افرادی که به دیابت مبتلا هستند در معرض ابتلا به زخم دیابتی قرار دارند و باید بسیار مراقب باشند تا منجر به قطع عضو نشود. در این مقاله در مورد دیابت و زخم دیابتی ازلاعاتی را در اختیار شما خواهیم گذاشت.
دیابت چیست؟
به افزایش مزمن قند خون به صورتی که قند ناشتا بالای ۱۲۶ و قند بعد از غذا بالای ۲۰۰ باشد دیابت گفته می‌شود.
علت دیابت چیست؟
علل مختلفی می‌توانند باعث افزایش قند خون شوند. به طور کلی بدن ما هورمون‌هایی ترشح می‌کند که باعث تنظیم قند خون می‌شود. انسولین باعث کاهش قندخون می‌شود و گلوکاگون باعث افزایش قند موجود در خون می‌شود. اگر انسولین کمتر ترشح شود و در بدن ساخته نشود، قند در خون تجمع پیدا می‌کند و جذب نمی‌شود و این افزایش قند خون می‌تواند عواقب خطرناکی برای بدن داشته باشد. به این بیماری که در آن انسولین کاهش یافته یا تولید نمی‌شود دیابت نوع یک می‌گوییم که درمانش تزریق انسولین است.
گاهی به دلیل دریافت قندهای بالا و رژیم غذایی نامناسب و بی‌تحرکی سلول‌های بدن به انسولین مقاوم می‌شوند و قند خون به میزان کافی جذب نمی‌شود و در خون افزایش پیدا می‌کند که به این بیماری دیابت نوع دو می‌گوییم و در آن از داروهای مختلف با مکانیسم مختلف استفاده می‌شود تا قند خون کاهش پیدا کند.
دیابت چه عوارضی برای بدن دارد؟
گفتیم که افزایش قند خون عواقب خطرناکی برای بدن دارد. اکنون به بررسی مشکلات افزایش قند خون می‌پردازیم.
قند بالای خون می‌تواند به تمام ارگان‌های بدن آسیب بزند از چشم گرفته تا کلیه و پوست همگی در معرض خطر و آسیب ناشی از افزایش قند خون هستند.
یکی از قسمت‌های مهمی که قند خون بالا به آن آسیب می‌زند سیستم عصبی است. قند خون به اعصاب بدن آسیب زده و آنها را ضعیف می‌کند. با تضعیف اعصاب بدن علائم مختلفی در شما بروز می‌کند. پس از مدتی بالا بودن قند خون، باعث بی‌حسی پوست شما می‌شود. حتی ممکن است با کشیده شدن خودکار روی پوست آن را حس نکنید. زمانی که پاها بی‌حس شوند، آسیب‌های کوچک حس نمی‌شود و زخم‌های عمیقی ممکن است ایجاد شود و فرد دیابتی مدت‌ها بعد متوجه آن زخم‌ها شود.
چرا زخم دیابتی به راحتی درمان نمی‌شود؟
گفتیم که به دلیل بی‌حسی و اعصاب ضعیف پوست زخم‌های دیابتی ایجاد شده و مدت‌ها باقی می‌مانند و فرد متوجه آن زخم‌ها نمی‌شود. همچنین عروق و خون‌رسانی در افراد دیابتی ضعیف‌تر از افراد معمولی است. لازمه هر گونه ترمیم زخم در بدن، خون‌رسانی مناسب به آن زخم است. اگر عضوی از بدن آسیب ببیند و خون‌رسانی نداشته باشد ترمیم آن غیر ممکن است. خون‌رسانی به زخم‌های دیابتی ضعیف‌تر از افراد غیردیابتی هست به اهمیت دلیل زخم دیابتی دیرتر ترمیم می‌شود و یک زخم کوچک ممکن است ماه‌ها زمان و مراقبت لازم داشته باشد.
عفونت زخم دیابتی
گفتیم که افراد دیابتی به دلیل اعصاب ضعیف‌تر و بی‌حسی پوست تا مدت‌ها متوجه زخم‌ها نمی‌شوند. همین موضوع زمینه ساز عفونت زخم دیابتی است زیرا ممکن است پایی که آسیب دیده و زخم شده است را در هر محیط آلوده‌ای قرار دهند.
موضوع بعدی خون‌رسانی ضعیف زخم دیابتی و ترمیم کند آن است. پوست، اولین سد دفاعی بدن در برابر عوامل میکروبی و بیماری‌زا است. اگر این سد مهم تخریب شود بسیاری از میکروب‌های ساده می‌توانند مستقیما وارد بدن و خون شوند و عفونت ایجاد کنند. همین اتفاق در زخم دیابتی می‌افتد.
تصور کنید برای مدت طولانی اولین سد دفاعی بدن یعنی پوست آسیب دیده باشد. در نتیجه انواع میکروب‌ها به راحتی از طریق این پوست آسیب دیده وارد بدن و وارد خون می‌شوند. حضور میکروب‌ها در روی زخم ترمیم زخم را سخت‌تر و طولانی‌تر می‌کنند. بعضی میکروب‌ها واکنش‌هایی روی زخم می‌دهند که می‌تواند عروق را تخریب کند و خون‌رسانی زخم را به نزدیکی صفر برساند. زمانی که به دلیل عفونت‌ها و میکروب‌های مختلف و وجود زخم مزمن، خون‌رسانی به زخم قطع می‌شود، پوست و گوشت آن ناحیه از بدن سیاه شده و به اصطلاح نکروز می‌شود. نکروز به معنی مردن پوست و گوشت آن قسمت از زخم است.
درمان زخم دیابتی چیست؟
زخم دیابتی بر اساس وسعتی که دارد و ظاهرش درمان‌های مختلفی دارد. زخم‌هایی که عفونت کرده‌اند ترشحات دارند و وسیع‌تر هستند گاهی نیاز به ایجاد مکش با دستگاه و درمان تخصصی‌تر به کمک کلینیک زخم هستند و زخم‌های ساده‌تر با یک پانسمان تمیز و عوض کردن منظم پانسمان و شستشوی منظم زخم بهبود می‌یابند.
گاهی زخم دیابتی نیاز به بستری شدن در بخش عفونی و درمان آنتی بیوتیکی و تعویض منظم پانسمان دارد. هر چه زودتر به زخم رسیدگی شود احتمال اینکه مشکل شدید شود و نکروز ایجاد شود کمتر است و درمان راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.
نکروز زخم دیابتی
همان طور که گفته شد لازمه ترمیم هر زخم خون‌رسانی به آن زخم است. زمانی که زخم دیابتی به دلیل رشد میکروب‌های مختلف و شرایط مختلف نکروز می‌شود، عروقش تخریب می‌شود و آن قسمت از بدن سیاه می‌شود. بخشی که سیاه بشود را نکروز می‌نامیم و بافت نکروز شده دیگر ترمیم نمی‌شود.
بافت نکروز شده باید در اولین فرصت توسط جراحی بریده شود و اگر بافت نکروز شده باقی بماند می‌تواند بافت‌های نزدیکش را نیز تخریب و نکروز کند. به همین دلیل می‌بینیم افرادی که سالهاست دیابت دارند و رژیم غذایی خود را رعایت نمی‌کنند دچار بافت‌های نکروزه شده و انگشتانشان توسط جراحی قطع می‌شود. این بدترین و آخرین مرحله زخم دیابتی است که درمانی به جز قطع عضو ندارد و باید سعی شود از رسیدن به این مرحله پیشگیری شود.
چگونه از زخم دیابتی پیشگیری کنیم؟
۱. کنترل صحیح قند خون
مهم‌ترین راه پیشگیری از زخم دیابتی کنترل دقیق قند خون است. علت اصلی تمام مشکلات، بالا رفتن قند خون و عدم کنترل آن است. شخص دیابتی اگر داروها را به موقع مصرف کند، ورزش کند و رژیم غذایی‌اش را به درستی رعایت کند هرگز دچار ضعف سیستم عصبی نمی‌شود و مشکل عروقی پیدا نمی‌کند در نتیجه دچار زخم مشکلات ناشی از آن نمی‌شود.
۲. استفاده از دمپایی
اگر مبتلا به دیابت هستید و حس پایتان ضعیف‌تر شده است، حتما روی فرش و در منزل هم از دمپایی استفاده کنید. دمپایی و پاپوش‌ها باعث می‌شوند پوست پا سالم‌تر بماند و احتمال زخم و آسیب را کمتر می‌کند و واجب است هر شخص دیابتی در منزل از پوست خود حفاظت کند.
۳. درمان سریع زخم و جدی گرفتن آن
اگر به دیابت مبتلا هستید و دچار زخم دیابتی شدید سعی کنید در همان مراحل اولیه، زخم را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید و برای بهبودی سریع‌تر آن توصیه‌های لازم را انجام دهید. در صورتی که زخم مزمن شود و بزرگ باشد، به‌طور منظم به کلینیک زخم مراجعه کنید زخم را پانسمان کنید و منظم پانسمان را عوض کرده و زخم را شستشو دهید.
