزشک متخصص پنج تا ده روز است.
همچنین می‌توانید از دو داروی فامسیکلوویر و والا سیکلوویر که عملکرد مشابه اسیکلوویر دارند نیز استفاده کنید.
اگر تبخال شما عود کرده است و اولین‌بار نیست که به تبخال مبتلا شده‌اید، بهتر است با صلاح‌دید متخصص از داروهای فامسیکلوویر و یا والا سیکلوویر هر یک به مدت یک روز استفاده کنید.
یکی از درمان‌های رایجی که برای افراد با ایمنی طبیعی استفاده می‌شود درمان موضعی تبخال با کرم‌های ضدتبخال است. کرم پنسیکلوویر موضعی روزانه شش مرتبه و کرم اسیکلوویر موضعی در داروخانه‌ها موجود هستند و با صلاح‌دید متخصص می‌توانید از این کرم‌ها استفاده کنید.
اگر در شرایط خاصی باشید برای جلوگیری از عود مجدد تبخال صورت می‌توانید روزی دومرتبه اسیکلوویر چهارصد میلی‌گرم مصرف کنید.
تشخیص شرایط شما و نحوه مصرف باید همواره تحت‌کنترل متخصص عفونی باشد. هرگز خودسرانه داروهای ضدویروسی را تهیه و مصرف نکنید.
عفونت مری و التهاب مری با تبخال چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟
همان‌طور که گفته شد گاهی ویروس تبخال موجب عفونت مری می‌شود. مری بخشی از سیستم گوارشی بدن است که دهان را به معده وصل می‌کند و موجب انتقال لقمه قورت داده به معده می‌شود. درصورتی‌که این بخش با تبخال آلوده شود، احساس درد هنگام بلع غذا و دشواری در بلع غذا وجود دارد. احساس درد و سوزش در پشت جناغ سینه ایجاد می‌شود؛ بنابراین غذاخوردن برای شما بسیار دشوار می‌شود و به همین دلیل ممکن است دچار کاهش وزن شوید.
بیشترین بخشی که با تبخال درگیر می‌شود پایین مری و محل اتصال مری به معده است. زخم‌هایی که در این قسمت ایجاد می‌شود توسط آندوسکوپی تشخیص داده می‌شود. معمولاً زخم‌های بیضی‌شکلی هستند که دور آنها قرمز شده است. درمان این بیماری با بستری در بیمارستان و داروی ضدویروس تزریقی انجام می‌شود. این نوع بیماری بیشتر در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند ایجاد می‌شود. در شرایط خاصی ممکن است پزشک با داروی خوراکی هم شما را درمان کند؛ اما به دلیل شرایط ایمنی خاصی که در بدن مبتلایان وجود دارد بهتر است تبخال مری با داروی تزریقی اسیکلوویر درمان شود.
تبخال تناسلی چه علائمی دارد؟
تبخال تناسلی نیز مانند تبخال دهان، در اولین مرحله ابتلا علائمی شبیه به سرماخوردگی ایجاد می‌کند. زمانی که برای اولین‌بار این ویروس وارد بدن و وارد اعصاب ناحیه تناسلی شما بشود، شما دچار تب، سردرد، بدن‌درد و خستگی می‌شوید.
ممکن است علائمی در ناحیه تناسلی هم داشته باشید برای مثال دچار احساس درد و خارش پوست ناحیه تناسلی شوید و یا ترشحاتی از مجرای ادراری یا واژن خود داشته باشید. این ترشحات چرکی و شفاف هستند و از علائم اولیه تبخال تناسلی هستند.
گاهی غدد لنفاوی کشاله ران به‌صورت دردناکی بزرگ می‌شود.
ضایعات تبخالی به شکل تاول و زخم‌های قرمز دردناک ایجاد می‌شود. در بیماری تبخال تناسلی درگیری ناحیه تناسلی کاملاً دوطرفه است و در تمام قسمت‌های ناحیه تناسلی ضایعات تبخالی و تاول و قرمزی مشاهده می‌شود.
معمولاً در بیشتر خانم‌هایی که برای اولین‌بار تبخال تناسلی می‌گیرند بخش مجرای ادراری و دهانه رحم هم مبتلا می‌شود.
تبخال تناسلی با معاینه پزشک و مشاهده ضایعات تبخالی در ناحیه تناسلی تشخیص داده می‌شود.
تست آزمایشگاهی و pcr هم برای تشخیص تبخال تناسلی وجود دارد که معمولاً نیازی به انجام این تست‌ها نیست و پزشک به‌راحتی با معاینه تبخال تناسلی را تشخیص می‌دهد.
درمان تبخال تناسلی با داروی خوراکی آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر با دوز مشابه تبخال دهان است. دوره درمان یک تا دو هفته است.
اگر بیماری تبخال تناسلی بسیار شدید باشد و عوارضی مانند انتقال ویروس به مغز و عفونت مغز (مننژیت)
وجود داشته باشد ممکت است پزشک درمان با داروی آسیکلوویر تزریقی را ترجیح بدهد.
اگر شما دائماً به بیماری تبخال تناسلی مبتلا می‌شوید؛ می‌توانید با نظر پزشک متخصص یک تا سه روز از داروهای ضدویروسی استفاده کنید.
چگونه از ابتلای به تبخال تناسلی پیشگیری کنیم؟
- برای پیشگیری بهتر است از کاندوم زنانه یا مردانه استفاده کنید.
- درصورتی‌که شریک جنسی شما مشکوک باشد بهتر است رابطه نداشته باشید.
- گاهی مصرف روزانه والاسیکلوویر پانصد به پیشگیری پس از یک رابطه مشکوک کمک می‌کند.
- توجه فرمایید اگر ضایعات تبخال تناسلی روی بدن شریک جنسی شما وجود داشته باشد کاندوم برای پیشگیری کافی نیست و شما نیاز به داروی پیشگیرانه دارید؛ زیرا هر گونه تماس پوستی موجب تبخال تناسلی می‌شود.
تبخال در بارداری چه خطراتی دارد؟
اگر شما برای اولین‌بار تبخال تناسلی را در دوران بارداری خود گرفته‌اید نسبت به کسی که در دوران بارداری تبخال تناسلی‌اش عود می‌کند، بیشتر احتمال دارد بیماری را به نوزادتان انتقال دهید. مخصوصاً زمانی که شما برای اولین‌بار در نزدیکی زمان زایمان تبخال تناسلی بگیرید این موضوع برای نوزاد خطرناک‌تر می‌شود.
اگر شما قبلاً عفونت تبخال تناسلی داشته‌اید در دوران بارداری احتمال عود و بازگشت تبخال‌های تناسلی شما بیشتر می‌شود؛ اما این تبخال‌های عودکننده خطر چندانی برای نوزاد شما ندارد.
عفونت هرپس یا تبخال تناسلی در زنان باردار توسط تست pcr تشخیص داده می‌شود.
چه زمانی زایمان سزارین بهتر است؟
اگر شما قبلاً به تبخال تناسلی مبتلا شده‌اید و در حوالی زایمان هیچ علامتی از تبخال فعال ندارید نگران عوارض نوزاد نباشید و می‌توانید زایمان طبیعی انجام دهید؛ اما برای خانم‌های بارداری که در زمان زایمان ضایعات تبخالی در ناحیه تناسلی‌شان دارند، زایمان سزارین انجام می‌شود و زایمان طبیعی به دلیل ریسک ابتلای نوزاد ممنوع است.
تبخال تناسلی در بارداران چگونه درمان می‌شود؟
داروی آسیکلوویر در تمام دوران بارداری و شیردهی کاملاً بی‌خطر است.
اگر شما قبلاً تبخال تناسلی داشته‌اید و نگرانید نزدیکی زمان زایمانتان تبخال عود کند و مجبور به زایمان سزارین شوید می‌توانید از داروی اسیکلوویر برای پیشگیری در نزدیک زمان زایمان استفاده کنید.
اگر برای اولین‌بار در بارداری به بیماری تبخال تناسلی مبتلا شده‌اید با مشورت متخصص زنان از داروی ضدویروسی اسیکلوویر یا والا سیکلوویر استفاده کنید.
عفونت تبخال در نوزادان چه علامتی دارد و چگونه شناسایی و درمان می‌شود؟
تمام نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری برای اولین‌بار تبخال تناسلی گرفته‌اند یا نوزادانی که مادرانشان در زمان زایمان تبخال داشتند باید در لحظه تولد، پنج روزگی و ده روزگی از نظر ویروس تبخال بررسی شوند. نمونه‌ها از گلو، حلق و چشم‌ها و مقعد نوزاد گرفته می‌شود و در صورت مثبت‌شدن نوزاد تحت‌نظر متخصص اطفال با داروی تزریقی اسیکلوویر درمان می‌شود.
همچنین هر نوزادی که دچار تب، بی‌حالی و هر گونه ضایعه پوستی شود باید از نظر ابتلای به تبخال بررسی و در صورت مثبت‌بودن آزمایش درمان تزریقی دریافت کند.
