واکسن های نوزاد

واکسن‌های نوزاد از زمان تولد برای او تجویز می‌شود. واکسن های نوزاد بلافاصله بعد از تولد، ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۱۲ ماهگی و ۱۸ ماهگی انجام می‌شود. پس از آن در ۶ سالگی یک مرحله واکسیناسیون دیگر وجود دارد.

قبل از پرداختن به واکسن‌های نوزاد، در مورد واکسن، مکانیسم عمل واکسن، بازه سنی واکسیناسیون نوزاد و کودک، دوز یادآور، مراقبت‌های بعد از تزریق واکسن و آلرژی به واکسن صحبت خواهیم کرد.

واکسن چیست؟

واکسن، میکروب کشته شده یا ضعیف شده‌ای است که برای افزایش ایمنی بدن به بدن وارد می‌شود. واکسن به شکل‌های مختلف تزریقی، استنشاقی یا خوراکی‌ وارد بدن می‌شود.

مکانیسم عمل واکسن چیست؟

تمام میکروب‌ها روی سطح‌شان، فاکتورهایی دارند که با عوامل سطح سلول‌های بدن متفاوت هستند. در بدن ما سلول‌هایی به نام گلبول‌های سفید وجود دارند که وظیفه آنها تأمین ایمنی بدن است. گلبول‌های سفید، عوامل سطحی سلول‌های بدن را به‌خوبی شناخته‌اند و اگر هر عاملی متفاوت با آن را شناسایی کنند، به آن حمله می‌کنند. حمله گلبول‌های سفید از طریق ساخت عواملی به نام آنتی‌بادی صورت می‌گیرد. آنتی بادی‌ها برعلیه عامل خاصی ساخته می‌شوند و وارد خون می‌شوند، سپس به عوامل سطح سلول بیگانه متصل می‌شوند و آن سلول را از بین می‌برند.

در ساخت واکسن، سعی می‌شود آن عامل سطحی، میکروب را که توسط بدن شناسایی می‌شود و بدن بر علیه آن آنتی بادی می‌سازد، جداسازی کرده و به بدن وارد کنند. با ورود آن عامل، بدن بر علیه آن، آنتی بادی ساخته و آمادگی مواجهه با آن میکروب را از پیش دارد، به‌طوری‌که اگر میکروبی که علیه آن واکسینه شده‌ایم به بدن وارد شود، بدن آمادگی مواجهه با آن را از قبل دارد و آنتی بادی‌های بیشتری تولید می‌کند و با شدت بیشتری به میکروب حمله می‌کند پس یا بیماری بروز پیدا نمی‌کند و یا بسیار خفیف و غیرکشنده رخ می‌دهد.

بازه سنی واکسیناسیون نوزاد و کودک

واکسن های نوزاد با تولد شروع می‌شود‌. از زمانی‌که نوزادی متولد می‌شود، در معرض بیماری‌های خطرناک و کشنده قرار می‌گیرد، بنابراین واکسیناسیون کودکان از همان زمان تولد شروع می‌شود‌. دوره واکسیناسیون روتین کشوری تا ۶ سالگی ادامه دارد. واکسن کزاز باید هر ده سال یک‌‌بار به‌عنوان یادآور تزریق شود.

چرا بعضی از واکسن های نوزاد نیاز به دوز یادآور دارند؟

زمانی‌که واکسن وارد بدن می‌شود، ممکن است است آنتی بادی کافی به میزان لازم تولید نشود یا آنتی بادی موقت تولید شود و بعد از مدتی سطح آنتی بادی کمتر از میزان لازم برای ایمنی بدن شود‌. به همین دلیل دوز یادآور تزریق می‌شود تا کار واکسن کامل گردد.

بعضی واکسن‌های خوراکی مانند فلج اطفال، وارد روده می‌شوند و ممکن است به‌دلیل مشکلات مختلف، جذب نشوند برای مثال کودک بعد از خوردن واکسن دچار اسهال شود و جذب روده مشکل داشته باشد.به همین دلایل، دوزهای یادآور واکسن نیاز هستند.

مراقبت‌های بعد از تزریق واکسن چیست؟

بعد از تزریق واکسن، معمولا عارضه‌ای به نام تب ایجاد می‌شود. برای پیشگیری از تب، ابتدا باید به کودک مایعات فراوان بدهید. برای شیرخوار زیر شش ماه، تا جایی که میل دارد سعی شود دفعات شیردهی بیشتر شود. قطره استامینوفن برای کودکان زیر دو سال به اندازه دو برابر وزنشان قطره بدهید. برای مثال برای کودک ۱۰ کیلویی بیست قطره بدهید. قطره استامینوفن را هر چهار ساعت ابتدا شروع کنید در صورت قطع تب هر هشت ساعت به‌مدت یک‌روز می‌توانید دارو را به کودک بدهید.

برای کودکان با وزن بیشتر و بالای دو سال، شربت استامینوفن به اندازه نصف وزن کودک هر چهار ساعت و پس از قطع تب می‌تواند هر هشت ساعت به‌مدت یک روز به کودک بدهید. دوز داروها بسیار مهم می‌باشد. مصرف مایعات فراوان بسیار اهمیت دارد. برای کودکان بالای ۶ ماه مصرف ویتامین‌های طبیعی و میوه و آبمیوه در هنگام تب به بهبودی کمک می‌کند.

عارضه دیگر واکسن، مشکلات محل تزریق است. برای مثال، درد و تورم محل تزریق، می‌تواند مشکلاتی را در کودک ایجاد کند. برای بهبودی عارضه محل تزریق، به‌مدت یک روز بعد از تزریق، کمپرس سرد و روز بعد کمپرس گرم توصیه می‌شود. مراقبت و گذاشتن کمپرس روی محل تزریق باعث کاهش درد و تورم محل تزریق می‌شود. اگر تورم و قرمزی شدید یا ترشحی در محل تزریق دیدید به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی بهتر است واکسن های نوزاد به تاخیر بیفتد؟

اگر کودک سابقه آلرژی شدید شوک آنافیلاکسی را دارد باید واکسن در شرایط خاص و مراکز بیمارستانی دارای تجهیزات کامل تزریق گردد.

اگر کودک سابقه حساسیت شدید قبلی به واکسن مشابه را داشته است بهتر است جهت تزریق دوز یادآور با پزشک متخصص آلرژی مشورت کنید.

اگر در زمان تجویز واکسن، کودک شما دچار بیماری و تب باشد بهتر است تا بهبودی نسبی با مشورت پزشک متخصص از تزریق واکسن پیشگیری شود‌.

انواع آلرژی بعد از تجویز واکسن های نوزاد چگونه است؟

گاهی آلرژی سطحی و موضعی و در سطح پوست کودک در محل تجویز رخ می‌دهد. این قرمزی سطحی، اگر با تورم شدید و ترشحات و علائم عفونی همراه نباشد معمولا مشکل خاصی نیست و خودبه‌خود خوب می‌شود.

گاهی حساسیت به‌صورت دانه و کهیر در سطح پوست بدن کودک رخ می‌دهد‌‌. این نوع حساسیت به‌کمک داروی آنتی هیستامین که معمولا سیتریزین تجویز می‌شود، کنترل می‌گردد.‌

گاهی حساسیت، نوعی حساسیت شدید کلی در بدن کودک است که با درگیری علائم تنفس، تنگی نفس شدید و خرخر کردن کودک اتفاق می‌افتد به این نوع واکنش حساسیتی شدید، شوک آنافیلاکسی می‌گوییم که برای درمان آن نیاز به اقدام فوری مرکز درمانی است‌. این شوک ممکن است تا نیم ساعت بعد از واکسن رخ دهد به همین دلیل توصیه می‌شود بعد از تزریق واکسن تا نیم ساعت در مرکز بهداشت بمانید.

بعد از شروع شوک آنافیلاکسی، کودک باید در مرکز درمانی بستری موقت شود و علائم حیاتی کنترل شده و داروهای مناسب دریافت کند. کودکی که سابقه ابتلا به شوک آنافیلاکسی را دارد، باید این را بداند و همیشه قبل از تجویز یک داروی جدید تست حساسیت پوستی برای او انجام شود‌.

واکسن های نوزاد در هنگام تولد

در زمان تولد برای کودکان، واکسن هپاتیت ب، فلج اطفال خوراکی و ب ث ژ تجویز می‌شود‌. معمولا این واکسن‌های در بیمارستان بلافاصله پس از تولد برای کودک تزریق می‌گردد.

بعد از ترخیص از بیمارستان ادامه واکسیناسیون کودکان، در زمان‌های مراجعه به مرکز بهداشت نزدیک محل سکونتشان تجویز می‌شود‌.