قبل از صحبت در مورد بی اختیاری ادرار به موضوع دفع و از پوشک گرفتن کودک می‌پردازیم.
اوایل قرن بیستم، کودکان را در سنین ۱۸ ماهگی از پوشک می‌گرفتند. در این سن از روش‌های مختلفی استفاده می‌شد و گاها خشونت و اجبار، باعث آزار کودک می‌شد. در سال ۱۹۶۲، برازلتون رویکرد کودک‌مدار را معرفی کرد. در این رویکرد غرور و خودمختاری کودک مورد اهمیت بود. این به این معنا است که هرگز اجباری برای از پوشک گرفتن انجام نشود. با گذشت سال‌ها و مرسوم شدن شاغل بودن خانم‌ها، کودکان در سنین بالاتر از پوشک گرفته می‌شدند و با مرسوم شدن پوشک‌های یک‌بار مصرف، ادامه پوشک کردن کودکان ساده‌تر بود و تمایل خانم‌ها برای ادامه پوشک کردن بیشتر شد.
سن از پوشک گرفتن چه سنی است؟
اکنون سن از پوشک گرفتن کودکان از دو سالگی آغاز می‌شود و آموزش‌ها تا سه سالگی تمام می‌شود اما در هر صورت تحت فشار گذاشتن کودکان ممنوع است و نباید به اجبار آنها را از پوشک گرفت .
قبل از یادگیری دفع در توالت، یک‌سری موارد باید در کودک مشاهده شود:
- کودک شما باید بتواند احساس دفع ادرار و مدفوع را درک کند و آن را بیان کند.
- کودک شما باید توانایی رفتن به توالت را داشته باشد.
- کودک باید ترتیب کارهایی را که در دستشویی انجام می‌شود بداند و علت آن را درک کند مثلا بداند باید بعد از دفع، خودش را بشوید تا پاکیزه شود و سپس دست‌هایش را بشوید و خشک کند.
- کودک شما نباید رفتارهای متضاد انجام دهد. یعنی مثلا نباید از توالت دوری کند و یا در توالت به عمد لباس‌های خود را کثیف کند. این رفتارها نشان‌دهنده آماده نبودن کودک است.
آموزش دفع کودک چقدر طول می‌کشد؟
شاید شما هم شنیده باشید که برخی مدعی آموزش دفع کودکشان در عرض سه یا چهار روز هستند. اما مطمئن باشید کودک در هر سن و شرایطی که باشد آموزش دفع او بیشتر طول می‌کشد و تا تسلط کامل او زمان زیادی لازم است. این آموزش می‌تواند تا ۶ ماه طول بکشد و اصلا عجله‌ای لازم نیست.
مهربانی شما و صبوری شما و شیوه آموزش شما می‌تواند کمک بسیاری در یادگیری سریع‌تر و بهتر کودک کند.
بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار شایع‌ترین مشکل اورولوژی در کودکان است.
به عدم کنترل ادرار در کودکی که انتظار ما کنترل ادرار او است، بی اختیاری ادرار می‌گویند. گاه بی اختیاری ادرار فقط در طول روز و گاه فقط در طول شب و گاهی در روز و شب رخ می‌دهد.
گاهی انتظار ما از کنترل ادرار در کودک بسیار بالا است و مشکلی در کودک وجود ندارد. نکته اینجاست که سن کنترل ادرار در روز، ۴ سالگی است و قبل از آن نباید انتظار داشت مانند یک کودک بزرگتر ادرار در روز، کنترل شود و سن کنترل ادرار در شب، ۶ سالگی است.
انواع بی اختیاری ادرار و علل آن
بی اختاری ادرار اولیه
اگر کودک شما به‌طور کلی هرگز توانایی کنترل ادرار خود را به دست نیاورده است دچار بی اختیاری ادرار اولیه است.
این نوع بی اختیاری ادرار اغلب در کودکانی رخ می‌دهد که یک سابقه ژنتیکی بی اختیاری ادرار دارند اگر در خانواده‌تان افرادی دارید که دیرتر کنترل ادرار را به دست آورده‌اند احتمالا به صورت ارثی کودک شما نیز دیرتر اختیار ادرار خود را (مخصوصا در شب) به دست می‌آورد.
بی اختیاری ادرار ثانویه
اگر کودک شما به مدت حداقل ۶ ماه اختیار ادرار خود را داشته و پس از آن دچار بی اختیاری ادرار شده است، کودک شما بی اختیاری ادرار ثانویه دارد.
یکی از علل احتمالی این نوع بی اختیاری استرس‌ها و ترس‌های کودک است. یک مشاوره روانشناسی می‌تواند به بررسی این مشکل بپردازد. آیا کودک شما در صورت دیدن خواب بد خود را خیس می‌کند؟ یا با گریه از خواب بیدار می‌شود؟ در این صورت شما نیاز به یک روانشناس دارید.
در کودکانی که یبوست مزمن دارند، اختلال یکی از عضلات ادراری بنام دترسور می‌تواند باعث بی اختیاری ادرار شود.
یکی دیگر از علل بی اختیاری ادرار کاهش یکی از هورمون‌های بدن به نام هورمون وازوپرسین است.
پیشگیری
به کودک خود یادآوری کنید که خیس کردن تختخواب می‌تواند در دوران کودکی طبیعی باشد و در خیلی از کودکان مشاهده می‌شود و هرچه بزرگتر بشوند، این مشکل کمتر می‌شود. کاهش استرس می‌تواند به درمان آنها کمک کند. هرگز جلوی افرادی که باعث خجالت کودکتان می‌شود، این مشکل او را توضیح ندهید. اگر کودکتان دچار شب ادراری است، از ماندن در خانه فامیل‌ها دوری کنید زیرا خیس شدن تشک و متوجه شدن آنها می‌تواند باعث استرس و خجالت کودک شود. شما باید مشکل او را مانند راز نزد خود نگهدارید و برای حل آن کمک کنید.
درمان بی اختیاری ادرار
درمان بی اختیاری ادرار به علت آن بستگی دارد. خیلی از مواقع، هیچ علتی برای بی اختیاری وجود ندارد و تنها باید به کودک فرصت بدهید تا بزرگتر شود و با تکامل بهتر بدنش، بی اختیاری در سن نوجوانی از بین برود. معمولا در کودکانی که بی اختیاری اولیه ادراری دارند و یا فقط شب‌ها بی اختیاری ادرار دارند، احتمال آنکه بدون هیچ درمانی خوب شوند بیشتر است و در این کودکان، احتمالا مشکل بی اختیاری ادراری ارثی می‌باشد.
اما برعکس در کودکانی که بی اختیاری ادرار آنها ثانویه و روزانه باشد احتمال به‌وجود آمدن یک مشکل در بدنشان مثلا رفلاکس ادراری کلیه که باید توسط فوق تخصص کلیه اطفال بررسی شود، بیشتر است.
دیابت و عفونت‌های ادراری در کودکان، می‌توانند علتی برای بی اختیاری ادراری ثانویه باشند.
در کودکان با بی اختیاری ادراری ثانویه و شبانه ممکن است یک علت روانشناختی وجود داشته باشد.
اولین راه درمان برطرف کردن علت زمینه‌ای است. برای مثال اگر کودکتان یبوست مزمن دارد، یبوست او را برطرف کنید و یا درصورتیکه استرس دارد به روانشناس مراجعه کنید.
درمان‌های بی اختیاری ادرار دو دسته هستند. درمان شرطی سازی و درمان دارویی
درمان شرطی سازی چیست و چگونه به کودک کمک می‌کند؟
یکی از رایج‌ترین درمان‌ها شرطی‌سازی می‌باشد. در این درمان یک زنگ خطر به مچ دست کودک بسته می‌شود و یک میله در پیژامه قرار می‌گیرد. با خروج اولین قطره ادراری زنگ خطر با صدایش کودک را بیدار می‌کند. کودک شما به این صورت شرطی می‌شود که در صورت وجود ادرار باید از خواب بیدار شود و به توالت برود. ۷۰ در صد کودکان بعد از ۳ تا ۵ ماه به این درمان جواب می‌دهند.
درمان دارویی:
برای بی‌اختیاری شبانه ادرار، گاها به تشخیص پزشک دارویی که عملکرد هورمون وازوپرسین را تقلید می‌کند، تجویز می‌شود.
این درمان با دوز داروی ۰.۲ میلی‌گرم قبل از خواب شروع می‌شود و به تدریج دوز آن افزایش پیدا می‌کند. عود شب‌ادراری بعد از قطع دارو ۹۰ درصد است. مصرف بیش از حد این دارو باعث مشکلات قلبی کشنده می‌شود و خطرناک است.
