انواع مختلفی از قارچ‌ها وجود دارند که موجب عفونت قارچی می‌شوند. قارچی که معمولاً پوست را درگیر می‌کند قارچ کاندیدا نام دارد. عفونت‌های قارچی معمولاً پوست بدن را درگیر می‌کند و به بافت‌های عمیق بدن نمی‌رسد مگر در شرایط خاص و افراد خاصی که در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم.
قارچی که معمولاً پوست را درگیر می‌کند قارچ کاندیدا نام دارد. این قارچ می‌تواند در پوست بدن افراد بسیاری از افراد طبیعی و بدون بیماری نیز وجود داشته باشد؛ اما فقط در بعضی شرایط موجب شروع علائم عفونت قارچی پوست می‌شوند.
بیشتر بخوانید: انواع سرطان تیروئید + درمان
عفونت قارچی پوستی در کدام قسمت‌های بدن ایجاد می‌شود؟
عفونت پوستی می‌تواند هر قسمتی از سطح بدن را درگیر کند؛ اما معمولاً موجب ایجاد برفک دهان می‌شود. برفک دهان در تمام سنین ایجاد می‌شود و معمولاً این برفک‌ها به دلیل رشد قارچ کاندیدا است.
قارچ کاندیدا موجب عفونت پوستی محل پوشک کودک و یا عفونت قارچی در هر نقطه دیگر بدن مانند کشاله ران می‌شود.
عفونت پوستی کاندیدا چه علائمی ایجاد می‌کند؟
قارچ کاندیدا می‌تواند موجب عفونت قارچی دهان شود که اصطلاحاً به این عفونت برفک دهان گفته می‌شود. برفک دهان لکه‌های سفیدرنگی در دهان ایجاد می‌کند. این لکه‌ها دردی ندارند و داخل دهان چسبیده‌اند حتی روی زبان و داخل مری را هم ممکن است درگیر کند. این لکه‌های سفید کاملاً چسبنده هستند و به‌راحتی از روی زبان پاک نمی‌شوند. برفک دهان باعث ایجاد ترک‌خوردن در گوشه‌های دهان نیز می‌شود.
اگر در سنین جوانی دچار برفک دهان شدید حتماً آزمایش ایدز یا HIV دهید؛ زیرا در افراد با ایمنی طبیعی معمولاً عفونت قارچی دهان ایجاد نمی‌شود و فقط در شرایط خاص و نقص ایمنی این عفونت‌ها به وجود می‌آیند؛ بنابراین درصورتی‌که به برفک دهان مبتلا شدید بهتر است آزمایش HIV انجام دهید.
عفونت قارچی دهان در بخش‌هایی که در تماس با دندان‌مصنوعی قرار دارد بیشتر است.
نوع دیگر عفونت پوستی کاندیدا، عفونت واژینال است. در این نوع عفونت، قارچ کاندیدا در طول واژن تکثیر می‌شود و موجب خارش و ترشحات سفیدرنگ پنیری از واژن می‌شود.
عفونت عمقی قارچی چه بخش‌هایی از بدن را درگیر می‌کند؟
عفونت قارچی کاندیدا ممکن است از طریق خون به سمت بافت‌ها و بخش‌های عمقی بدن برود و موجب عفونت عمقی قارچی بدن شود البته این انتقال عفونت از طریق خون فقط در شرایط خاص ایجاد می‌شود و معمولاً در افراد طبیعی با ایمنی نرمال عفونت در همان سطح بدن باقی می‌ماند و به بخش‌های عمقی‌تر بدن نمی‌رسد.
عفونت قارچی از راه خون به مغز، چشم، قلب و کلیه می‌رسد. عفونت قارچی حتی می‌تواند کبد و طحال را هم درگیر کند.
عفونت قارچی چشم باعث ایجاد آبسه‌هایی در چشم می‌شود و معمولاً با درگیری هم‌زمان پوست و ضایعات کوچک سفت دانه‌دانه روی پوست همراه است.
در همه افرادی که عفونت قارچی کاندیدا در آزمایش خونشان دیده شده‌اند حتماً باید معاینه چشم انجام شود؛ زیرا این عفونت چشمی می‌تواند موجب نابینایی شود. درصورتی‌که عفونت قارچ به چشم رسیده باشد جراحی چشم یا تزریق داروی ضدقارچ داخل چشم واجب است.
عفونت قارچی عمقی در چه افرادی دیده می‌شود؟
- در افرادی که داروهای ضدمیکروبی یا آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند به دلیل تغییری که این داروها در میکروب‌های طبیعی بدن و ایمنی بدن ایجاد می‌کنند.
- افرادی که کتتر داخل رگ‌های بدنشان دارند (در بعضی افراد بستری جهت تزریقات خاص کتتر درون رگ‌های بدنشان دارند که این کتتر موجب انتقال قارچ از سطح بدن به خون و بافت‌های عمقی می‌شود).
- مایعاتی که درون عروق بدن تزریق می‌شوند.
- افرادی که سوند ادراری ثابت دارند در معرض عفونت سیستم ادراری با قارچ کاندیدا هستند.
- داروهای کورتونی تزریقی به دلیل کاهش سطح ایمنی بدن
- دستگاه تنفس مصنوعی نیز می‌تواند موجب انتقال قارچ به خون شود.
- کاهش ایمنی خون و کاهش گلبول‌های سفید خون مخصوص کاهش نوتروفیل‌ها
- داروهای شیمی‌درمانی که ایمنی بدن را ضعیف‌تر می‌کنند
- جراحی‌هایی که روی شکم و قفسه سینه انجام می‌شود می‌تواند موجب عفونت قارچی اندام‌های داخلی شود که توسط جراحی به درون خون وارد می‌شود.
- سوختگی با تخریب پوست که اولین خط دفاعی بدن است بدن را در معرض عفونت‌های عمقی با میکروب‌های مختلف مخصوصاً قارچ کاندیدا قرار می‌دهد.
- داروهای ضعیف‌کننده ایمنی بدن که در شرایط خاصی تجویز می‌شوند برای مثال بعد از پیوند عضو بدن برای کاهش عوارض آن و پس نخوردن پیوند داروی تضعیف‌کننده ایمنی تجویز می‌شود.
- نوزادانی که با وزن بسیار کمتر از وزن طبیعی به دنیا می‌آیند از نظر ایمنی ضعیف‌تر و مستعد عفونت‌های ناشایع مانند قارچ عمقی بدن هستند.
- دیابت نیز موجب ضعیف‌شدن ایمنی بدن می‌شود.
عفونت قارچی با قارچ کاندیدا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص عفونت قارچی با کاندیدا معمولاً به کمک علائم آن ایجاد می‌شود. برفک دهان به‌راحتی با معاینه تشخیص داده می‌شود. عفونت قارچی سایر سطوح بدن نیز با ظاهر قرمز و پوسته‌دهنده آن توسط متخصص عفونی تشخیص داده می‌شود. عفونت قارچی واژن نیز با معاینه پزشک متخصص زنان تشخیص داده می‌شود.
در زمان‌هایی که عفونت قارچی موجب عفونی‌شدن خون و آبسه در بافت‌های عمقی مانند کلیه یا کبد می‌شود با مطالعات آزمایشگاهی این عفونت تشخیص داده می‌شود.
عفونت قارچی کاندیدا چگونه درمان می‌شود؟
- عفونت قارچی به کمک داروهای ضدقارچ درمان می‌شود.
- عفونت پوستی با داروی آزول درمان می‌شود. در صورت مقاومت دارویی یا هر مشکلی از تا وی نیستاتین به‌عنوان جایگزین استفاده می‌شود.
- در عفونت واژینال از داروی موضعی فلوکونازول و یا به‌صورت جایگزین از شیاف نیستاتین استفاده می‌شود.
- در درمان برفک دهان قرص مکیدنی کلوتریمازول تجویز می‌گردد و برای داروی جایگزین فلوکونازول یا نیستاتین تجویز می‌شود.
- درصورتی‌که عفونت قارچی کاندیدا به مری برسد از داروی فلوکونازول یا محلول ایتراکونازول استفاده می‌شود و به‌عنوان داروی جایگزین از داروی کاسپوفانژین می‌کافانژین و یا امفوتریسین ب تجویز می‌شود.
- عفونت قارچی منتشر و عفونت خون با بستری در بیمارستان و تحت‌نظر متخصص انجام می‌شود.
جمع‌بندی
قارچ‌ها در بسیاری از افراد بر روی سطح بدن وجود دارند و به‌صورت طبیعی موجب ایجاد هیچ‌گونه عفونت یا بیماری نمی‌شوند. قارچ کاندیدا فقط در شرایط خاص و در افرادی که ایمنی ضعیفی دارند موجب ایجاد عفونت می‌شود.
گاهی مصرف بعضی داروها با ضعیف‌شدن ایمنی بدن باعث عفونت قارچی می‌شود. برای مثال داروی ضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن مانند داروی کورتونی می‌تواند ریسک بسیاری از عفونت‌ها را در بدن بالا ببرد. بعضی مناطق بدن مانند کشاله ران و زیر پوشک کودکان به دلیل رطوبت ذاتی که دارد محل مناسبی برای رشد قارچ‌ها است.
در افراد نرمال با سطح سیستم ایمنی طبیعی بیماری قارچی معمولاً به‌صورت موضعی است و با داروهای آزول درمان می‌شود. در مواردی که بیماری زمینه‌ای یا ضعف سیستم ایمنی بدن وجود داشته باشد عفونت قارچ کاندیدا در خون منتشر می‌شود و گاهی موجب عفونت بافت‌های عمقی بدن می‌گردد که تنها به کمک بستری و داروی ضدقارچ تزریقی درمان می‌شود.
