همه ما با بیماری آبلهمرغان در کودکان تا حدودی آشنایی داریم و شاید موارد زیادی از این بیماری را در اطرافمان دیده باشیم یا درباره آن شنیده باشیم. ابتلای به آبلهمرغان، یک موضوع نگران‌کننده نیست و این بیماری جزء بیماری‌های خطرناک و کشنده طبقه‌بندی نمی‌شود بنابراین هیچ نگرانی و اضطرابی در صورت ابتلا به آبلهمرغان نداشته باشید.
درصورتی که علائم مشکوک آبلهمرغان که در ادامه بیشتر درباره آن صحبت می‌کنیم، در کودک خود دیدید، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آبلهمرغان در کودکان، یک بیماری ویروسی شایع است. همان‌طور که می‌دانید، ویروس بیماری ایجاد می‌کند که درمان مشخصی ندارد. ویروس‌ها با باکتری‌ها تفاوت زیادی دارند. ویروس میکروارگانیسمی می‌باشد که مرز بین دنیای زنده و مرده را تشکیل می‌دهد. در واقع ویروس‌ها بسیاری از ویژگی‌های موجودات زنده را دارند مثلا مانند موجودات زنده تکثیر می‌شوند اما بسیاری از ویژگی‌های موجودات غیر زنده را نیز دارند مثلا ویروس‌ها تنفس ندارند.
ویروس‌ها توان تغییر ساختار رویی خود را دارند و با تغییر آنتی‌ژن‌های سطحی خود باعث می‌شوند بدن میزبان توان شناسایی آنها را در هر شرایطی نداشته باشد. مهم‌ترین راه پیشگیری از بیماری‌های ویروسی، واکسن است. همچنین در صورت ابتلا به بیماری ویروسی، هیچ درمان دارویی مشخصی وجود ندارد.
ویروس آبلهمرغان چیست؟
نام علمی ویروس، چیکن پاکس ویریده یا واریسلا زوستر ویریده است. این ویروس بیماری آبلهمرغان را ایجاد می‌کند. ویروس آبلهمرغان همچنین بیماری زونا را نیز ایجاد می‌کند. درگیری و علائم زونا با آبلهمرغان اندکی تفاوت دارد اما عامل اصلی هر دو نوع بیماری یک ویروس مشخص است.
علائم آبلهمرغان چیست؟
آبلهمرغان معمولا با دانه‌های پوستی و تب شروع می‌شود. علامت اصلی بیماری آبلهمرغان همین دانه‌های پوستی هستند. این بیماری به‌شدت مسری است و به‌سرعت به فرد سالم منتقل می‌شود. ویروس از ترشحات تنفسی هوا و ترشحات بدن منتقل می‌شود.
دانه‌های پوستی آبلهمرغان، انواع مختلفی دارد. این دانه‌ها از مسطح قرمز، تا حالت‌های برآمده و یا حالت‌های تاول‌مانند متفاوتند و نکته جالب بیماری آبلهمرغان در کودکان که آن را نسبت به سایر بیماری‌ها متمایز می‌کند این است که در آبلهمرغان انواع مختلف دانه‌های پوستی هم‌زمان با هم قابل مشاهده هستند. این دانه‌ها در همه جای بدن حتی در سر و لابه‌لای موها دیده می‌شوند و پراکندگی بالایی در سطح پوست دارند. بعد از مدتی، دانه‌ها خشک می‌شوند و تاول‌ها دلمه می‌بندد. تا زمانی که تمام ضایعات پوستی خشک نشوند، بیماری فعال و قابل انتقال است.
پیشگیری از آبلهمرغان چگونه است؟
همان‌طور که گفتیم بهترین پیشگیری از آبلهمرغان واکسن است. واکسن آبلهمرغان در دو دوز برای کودکان تجویز می‌شود. ۹۸ درصد از موارد آبلهمرغان در کودکان به دلیل واکسیناسیون صحیح و به‌موقع قابل کنترل است. واکسن آبلهمرغان در کودکان در دو دوز مختلف در سن ۱۲ تا 15 ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی تجویز می‌شود. اگر کودک شما از سن ۶ تا سن ۱۲ سالگی واکسن آبلهمرغان را دریافت نکند باید دو دوز آن را به فاصله ۳ ماه دریافت کند.
اگر کودک شما تا ۱۳ سالگی واکسن را نزده باشد باید دو دوز با فاصله ۴ هفته دریافت کند.
اگر جزو کسانی هستید که تا بزرگسالی واکسن آبلهمرغان را دریافت نکرده‌اید، بهتر است دو دوز آن را با فاصله ۸ هفته دریافت کنید.
برای افراد بالای ۵۰ سال نیز واکسن برای جلوگیری از زونا در یک دوز تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان سرخجه در کودکان
چه کسانی حتما باید واکسن آبلهمرغان را دریافت کنند؟
- کادر درمان
- معلمان
- مربی‌های مهد کودک
- افراد نظامی
- افرادی که قصد سفر به کشورهای دیگر دارند
- خانم‌های باردار
- افرادی که در منزل همراه با کودکان زندگی می‌کنند
آبلهمرغان در کودکان چگونه کنترل و درمان می‌شود؟
با اینکه ویروس‌ها معمولا خودبخود بهبود می‌یابند و درمان مشخصی ندارند، اما در صورت مراجعه فوری به پزشک بعد از شروع علائم و شروع داروی ضدویروسی، احتمال کمتر شدن عوارض بیماری بالا است و درمان راحت‌تر انجام می‌شود. داروی ضدویروسی توصیه‌شده برای آبلهمرغان در کودکان آسیکلوویر است.
دوز داروی آسیکلوویر خوراکی در کودکان بالای دو سال، ۲۰ میلی‌گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن کودک است. دوز دارو باید روزانه ۴ مرتبه تا پنج روز مصرف شود. بهترین درمان زمانیست که در ۲۴ ساعت اول بعد از شروع علائم بیماری، دارو شروع شود.
داروی آسیکلوویر می‌تواند عوارض مختلفی نیز داشته باشد. عوارض آسیکلوویر که بیشتر از همه دیده می‌شود:
- مشکلات گوارشی
- زردی و هپاتیت
- سردرد و سرگیجه
- حساسیت دارویی و انافیلاکسی
- توهم
- لرز
- تشنج
- جنون
- التهاب در محل تزریق
- عوارض کلیوی در صورت تزریق سریع
در کنار درمان داویی ضدویروس، از داروی مسکن و ضد تب نیز استفاده می‌شود. مسکن برای کاهش درد و ضد تب برای کنترل تب ناشی از ویروس تجویز می‌شود. پمادهای موضعی، باعث تسکین علائم سوزشی و خارشی ناشی از ضایعات پوستی می‌گردد.
به کودکان خود آموزش دهید که خارش زیاد ضایعات باعث زخم و عفونت آن می‌شود. ناخن‌های کودکان را کوتاه کنید و دستکش داشته‌باشند تا با خارش شدید ضایعات باعث آسیب پوستی خود نشوند. یکی از راه‌های خلاصی از خارش شدید ضایعات آبلهمرغان در کودکان، لوسیون ضد خارش کالامین است.
همچنین پماد کالاندولا تا حد زیادی تحریکات پوستی را کاهش می‌دهد.
دوش آب ولرم و تمیز نگهداشتن ضایعات به‌شدت توصیه می‌شود. در چند روز اول بیماری که ضایعات زیاد و شدیدتر هستند می‌توانید سه ساعت یک بار به حمام بروید. توجه کنید بعد از حمام باید بدن را کاملا خشک کنید. نم‌دار ماندن بدن باعث تحریک بیشتر آن می‌شود.
در صورت وجود تاول در دهان، از خوردن غذاهای تحریک کننده بپرهیزید. غذاهای خیلی داغ، تند، شور و خشک نخورید. حتی غذاهای اسیدی مانند آب پرتقال می‌تواند باعث تحریک گلو شود.
هرگز به این کودکان آسپیرین ندهید.
تفاوت زونا با آبلهمرغان چیست؟
زونا شکل دیگری از بیماری ویروس آبلهمرغان است.در بیشتر موارد، زمانی که شما به آبلهمرغان مقاوم نباشید، در ابتلای دوم این ویروس به شکل زونا خود را نشان می‌دهد. در واقع زونا حاصل فعالیت مجدد ویروس آبلهمرغان است که در اعصاب به صورت نهفته باقی مانده است.
بیماری زونا بسیار شدیدتر و دردناک‌تر از آبلهمرغان است و به سختی تحمل می‌شود. در بیماری زونا، درگیری به صورت بخشی از پوست است که توسط عصب خاصی عصب‌دهی می‌شود. در واقع ویروس، با آلوده کردن آن بخش از پوست، باعث ضایعات موضعی فقط در یک قسمت از بدن می‌شود. ضایعات در بیماری زونا، محدودتر، بزرگ‌تر و دردناک هستند. درد و سوزش شدید ضایعات، تحمل این شرایط را برای شما سخت‌تر می‌کند. بهتر است در همان روزهای ابتدایی تشخیص زونا داروی مناسب تحت نظر متخصص عفونی تجویز شود.
زونا به‌شدت مسری است و به‌سرعت به افراد نزدیک انتقال پیدا می‌کند. هر چه سن ابتلا به آبلهمرغان در کودکان کمتر باشد احتمال بروز زونا کمتر می‌شود.
ویروس آبلهمرغان یا واریسلا زوستر، در سلول‌های عصبی ستون فقرات زنده می‌ماند. پس از گذشت سال‌ها با ضعیف‌تر شدن ایمنی بدن این ویروس مجددا فعالیت خود را شروع می‌کند و به‌صورت زونا بروز پیدا می‌کند.
بیماری زونا بیشتر در بزرگسالی و سنین بالا، ایجاد می‌شود. این بیماری خطرناک و کشنده نیست اما اگر ضایعات در چشم ایجاد شوند می‌تواند خطرناک باشد.
راه انتقال بیماری، فقط ترشحات و زخم‌های بدن است و هیچ انتقال تنفسی برای زونا شناخته نشده است.
شخص مبتلا به زونا باید سطح زخم‌ها را بپوشاند. احتمال درگیری در کسی که تا به حال آبلهمرغان نگرفته بیشتر است.
شروع علائم بیماری زونا مشابه آبلهمرغان است. ابتدا روی پوست دانه‌های قرمز همراه با خارش و سوزش و مورمور شدن ایجاد می‌شود. تب و سردرد از علائم شایع زونا است. مانند بیماری آبلهمرغان، زونا تا زمانی که تمام تاول‌ها خشک نشده باشد قابل انتقال است.
درصورت مواجهه فرد باردار با کودک مبتلا به آبلهمرغان چه کنیم؟
اگر در دوران بارداری هستید بهتر است مراقب رفت و آمدها و مواجهه با بیماری‌ها باشید. در صورتی که با کودک مبتلا به آبلهمرغان تماس داشتید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص ابتدا میزان ایمنی بدن شما در برابر آبلهمرغان و شرح حال واکسن شما را بررسی می‌کند و سپس در صورت لزوم آنتی‌بادی آبلهمرغان برای شما تجویز می‌شود.
اگر موردی از آبلهمرغان در کودکان دیدیم چه کنیم؟
ابتدا باید مطمئن شویم که بیماری را درست تشخیص داده‌ایم. گاهی شروع آبلهمرغان با دانه‌های پراکنده است که با جوش اشتباه گرفته می‌شود. بعد از تشخیص درست بیماری باید به پزشک مراجعه شود. در صورت خارش شدیدی دانه ها از پماد کالامین و در صورت صلاح دید متخصص از داروی آسیکلوویر استفاده می‌شود.
در صورتی که چند کودک در خانه دارید بهتراست کودک مبتلا ماسک بزند. اتاق‌هایشان جدا باشد و به اسباب بازی یکدیگر دست نزنند تا دوره بیماری کاملا خوب شود.
هرچند موارد بسیاری از آبلهمرغان بوده که با وجود مراعات بسیار انتقال یافته و گاهی هم با وجود تماس هر دو کودک، دیگری مبتلا نشده است اما مهم‌ترین نکته این است که بدانید ویروس‌ها به‌سرعت منتقل می‌شوند و بسته به ایمنی بدن هر فرد ممکن است یک نفر بیماری را شدید بگیرد و دیگری خفیف‌تر مبتلا شود. به همین دلیل بهتر است از فرد مبتلا به آبلهمرغان دوری کنید تا مبتلا نشوید.
بر عکس تفکری که از زمان‌های قدیم پدر و مادرها معتقد بودند بالاخره همه ما به آبلهمرغان مبتلا می‌شویم و بهتر است در کودکی مبتلا شویم تا بزرگسالی ایمن شویم، آبلهمرغان ایمنی دائم نمی‌دهد و حتی ممکن است فردی که در کودکی مبتلا شود به دلیل نهفتگی ویروس در بزرگسالی به زونا مبتلا شود. مواردی هم بوده که با وجود اینکه فرد بیماری آبلهمرغان را در کودکی گرفته در بزرگسالی نیز مبتلا شده‌است. در نتیجه همیشه احتیاط در مواجهه با بیماران مبتلا به آبلهمرغان لازم است.
