عفونت اندوکاردیت کودکان زمانی ایجاد می‌شود که حفره درونی قلب دچار عفونت شود. قلب، اصلی‌ترین عضو بدن است که خون را به تمام بدن پمپ می‌کند و مجدداً خون را از بدن جمع‌آوری می‌کند. این سیستم پمپ و جمع‌کردن خون که موجب ایجاد یک جریان خون در کل بدن می‌شود بر عهده سیستم قلبی عروقی بدن است. ما یک قلب چهار حفره‌ای داریم که حفرات قلب توسط دریچه‌هایی به یکدیگر راه دارند و هر حفره وظیفه اختصاصی خود را در سیستم جریان خون ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید: روش‌های درمان سوءتغذیه در کودکان

قلب از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

 قلب از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:

• پریکار
• میوکارد
• اندوکارد

 لایه بیرون قلب پریکار نام دارد. لایه میانی که عضلانی است و با انقباض خود باعث پمپ خون می‌شود میوکارد نام دارد. لایه درونی که دریچه‌های قلب به آن متصل‌اند و نزدیک‌ترین لایه به خون درون حفرات است اندوکارد نام دارد.

 عفونت اندوکاردیت کودکان زمانی ایجاد می‌شود که این حفره درونی دچار عفونت شود.

 ضایعات عفونی، به‌صورت تجمعی از میکروب‌ها و بافت ایمنی بدن، به دریچه‌های قلبی متصل می‌شوند و باعث عفونت اندوکاردیت کودکان می‌شوند.

 اینکه کودک تابه‌حال جراحی قلبی داشته یا خیر، عامل عفونی که باعث عفونت اندوکاردیت کودکان می‌شود را تغییر می‌دهد. به‌طورکلی عفونت اندوکاردیت کودکان در مواقعی که بیماری مادرزادی قلب وجود داشته باشد و یا جراحی قلبی عروقی انجام شده باشد، محتمل‌تر است.

عفونت اندوکاردیت کودکان در چه کودکانی بیشتر دیده می‌شود؟

 در نتیجه عفونت اندوکاردیت کودکان در شرایط زیر بیشتر دیده می‌شود:

•  کودکی که مادرزادی مبتلا به بیماری قلبی است
•  کودکی که پیوند قلب انجام داده است
•  کودکی که دریچه قلبی مصنوعی دارد
•  کودکی که بیماری قلبی خود را به کمک مواد مصنوعی در کمتر از شش ماه قبل درمان کرده است
•  جراحی‌ها و اقدامات تهاجمی که باعث خون‌ریزی می‌شود، اگر روی دهان و دندان، دستگاه گوارش، دستگاه تنفس و سیستم ادراری تناسلی کودکی انجام شود، باعث بالارفتن ریسک عفونت اندوکاردیت کودکان می‌شود.
•  در نوزادانی که کتتر عروق مرکزی دارند، یعنی ورود یک کتتر به رگ‌های اصلی قلب توسط پزشک انجام شده است، در این نوزادان احتمال اندوکاردیت بیشتر می‌شود.

 پس هر عاملی که ساختار طبیعی داخلی قلب را دست‌کاری کند یا باعث ورود عامل خارجی هر چند استریل به قلب یا عروق شود می‌تواند باعث اندوکاردیت شود.

 عفونت اندوکاردیت کودکان که علائمی ایجاد می‌کند؟

 مانند بسیاری از عفونت‌های دیگر اولین علائم آن مخصوص اندوکاردیت نیست و با بسیاری از شرایط و بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شود. اولین علائم اندوکاردیت، تب، بی‌حالی و کاهش وزن است. ضربان قلب در اثر اندوکاردیت افزایش پیدا می‌کند و صدای عجیبی که سوفل نامیده می‌شود توسط پزشک و به کمک گوشی پزشکی شنیده می‌شود.

 درصورتی‌که کودک شما یک بیماری زمینه‌ای قلبی دارد، برای مثال مشکل دریچه‌ای مادرزادی دارد یا در نوزادی کبودی دست‌وپا داشته که به دلیل بیماری قلبی بوده، در این شرایط ممکن است کودک شما بعد از یک عمل جراحی یا دندان‌پزشکی دچار تب و علائم عفونت اندوکاردیت در کودکان شود. باید آگاه باشید و به‌محض مشاهده این علائم جهت بررسی عفونت خون و کشت خون کودک را نزد پزشک ببرید.

 عفونت اندوکاردیت کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 راه اصلی تشخیص عفونت اندوکاردیت کودکان، انجام آزمایش خون و کشت خون است. اگر در آزمایش کشت خون باکتری یا قارچ داخل خون مشاهده شود، نشانه عفونت اندوکاردیت کودکان است.

 اگر کودک شما اخیراً داروی آنتی‌بیوتیک مصرف کرده است و یا در حال حاضر آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند احتمال آنکه به‌اشتباه کشت خون منفی شود بسیار زیاد است. درهرحال باوجود تمام دقت‌های صورت‌گرفته در تهیه جواب کشت خون ممکن است در ده درصد کودکان مبتلا به اندوکاردیت کشت خون منفی باشد. سایر آزمایشات کودک نیز غیرطبیعی می‌شوند. دو فاکتور خونی ESR و CRP نشان‌دهنده التهاب و عفونت در خون هستند. اگر این دو عامل بالا برود نشان‌دهنده عفونت خون است. افزایش گلبول‌های سفید خون که سلول‌های ایمنی هستند، کم‌خونی و دفع خون در ادرار نیز ممکن است در آزمایشات کودک مشاهده شود.

 اگر کودک شما اکوی قلبی شود، جوانه‌های عفونی کوچک روی دریچه‌های قلبی مشاهده می‌شوند که تأییدکننده عفونت اندوکاردیت کودکان است.

 عفونت اندوکاردیت کودکان چگونه درمان می‌شود؟

 مراقبت‌های لازم در درمان عفونت اندوکاردیت کودکان معمولاً به کمک بستری انجام می‌شود. قبل از آنکه درمان آنتی‌بیوتیکی شروع شود، کشت خون تهیه می‌شود. اگر کودک بسیار بدحال باشد و علائم شدید باشد ممکن است متخصص ترجیح بدهد منتظر جواب آزمایش خون نماند و از همان ابتدای شک به اندوکاردیت درمان آنتی‌بیوتیکی برای کودک شروع شود. به دلیل اینکه بخش‌های عفونی در این بیماری داخل قلب قرار دارد نیاز است به مدت طولانی تقریباً چهار تا هشت هفته با دوز بسیار بالا آنتی‌بیوتیک دریافت شود.

 چه زمانی عفونت اندوکاردیت کودکان را به کمک جراحی درمان می‌کنیم؟

•  اگر درمان دارویی برای کودکانتان جواب نداده و ناموفق بوده است
•  عفونت خونی که طول کشیده است
•  یک عامل عفونی غیرطبیعی که به درمان پاسخ مناسب نمی‌دهد
•  ایجاد آبسه در روی دریچه قلب یا عضله قلبی
•  پاره شدن بخشی از دریچه به دلیل عفونت
•  نارسا شدن دریچه و نارسایی قلبی که به درمان معمولی پاسخی نمی‌دهد
•  مشکل دریچه مصنوعی قلب که به درمان مقاوم باشد

 عفونت اندوکاردیت کودکان، چه عوارضی را برای کودک ایجاد می‌کند؟

•  نارسایی قلب به دلیل جوانه‌های عفونی روی دریچه قلب
•  اختلال عملکرد دریچه‌های قلب
•  آبسه حلقه دریچه قلب
•  آبسه عضله قلب

 آیا عفونت اندوکاردیت کودکان بهبود می‌یابد؟

 معمولاً عفونت اندوکاردیت کودکان، قابل‌درمان است. به طور میانگین هفتاد درصد عفونت‌ها درمان می‌شوند. گاهی بعضی باکتری‌ها قوی‌تر هستند و احتمال پاسخ به درمانشان کمتر است. عفونت اندوکاردیت کودکان اگر به دلیل عامل قارچی باشد، بدترین روند را دارد و احتمال درمان آن کمتر است. حتی اگر در این موارد دریچه قلب کودک تعویض شود باز هم احتمال درمان تنها پنجاه‌درصد است.

 چگونه از عفونت اندوکاردیت کودکان پیشگیری کنیم؟

 اگر کودک شما به دلیل مشکلات قلبی عروقی مادرزادی، از نظر ابتلای به عفونت اندوکاردیت کودکان پرخطر محسوب می‌شود، باید قبل از هر گونه عمل دندانپزشکی که آسیب به لثه و خونریزی محتمل است درمان آنتی‌بیوتیکی بگیرد. برای انجام سایر اعمال جراحی و تهاجمی روی دستگاه‌های دیگر بدن نیز جهت نیاز به دریافت آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از اندوکاردیت با پزشک کودکتان مشورت کنید.

 معمولاً داروی آنتی‌بیوتیک انتخابی ما، داروی آموکسی‌سیلین خوراکی است که نیم ساعت یا یک ساعت قبل از انجام عمل جراحی یا دندانپزشکی دارو به کودک داده می‌شود. در صورت حساسیت کودک به این دارو می‌توان از داروی کلیندامایسین یا ازیترومایسین استفاده کرد.

 این پیشگیری آنتی‌بیوتیکی نباید طولانی‌مدت استفاده شود و مصرف محدود آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از اندوکاردیت کافی است.

 جمع‌بندی مطلب

 عفونت اندوکاردیت کودکان، در کودکانی که مستعد این عفونت هستند مشاهده می‌شود. هر کودکی که بیماری مادرزادی قلب دارد و عمل جراحی یا تهاجمی روی دندان، سیستم تنفسی، گوارشی و دستگاه ادراری تناسلی خود انجام داده است مستعد عفونت اندوکاردیت کودکان است. در این کودکان مستعد بهتر است قبل از انجام هر کار تهاجمی داروی آنتی‌بیوتیک دریافت کند.

 در غیر این صورت، اگر کودک بعدازاین اعمال جراحی و تهاجمی هر علامتی از اندوکاردیت از جمله تب و بی‌حالی داشته باشد باید فوراً او را به اورژانس برسانید. کودک مبتلا به اندوکاردیت باید بستری شود و داروی مناسب دریافت کند.

تشخیص این بیماری به کمک اکوی قلب انجام می‌شود. در بعضی از باکتری‌ها درمان ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود؛ اما بعضی دیگر از گونه‌های باکتری که به آنها گرم منفی می‌گوییم درمان سخت‌تری دارند و قارچ‌ها بدترین آینده درمانی را دارند. اگر کودک دچار عفونت اندوکاردیت کودکان شود که عامل عفونی قارچ باشد حتی در صورت جراحی تنها در پنجاه‌درصد موارد بهبودی حاصل می‌شود.