افرادی که پس از رعایت اقدامات قبل از بارداری، مراقبت دوران بارداری را زودتر شروع می‌کنند و منظم‌تر به پزشک مراجعه می‌کنند، بارداری موفق‌تری دارند و پیامدهای مادر و جنینی بهتری دارند. در ادامه یک مراقبت دوران بارداری کامل را بررسی می‌کنیم:
تشخیص بارداری
تاخیر شروع قاعدگی
در یک خانم با پریود منظم، تاخیر شروع قاعدگی بعد از یک رابطه حفاظت نشده، اغلب نشانگر شروع مراحل اولیهٔ بارداری است. از جمله علائمی که در ابتدای بارداری مشاهده می‌شود تهوع، استفراغ و درد سینه‌ها می‌باشد.
معاینه پزشک
اولین علامت مثبت در معاینه پزشک برای مراقبت دوران بارداری، ۶ هفته بعد از اولین روز، آخرین قاعدگی مشاهده می‌شود که شامل نرم شدن و بزرگ شدن رحم است. اولین بار که رحم توسط پزشک زنان در معاینه لمس می‌شود، ۱۲ هفتگی است که رحم به اندازه کافی بزرگ شده است. اولین بار که مادر حرکت جنین داخل شکم را حس می‌کند، هفته ۱۶ تا ۱۸ می‌باشد. برای بارداری اول اغلب دیرتر حرکات حس می‌شود و قبل از ۲۰ هفته حرکتی حس نمی‌شود.
تست بارداری
قطعی‌ترین روش تشخیص بارداری، مثبت شدن تست بارداری می‌باشد. هورمون bHCG، هورمونی است که توسط جفت در خون مادر ترشح می‌شود. تست بارداری به‌کمک تشخیص این هورمون مثبت می‌شود. این هورمون باید به میزان مشخصی برسد تا تست بارداری مثبت شود.
تست ادراری بارداری
تست‌های آزمایشگاهی ادراری اغلب ۴ هفته بعد از اولین روز آخرین قاعدگی مثبت می‌شوند، یعنی درست در زمان تاخیر قاعدگی مثبت می‌شوند. تست های ادراری خانگی، ممکن است بارداری را با تاخیر نشان دهند و یا در صورت مثبت بودن به اشتباه منفی نشان دهند. تمام تست‌های ادراری باید روی ادرار اولیه صبحگاهی که غلظت بالایی از هورمون بارداری دارند انجام شود.
تست بارداری به کمک آزمایش خون
دقیق‌تر از تست ادراری می‌باشد و حتی قبل از به تاخیر افتادن قاعدگی می‌تواند بارداری را تشخیص دهد.
شناسایی فعالیت قلب در جنین
هرگاه فعالیت قلب جنین مشاهده شود، نشانگر جنین زنده داخل رحم است. دستگاه‌های سنتی که از روی شکم صدای قلب را می‌شنوند اغلب در ۱۸ تا ۲۰ هفتگی بارداری، صدای قلب را شناسایی می‌کنند. اما به کمک سونوگرافی و دستگاه‌های پیشرفته‌تر اغلب از هفته ۱۲ صدای قلب شنیده می‌شود.
ارزیابی اولیه سن بارداری
یکی از مهمترین قسمت‌های ویزیت بارداری تخمین درست سن بارداری و زمان احتمالی زایمان است. برای محاسبهٔ سادهٔ تاریخ زایمان در خانه می‌توانید از قانون نگل استفاده کنید، ۷ روز به اولین روز آخرین قاعدگی اضافه کنید، ۳ ماه از تاریخ بدست آمده کم کنید. اما تاریخی که سونوگرافی گزارش می‌کند نسبت به این تاریخی که محاسبه می‌شود اولویت دارد.
ویزیت‌های بعدی دوران بارداری
برای فردی که حاملگی کاملا طبیعی دارد و عوارض دوران بارداری ندارد، هر ۴ هفته برای ویزیت پزشک توصیه می‌شود. از هفته ۲۸ دوران بارداری، هر دو هفته ویزیت توصیه می‌شود.
از هفته ۳۶، هر هفته توصیه به ویزیت متخصص زنان می‌شود.
درتمام ویزیت‌های دوران بارداری موارد زیر باید توسط پزشک بررسی شود:
فشارخون: بررسی فشارخون اولیه بیمار بسیار مهم است، فشار خون در اواخر سه ماهه اول دوران بارداری کاهش می‌یابد و اوایل سه ماهه اخر دوران بارداری افزایش می‌یابد. افزایش فشار خون بارداری از هفته ۲۰ به بعد می‌تواند خطرناک باشد و نیازمند بررسی بیشتر و تحت‌نظر بودن است.
وزن: در افرادی که وزن آنها در محدوده طبیعی قرار دارد افزایش وزن در دوران بارداری بین ۱۱ تا ۱۶ کیلو می‌تواند مناسب باشد. در خانم‌های چاق که BMI بالای ۳۰ دارند افزایش وزن ۵ تا ۹ کیلو توصیه می‌شود.
معایناتی که در ویزیت‌ها توسط پزشک در دوران بارداری انجام می‌شود شامل موارد زیر است:
- اندازه گیری ارتفاع رحم
- ضربان قلب جنین
- لمس رحم
- بررسی موقعیت جنین
سونوگرافی برای مراقبت دوران بارداری
مناسب‌ترین زمان سونوگرافی در حاملگی سالم، هفته ۱۸ تا ۲۲ است. سونوگرافی سه ماهه اول برای تایید حاملگی داخل رحمی، تخمین سن بارداری، تشخیص چند قلویی، تایید ضربان قلب جنین و بررسی اختلالات رحمی بکار می‌رود. همچنین درمواردی که خونریزی غیرطبیعی واژن یا درد‌های لگنی مشکوک مشاهده شود، به حاملگی خارج رحمی شک می‌کنیم که سونوگرافی می‌تواند به تشخیص آن کمک کند.
گاها خونریزی‌های غیرطبیعی می‌تواند نشان‌دهنده محل نامناسب جفت باشد، سونوگرافی به تعیین محل جفت کمک می‌کند. همچنین کنده شدن زودهنگام جفت که باعث زایمان اورژانسی می‌شود توسط سونوگرافی شناسایی می‌شود.
ورزش در بارداری
اگر فرد سالمی باردار باشد و عوارض مامایی یا مشکلات پزشکی نداشته باشد، روزانه ۳۰ دقیقه ورزش بارداری توصیه می‌شود. از ورزش‌های سخت به ویژه در زمان طولانی باید جلوگیری شود. افرادی که قبل از بارداری ورزش نمی‌کنند نباید ناگهان در بارداری شروع به ورزش جدی کنند. بعد از سه ماهه اول ورزش‌هایی که بصورت خوابیده به پشت باشند نباید انجام شود.
اگر فرد هر یک از علایم زیر را ببیند باید ورزش بارداری را قطع کند:
- خونریزی از واژن
- تنگی نفس قبل از شروع ورزش
- سرگیجه
- سردرد
- درد قفسه سینه
- احساس ضعف در عضلات
- درد یا ورم ساق پا
- احساس وجود سفتی یا انقباض منظم همراه با درد در شکم
- آبریزش واژن
ورزش بارداری در افراد زیر توصیه نمی‌شود و ممنوع است:
- وجود بیماری قلبی
- وحود بیماری ریوی که باعث محدودیت فعالیت شود
- نارسایی دهانه رحم که توسط پزشک متخصص تشخیص داده شده و به بیمار اطلاع داده شده است
- چندقلویی همراه با خطر زایمان زودرس
- خونریزی پایدار در ۳ ماهه دوم یا سوم
- جفت سرراهی که توسط سونوگرافی تشخیص داده شود بعد از ۲۶ هفته اجازه ورزش ندارد
- فشارخون بارداری (پره اکلامپسی)
- آنمی یا کم‌خونی شدید
فعالیت جنسی
در یک بارداری نرمال نیازی به محدود کردن فعالیت جنسی نمی‌باشد، گرچه باید موقعیت قرار گیری در فعالیت جنسی برای خانم باردار موقعیت راحتی باشد. در برخی شرایط خطرناک به تشخیص متخصص زنان فعالیت جنسی برای فرد باردار ممنوع می‌شود، مانند خطر زایمان زودرس یا جفت سرراهی.
مسافرت در بارداری
اغلب اجازه مسافرت هوایی تا ۳۶ هفته به خانم باردار داده می‌شود. مسافرت هوایی در خانم‌های بارداری که عوارض بارداری مانند دیابت کنترل نشده، فشارخون و یا نوعی کم‌خونی به نام داسی شکل دارند توصیه نمی‌شود. در طی مسافرت توصیه می‌شود فرد باردار طولانی مدت ننشیند و حداقل هر ۱ تا ۲ ساعت راه برود.
دارو در بارداری
برای استفاده هر دارویی در بارداری حتما به پزشک خود اطلاع دهید. هیچ دارویی نباید بدون اجازه پزشک مصرف شود حتی یک عدد قرص سرماخوردگی ساده. تمام داروهای گیاهی و دمنوش‌های گیاهی نیز باید با مشورت پزشک مصرف شوند.
بسیار مفید سپاسگزارم