هنگامی که با یک فرد مصدوم مواجه می‌شوید باید کمک‌های اولیه لازم را بدانید تا بتوانید به بهترین شکل برای نجات فرد مصدوم گام بردارید.
بیشتر بخوانید: دلایل ایجاد سرگیجه و راهکارهای درمانی آن
به طور خلاصه کمک‌های اولیه در برخورد با مصدوم به‌صورت زیر است:
۱. باید راه هوایی باز باشد
در مرحله اول از کمک‌های اولیه برای جلوگیری از خفگی باید حلق را با چراغ‌قوه ببینید و لخته خون یا هر چیز دیگری که در حلق باشد خارج کنید.
۲. مطمئن شوید که مصدوم نفس می‌کشد
قفسه سینه و شکم را برای بالا و پایین شدن و تنفس به‌دقت نگاه کنید و یا با دست جلوی بینی از نفس‌کشیدن مصدوم مطمئن شوید. با بالادادن گردن و جلوکشیدن چانه و بازبودن راه هوایی از تنفس مصدوم مطمئن شوید و به تنفس راحت‌تر او کمک کنید.
۳. نبض‌ها را بررسی کنید
اگر نبض‌های دست و پاها و زیرگردن نمی‌زند شما با ایست قلبی مواجه شده‌اید که برای درمان باید ماساژ قلبی با سرعت صد ماساژ قلب در دقیقه و نسبت سه ماساژ قلب به دو تنفس در یک فرد بزرگسال انجام دهید.
۴. شناسایی خون‌ریزی و آسیب
پس از آن که از سالم‌بودن و احیای مصدوم خیالتان راحت شد تا جای ممکن لباس‌های مصدوم را کنار بزنید و هر نقطه‌ای که خون‌ریزی یا آسیبی وجود دارد شناسایی کنید و جلوی خون‌ریزی را بگیرید.
۵. انتقال به مراکز درمانی
مصدوم را فیکس‌شده در حالتی که مطمئنید به نخاع و گردن او آسیبی نمی‌زنید، او را احیا کرده‌اید و خون‌ریزی شدیدی ندارد به مرکز درمانی منتقل کنید. درصورتی‌که امکان دارد در مواردی که خون‌ریزی شدید بوده است از سرم استفاده کنید.
قبل از هر چیز باید بدانید در کمک‌های اولیه، اولین و مهم‌ترین قدم در برخورد با مصدوم چیست؟
فرد مصدوم ممکن است در یک نزاع، تصادف و یا هر درگیری دیگری دچار صدمه با خون‌ریزی و زخم باز و یا بدون خون‌ریزی شده باشد. شما باید قبل از هر اقدامی مطمئن شوید راه هوایی باز باشد. گرفتگی راه هوایی مخصوصاً در شخص بیهوش سریعاً منجر به مرگ او می‌شود.
چگونه راه هوایی مصدوم را بررسی کنیم؟
برای بررسی راه هوایی درصورتی‌که مصدوم شما بیدار باشد از او سؤال بپرسید و بخواهید صحبت کند. درصورتی‌که راه هوایی درگیر باشد و گرفتگی وجود داشته باشد امکان صحبت‌کردن وجود ندارد؛ اما اگر مصدوم بتواند صحبت کند به این معناست که گرفتگی راه عروقی وجود ندارد.
در صورت بیهوش‌بودن مصدوم باید دهان و حلق او را با یک چراغ‌قوه معاینه کنید. گاهی لخته خون در حلق دیده می‌شود و کمک به خروج همین خون موجب برقراری مجدد راه هوایی می‌گردد و جلوی مرگ قطعی مصدوم و خفگی را می‌گیرد.
بعد از اطمینان از برقراری راه هوایی و بازبودن راه نفس چه کنیم؟
بعد از آن که مطمئن شدید هیچ گرفتگی و خفگی وجود ندارد باید از نفس‌کشیدن مصدوم مطمئن شوید. تنفس را در مصدوم هوشیار با صحبت‌کردن متوجه می‌شوید. مصدومی که بتواند هوشیارانه صحبت کند؛ یعنی هیچ گرفتگی در راه هوایی ندارد و تنفس او نیز برقرار است.
در صورت بیهوش بودن مصدوم باید به حرکات قفسه سینه و شکم نگاه کنید یا یک دست را جلوی بینی نگهدارید تا از تنفس مطمئن شوید.
درصورتی‌که تنفس درستی ندارید می‌توانید از بالابردن سر و اندکی جلوآوردن فک استفاده کنید این کارها موجب بازترشدن راه حنجره و تنفس راحت‌تر مصدوم می‌شود به یاد داشته باشید قبل از تکان‌دادن گردن و سر از آسیب‌ندیدن و سلامت ستون فقرات مطمئن شوید.
قدم بعدی در کمک‌های اولیه، جلوگیری از خون‌ریزی و برقراری جریان خون
برقراری راه تنفس و نفس‌کشیدن بسیار مهم است؛ زیرا خفگی در عرض چند ثانیه می‌تواند منجر به مرگ مصدوم شود. پس از آن که خیالمان بابت نفس‌کشیدن مصدوم راحت شد سراغ خون‌ریزی و جریان خون می‌روید. نبض هر چهار اندام دست‌وپا را بگیرید. اگر نبض‌ها برقرار باشد نشان‌دهنده خون‌رسانی مناسب بدن است. اگر نبض دست‌ها و پاها را حس نکردید نبض زیر گردن و بخش‌های نزدیک‌تر به قلب را بگیرید. گاهی قلب کار می‌کند؛ اما به دلیل آریتیمی که وجود دارد خون‌رسانی کامل انجام نمی‌شود و نبض محیطی دست‌ها و پاها نمی‌زند و در این شرایط به کمک دستگاه شوک آریتیمی درمان می‌شود.
اگر هیچ‌گونه نبضی مشاهده نکنید، شما با ایست قلبی مواجه شدید و باید مصدوم را احیا کنید.
در کمک‌های اولیه چگونه شخصی که دچار ایست قلبی عروقی شده است را احیا کنیم؟
به‌محض آن که متوجه شدید مصدوم شما نبض ندارد باید درخواست کمک کنید. عملیات احیا و ماساژ قلبی بدون کمک‌داشتن قابل‌انجام نیست و این عملیات به‌شدت خسته‌کننده است و یک نفر به‌تنهایی نمی‌تواند آن را انجام دهد؛ بنابراین ضروری است که فوراً برای احیا کمک بخواهید و درصورتی‌که تنها هستید سریعاً با اورژانس تماس بگیرید و درخواست کمک کنید و سپس عملیات احیا را آغاز کنید.
برای احیای مصدومی که ضربان قلب ندارد باید از ماساژ قلبی استفاده کنید. به یاد داشته باشید ماساژ قلبی باید در کنار تنفس دادن انجام شود.
برای انجام ماساژ قلبی دودست خود را روی‌هم قرار دهید کف دست را حدود دو و نیم سانتی‌متری در زیر پستان قرار دهید. دست‌ها تقریباً باید در کنار چپ و پایین جناغ سینه باشد. آرنج شما باید صاف باشد و با فشار روی قفسه سینه کار را انجام دهید.
عمق فشار شما در ماساژ سینه در یک فرد بزرگسال نباید بیشتر از پنج سانتی‌متر قفسه سینه را فروببرد.
سرعت فشارهایی که به قفسه سینه می‌آورید باید متناسب باشد. بعد از هر بار ماساژ قلب باید کمی صبر کنید تا قفسه سینه کاملاً به بالا برگردد. سرعت ماساژ قلبی باید تقریباً به‌اندازه صد ضربان در دقیقه باشد.
بعد از هر سی مرتبه فشار روی قفسه سینه باید دو تنفس را در نظر بگیرید برای تنفس باید دهان مصدوم را بازکرده و دهان خود را کاملاً روی دهان مصدوم قرار دهید و یک‌نفس عمیق برای او ایجاد کنید به‌طوری‌که کاملاً قفسه سینه بالا بیاید و ریه‌ها پر از هوا بشود دو بار نفس‌دادن را تکرار کنید و بعد از دو نفس مجدداً ماساژ قلب را آغاز کنید.
عملیات احیا را تا جای ممکن و برگشت نبض و علائم حیاتی انجام دهید.
به‌محض بازگشت نشانه‌های حیاتی عملیات احیا را متوقف کنید.
بعد از احیا و اطمینان از برقراری نبض‌ها چه کنیم؟
بعد از آن که مطمئن شدید راه هوایی باز است و نبض وجود دارد جلوی خون‌ریزی را بگیرید اگر هر قسمت از بدن مصدوم دچار خون‌ریزی شده است با یک پانسمان فشاری آن قسمت را محکم بگیرید تا خون‌ریزی متوقف یا کنترل شود با یک پانسمان یا در صورت نبود امکانات با یک پارچه تمیز زخم‌ها را ببندید.
قبل از آن که مصدوم را بلند کنیم یا حمل کنیم چه کاری انجام دهیم؟
اول‌ازهمه باید تمام اقدامات بالا را پیش از هر کاری با همان ترتیبی که گفته شد انجام دهید. در کمک‌های اولیه ترتیب، اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند برای نجات جان مصدومین حیاتی باشد.
درصورتی‌که مصدوم بیدار و هوشیار باشد از او بپرسید در کدام قسمت‌های بدن احساس درد می‌کند. در صورت درد در دست‌ها و پاها باید آن اندام مربوطه را با یک تکه چوب و پارچه به‌طوری‌که شبیه به اتل باشد و اندام در حین حمل مصدوم تکان نخورد ببندید. در صورت درد در گردن باید با کمک چند لایه پارچه گردن را فیکس کنید تا تکان نخورد. در صورت درد در ستون فقرات و کمر و یا احساس بی‌حسی یا بی‌حرکتی دست و پاها امکان آسیب به ستون فقرات و نخاع وجود دارد و باید برای حمل مصدوم از یک سطح صاف مانند برانکارد استفاده کنید و هرگز کمر بیمار خم نشود و تکانی نخورد.
گاهی شدت ضربه بسیار بالا بوده و ممکن است علی‌رغم عدم خون‌ریزی شدید و عدم احساس درد آسیب نخاعی مطرح باشد؛ بنابراین برای همه مصدومین مخصوصاً شرایطی که مصدوم پرت شده و احتمال آسیب گردن یا نخاع وجود دارد، احتیاط کنید و گردن را فیکس کنید و با برانکارد مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید.
