سرخک در کودکان یک بیماری کاملا ویروسی است. احتمالا همه شما اطلاعات مختصری درباره بیماری‌های ویروسی و راه‌های درمان آن دارید. سرخک نیز مانند سایر بیماری‌های ویروسی درمان مشخص ندارد و مهم‌ترین راه، پیشگیری و کنترل توسط واکسن است.
ویروس مسبب سرخک چه نام دارد؟
بیماری سرخک یا روبلا، توسط ویروس ایجاد میشود. ویروس ایجاد کننده بیماری، جزو ویروس‌های RNA دار محسوب میشود و با نام علمی پارامیکسوویریده شناخته میشود.
بیماری سرخک چیست و سرخک در کودکان چه علائمی دارد؟
بیماری سرخک، جزو بیماری‌های ویروسی با علائم پوستی محسوب میشود. فرد مبتلا به سرخک، ممکن است ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از ورود ویروس به بدنش علامتی نشان ندهد. به این دوره، دوره نهفتگی یا کمون بیماری گفته میشود. بعد از پایان دوره نهفتگی، علائم سرخک با تب، سرفه خشک، بی اشتهایی، آبریزش بینی و گلودرد خود را نشان می‌دهد. این علائم، جزو علائم اختصاصی بیماری سرخک طبقه‌بندی نمی‌شوند و علائم کاملا غیر اختصاصی هستند و مشابه بسیاری از بیماری‌های ویروسی دیگر هستند.
بنابراین در این مرحله نمی‌توانیم بیماری سرخک را تشخیص دهیم و برای تشخیص این ویروس، نیاز به صبر تا بروز علائم اختصاصی سرخک است. پس از چند روز، علائم تنفسی بهتر میشود و دانه‌های پوستی شروع می‌شوند. دانه‌های قرمز پوستی سرخک، کاملا مسطح پوست هستند. اندازه نسبتا بزرگی دارند و گاهی روی هم می‌افتند و ظاهری شبیه به خوشه انگور دارند. این دانه‌های پوستی از صورت شروع میشود و به سمت پایین می‌رود.
بعد از صورت، روی تنه و دست‌ها و سپس روی پاها دانه می‌زند. از بین رفتن دانه‌های پوستی سرخک، مشابه پدید آمدن آن است و از صورت شروع به ناپدید شدن می‌کند و آخرین جایی که دانه‌هایش ناپدید میشود، پا و اندام تحتانی کودک است. دانه‌های پوستی سرخک در کودکان، معمولا مسطح پوست است و گاهی بعضی از دانه‌ها اندکی برآمده‌تر هستند.
یک سری دانه‌هایی بنام علامت کوپلیک، برای تشخیص بیماری سرخک منحصر به فرد است. دانه کوپلیک، دانه سفید با مرکز مایل به آبی است که در مخاط داخلی گونه و داخل دهان رویت میشود. پزشک شما با مشاهده دانه کوپلیک داخل دهان کودکتان به‌راحتی بیماری سرخک را تشخیص می‌دهد زیرا سایر علائم بیماری سرخک کاملا مشابه سایر بیماری‌های ویروسی با دانه‌های پوستی است.
بیماری سرخک در کودکان چگونه به کودک دیگری منتقل میشود؟
بیماری سرخک در کودکان، به‌سرعت منتقل میشود و به شدت بیماری مسری محسوب میشود. ویروس سرخک در قطرات تنفسی فرد آلوده وجود دارد و با سرفه و عطسه و حتی صحبت کردن، در هوا پخش میشود و با تنفس قطرات آلوده به ویروس، فرد جدید مبتلا میشود. سرخک در کودکان از طریق سطوح آلوده به ویروس نیز منتقل میشود. اگر کودک شما سطح آلوده به ویروس را لمس کند و سپس دست آلوده یه ویروس را به چشم و دهان یا بینی خود بزند، به سادگی به این بیماری مبتلا میشود.
بیماری سرخک در چه روزی از دوره بیماری بیشتر منتقل میشود؟
سرخک در کودکان، از ۴ روز قبل از شروع دانه‌های پوستی تا ۴ روز بعد از شروع دانه‌ها منتقل میشود.
تشخیص سرخک در کودکان چگونه است؟
تشخیص بیماری سرخک در کودکان معمولا به کمک علائم آن انجام میشود. نوع دانه‌های قرمز و دانه کوپلیک، می‌تواند راهنمایی بزرگی برای این بیماری باشد. در صورتی که تشخیص قطعی نباشد، می‌توان به کمک آزمایش خون و یا نمونه‌گیری از حلق، بیماری سرخک را تشخیص داد اما در صورتی که علائم واضح وجود داشته باشد نیازی به انجام آزمایش نیست.
واکسن سرخک چه زمانی تزریق میشود؟
سرخک در کودکان، به علت واکسیناسیون گسترده رو به نابودی است و موارد بسیاری کمی از این بیماری سالانه گزارش میشود. در واقع قطعی‌ترین راه پیشگیری از بیماری سرخک، واکسن است. واکسن در دوران کودکی دو مرتبه، یکی زیر دو سال و دیگری در سنین ۴ تا ۶ سال تجویز میشود. اگر فردی در کودکی واکسن دریافت نکرده باشد و در معرض خطر ابتلا به سرخک باشد، لازم است واکسن دریافت کند. افرادی که از نظر ایمنی ضعیف‌تر هستند در صورت تماس با بیماری مبتلا به سرخک لازم است ایمونوگلوبولین دریافت کنند.
ایمونوگلوبولین، همان آنتی‌بادی ضد ویروس سرخک است که در صورت تماس فرد ضعیف با بیمار سرخک با صلاح دید متخصص عفونی به او تجویز میشود تا عوارض سرخک به حداقل برسد.
افراد زیر، مستعد ابتلا به سرخک هستند و در صورت تماس مشکوک با بیمار سرخک باید ایمونوگلوبولین دریافت کنند:
- افراد سالمند با ایمنی ضعیف
- افراد مبتلا به بیماری نقص ایمنی
- خانم‌های باردار
- خانم‌های شیرده
پس از دریافت واکسن، معمولا ایمنی علیه ویروس سرخک ایجاد میشود و درصورت ابتلا به سرخک، این بیماری بسیار ضعیف‌تر و با عوارض کمتر ایجاد میشود.
در صورت مواجهه با بیمار مبتلا به سرخک چه کنیم؟
سرخک در کودکان، به راحتی از طریق قطرات تنفسی، از ۴ روز قبل از دانه‌های پوستی تا ۴ روز بعد از دانه‌ها انتقال پیدا می‌کند. بنابراین اگر طی این دوره با فرد مبتلا به سرخک تماس داشتید، در صورتی که واکسیناسیون کامل دارید نیازی به نگرانی نیست. اگر در کودکی واکسن سرخک را دریافت نکرده‌اید در این زمان می‌توانید با دریافت واکسن از عوارض بیماری پیشگیری کنید. درصورتیکه مبتلا به بیماری نقص ایمنی باشید یا در دوران بارداری یا شیردهی قرار دارید، به صلاح دید متخصص عفونی گاهی نیاز است ایمونوگلوبولین دریافت کنید.
همانطور که گفتیم، سرخک در کودکان توسط قطرات تنفسی منتقل میشود پس در صورتی که کودکی مبتلا به سرخک باشد با استفاده از ماسک می‌توان تا حدود زیادی از انتقال بیماری پیشگیری کرد.
اگر باردارید یا شرایط ضعیف ایمنی دارید بهتر است از کودک مبتلا به سرخک دوری کنید و تا جای ممکن در یک منزل نباشید.
درمان سرخک در کودکان چیست؟
سرخک در کودکان، یک بیماری ویروسی است و همانطور که می‌دانید ویروس‌ها درمان مشخص و قطعی ندارند. تنها راه، کنترل ابتلا و دوری کردن از بیماران شناسایی شده و پیشگیری از ابتلا به کمک واکسن است. همانطور که می‌دانید واکسن سرخک در کودکان در دو دوز تجویز میشود. با واکسیناسیون به موقع کودک خود، ریسک ابتلا به این بیماری بسیار کم میشود. درصورت مشاهده سرخک در کودکان بهتر است حتما او را نزد پزشک اطفال ببرید تا تشخیص تایید شود. درمان سرخک در کودکان صرفا درمان علامت‌های بیماری است و داروی قطعی برای درمان ویروس وجود ندارد.
در صورت وجود تب می‌توانید از داروهای ضد تب استفاده کنید. توجه داشته باشید هرگز از آسپیرین برای تب کودک استفاده نکنید زیرا ریسک سندرم ری را بالا می‌برید. به علاوه برای کنترل سایر علائم بیماری سرخک در کودکان از داروی مناسب با آن علامت استفاده میشود. گاهی کمبود ویتامین A باعث ایجاد بیماری شدیدتر میشود. در صورت صلاح دید پزشک آمپول ویتامین A نیز تجویز می‌گردد.
تفاوت سرخک و سرخجه چیست؟
سرخک و سرخجه هر دو بیماری عفونی هستند که بعد از تب با دانه‌های پوستی خود را نشان می‌دهند.
اولین تفاوت بین این دو بیماری، ویروس ایجادکننده آن است. سرخک یا روبلا، توسط ویروسی به نام پارامیکسوویریده ایجاد میشود. بیماری سرخک، یک دوره نهفتگی حدود ۱۰ تا ۱۴ روزه دارد. بعد از دوران نهفتگی، بیماری با علائم غیراختصاصی شروع میشود. اولین علائم سرخک، تب، سرفه و آبریزش بینی است و کاملاً علائم یک سرماخوردگی را تقلید می‌کند. بعد از چند روز تب و سرفه از بین می‌رود و دانه‌های پوستی مسطح پوست با اندازه نسبتاً بزرگ ایجاد میشود. این دانه‌ها از روی صورت به سمت تنه و دست و پا ایجاد میشود و ازبین‌رفتن آن نیز به همان ترتیب ایجادش از صورت به پایین است.
یکی از علائم اختصاصی بیماری سرخک، علامت کوپلیک است. علامت کوپلیک، در واقع ایجاد دانه آبی‌رنگ با مرکز سفید در مخاط داخل گونه است که علامت اختصاصی برای بیماری سرخک است.
برعکس بیماری سرخک، سرخجه از ویروسی بنام روبیوویروس ایجاد میشود و سرخجه دوره نهفتگی طولانی‌تری دارد و تا ۲۳ روز دوره نهفتگی نیز مشاهده شده است. بعد از این دوره نهفتگی، علائم اولیه سرخجه مانند سرخک تب و علائم تنفسی است. بعد از آن دانه‌های قرمز پوستی سرخجه ایجاد میشود و چند روز بعد از دانه‌های پوستی بزرگی غدد لنفاوی پشت گوش و پشت گردن را می‌بینیم که این علامت در سرخک مشاهده نمی‌شود. در سرخجه، ما بیشتر از همه از تأثیراتی که روی جنین می‌گذارد می‌ترسیم و در صورت ابتلای خانم باردار به سرخجه مخصوصاً در سه ماهه اول بارداری، احتمال بروز عوارض جنینی شدیدتر است و حتی می‌تواند باعث سقط جنین بشود.
