ناباروری مردان، علت و درمان

ناباروری مردان بسیار شایع است و به همین دلیل، بعد از تشخیص نازایی ابتدا باید مایع اسپرم آقایان بررسی شود.

ناباروری چیست ؟

اگر شما بعد از ۱۲ ماه تلاش مکرر برای بارداری، باردار نشوید نیاز به بررسی از نظر ناباروری دارید.

هر چه سن افراد بیشتر شود، معمولا قابلیت باروری آنها کمتر می‌شود‌.

بیشتر زوجین طی ۱۲ ماه اول اقدام برای بارداری، باردار می‌شوند. ۵۰ درصد از زوجینی که در سال اول باردار نشوند، طی ۳۶ ماه بعدی بطور خودبه‌خود و بدون مداخلات دارویی باردار می‌شوند. اما اگر بعد از ۳۶ ماه هم کسی باردار نشود، احتمالا بدون مداخله دارویی امکان بارداری وجود ندارد.

نازایی، طیف وسیعی از دلایل دارد که با توجه به پیشرفت علم و وجود درمان‌های مختلف امروزه بیشتر موارد آن قابل درمان شده است به‌طوریکه ۸۵ درصد موارد ناباروری، درمان می‌شوند.

نازایی، علاوه بر استرس بالایی که به خانواده وارد می‌کند، درمان پرهزینه‌ای دارد و بیماران نیاز به مشاوره از نظر کاهش اضطراب مرتبط با نازایی دارند.

علت ناباروری چیست؟

برای دانستن علت ناباوری مردان و علت ناباوری در زنان باید مراحل باروری را به‌خوبی بشناسید. وجود مشکل در هرکدام از مراحل می‌تواند باعث ناباروری شود.

ابتدا باید بدن زن، تخمک مناسب آزاد کند. تخمک، از تخمدان‌ها که در دو طرف رحم قرار دارند آزاد می‌شود. هرماه با هر چرخه قاعدگی تعدادی تخمک آزاد می‌شود. اسپرم‌ها باید با تعداد کافی در بدن مرد تولید و وارد بدن زن شوند. فقط یک اسپرم سالم و با تحرک کافی می‌تواند خود را به تخمک برساند. اسپرم باید در شرایط مناسب با تخمک ترکیب شوند و سپس وارد رحم شده و در لایه داخلی رحم لانه‌گزینی کنند. سپس باید یک جنین سالم با توانایی زنده ماندن بالا تولید شود. هرکدام از مراحل بالا اگر به‌خوبی انجام نشود موجب نازایی می‌شود.

بررسی ناباروری

باید تمام فاکتورها و علل اولیه در هر دو زوج بررسی شود‌. گاهی علت نازایی، بیشتر از یک مورد است پس بررسی کامل لازم است.

گاهی علت ناباروری، شرایط زندگی و مشکلات طبی و جسمانی است. باید شرح حال دقیق زوجین توسط پزشک بررسی شود مانند بیماری‌های هر دو زوج، داروهایی که مصرف می‌کنند، سابقه جراحی، وجود عفونت در لگن، درد لگن، مشکلات و اختلالات جنسی، شیوه زندگی فرد مانند رژیم غذایی و ورزش و مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر، همه این موارد می‌توانند در باروری فرد تاثیر گذار باشند.

ناباروری مردان

ناباروری مردان بسیار شایع است و به همین دلیل، بعد از تشخیص نازایی ابتدا باید مایع اسپرم آقایان بررسی شود. مایع سمن آقایان (منی)، بعد از ۲ تا ۳ روز عدم نزدیکی، دریافت می‌شود. انزال مکرر، حجم اسپرم را کاهش می‌دهد. مایع ابتدایی که خارج می شود، شامل حجم بالایی از اسپرم است پس باید مایع سمن (منی) به‌طور کامل جمع‌آوری شود و حداکثر ۱ ساعت بعد از انزال این مایع بررسی شود.

موارد زیر در مایع سمن (منی) ارزیابی می‌شوند:

حجم انزال باید بالای ۱.۵ میلی‌لیتر باشد.
حجم کم می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. می‌تواند به‌علت اختلالات انزال باشد یا روش جمع‌آوری صحیح نباشد. می‌تواند به‌علت اختلال هورمون‌های جنسی در آقایان باشد.
غلظت اسپرم باید بالای ۱۵ میلیون در میلی‌لیتر باشد. علل مختلفی می‌تواند باعث کاهش تعداد اسپرم‌ها شود. اختلالات ژنتیکی، بیماری‌های آناتومیک، عفونت‌ها، برخی داروها، تماس با امواج رادیویی و سموم، انسداد مجاری تناسلی همگی از علل کاهش تعداد اسپرم‌ها هستند.
بیشتر از ۴۰ درصد اسپرم‌ها باید دارای قابلیت حرکت مناسب باشند. کاهش حرکت اسپرم‌ها می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. مثلا کاهش زمان مقاربت، عفونت‌ها، مشکلات ژنتیکی در ساختار اسپرم‌ها و انسداد نسبی مسیر حرکت اسپرم‌ها می‌توانند از علل آن باشند.
بیشتر از ۴ درصد اسپرم‌ها باید ظاهر نرمال داشته باشند. اختلالات ژنتیکی، عفونت‌ها، امواج رادیویی، سموم و داروهای خاص می‌توانند باعث ظاهر غیرطبیعی اسپرم‌ها شوند.
بیشتر از ۳۲ درصد اسپرم‌ها باید حرکت سریع رو به جلو داشته باشند.

علل ناباروری مردان

اگر بررسی مایع سمن (منی)، نتیجه غیرطبیعی داشته باشد، 2 هفته بعد مجددا باید بررسی انجام شود.

ناباروری مردان باید توسط اورولوژیست یا متخصص اندوکرینولوژی باروری ارزیابی شود. ناباروری مردان می‌تواند علامتی از بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان بیضه یا تومور هیپوفیز باشد.

ساخت اسپرم یا اسپرماتوژنز

اصلی‌ترین علت ناباروری مردان، اختلالات ساخته شدن اسپرم است. اسپرم‌ها در بیضه‌ها تولید می‌شود و در ساختاری کنار بیضه به نام اپی‌دیدین تکامل پیدا می‌کنند. فرایند تولید و تکامل اسپرم‌ها، ۷۰ روز طول می‌کشد. بنابراین، مشکل در تولید اسپرم، مربوط به هفتاد روز قبل است و هرگونه درمان، هفتاد روز بعد، نتیجه آزمایش اسپرم را تغییر می‌دهد.

برای ارزیابی بیشتر ناباروری مردان، هورمون‌های مختلف در آنها اندازه‌گیری می‌شود‌. هر گونه تغییر در هورمون‌های جنسی آقایان باید بررسی بیشتر و درصورت امکان درمان شود.

ژنتیک

مشکلات ژنتیکی می‌توانند بر تولید و انتقال اسپرم‌ها تاثیرگذار باشند. تمام مردانی که اسپرم ندارند یا تعداد کمی اسپرم دارند باید از نظر بیماری‌ها و ناهنجاری‌های ژنتیکی مورد بررسی قرارگیرند. درصورتیکه هرگونه مشکل ژنتیکی شناسایی شود، قبل از بارداری باید از نظر احتمال انتقال بیماری به فرزندان، مشاوره ژنتیکی انجام شود‌.

افزایش سن پدر، احتمال مشکلات ژنتیکی در اسپرم را بیشتر می‌کند و با افزایش سن پدر بالای ۴۰ سال احتمال موارد سقط جنین بیشتر می‌‌شود.

تشخیص علت کاهش اسپرم در آقایان

اگر به انسداد مسیر انتقال اسپرم شک داریم، باید در جایی قبل از انسداد، اسپرم‌ها توسط پزشک جمع‌آوری شوند. مثلا مردانی که به‌طور مادرزادی بخشی از مسیر انتقال‌دهنده اسپرم را ندارند و یا به‌دلیل جراحی وازکتومی، اسپرم‌ها به‌خوبی منتقل نمی‌شود، در این آقایان از بخش متورمی که اسپرم در آن تجمع پیدا کرده است نمونه‌گیری می‌شود.

اگر انسدادی در مسیر انتقال اسپرم وجود نداشته باشد و مشکل از محل تولید اسپرم و بیضه‌ها باشد، از بیضه‌ها نمونه‌گیری و بررسی می‌شود. تعدادی اسپرم از بیضه‌ها گرفته می‌شود و با روشIVF که جلوتر توضیح داده خواهد شد، باروری صورت می‌گیرد.

درمان ناباروری در آقایان

درمان مشکلات ناباروری مردان از طریق دو روش IVF و تلقیح داخل رحمی انجام می‌شود‌.

تلقیح داخل رحمی یا روش IUI

این یک روش درمان ناباروری مردان است که ابتدا باید نمونه مایع اسپرم از آقا گرفته شود و برای پاکسازی از باکتری‌ها و پروتئین‌ها شستشو شود. حداقل تعداد اسپرمی که دارای توانایی حرکت هستند، باید یک میلیون باشد زیرا اگر تعداد اسپرم‌ها زیر یک میلیون باشد، بارداری اتفاق نمی‌افتد. در زوجینی که نابارداری آنها به‌علت مشکلات آقایان باشد معمولا این روش باعث باروری می‌شود.

تکنیک کمک باروری:IVF

در روش دیگر برای درمان ناباروری مردان، ابتدا تخمدان‌ها برای تولید تخمک تحریک می‌شوند، سپس تخمک از تخمدان برداشته می‌شود و در شرایط آزمایشگاهی، تخمک با اسپرم ترکیب می‌شود‌. سپس رویان تولید شده در آزمایشگاه اندکی رشد داده می‌شود و جنین به بدن مادر منتقل می‌شود‌.

در چه شرایطی IVF انجام می‌شود؟